نهج البلاغه هشت جلدی با هشتصد عنوان
نهج البلاغه هشت جلدی با هشتصد عنوان
حجت الاسلام والمسلمین سیدصادق موسوی مولف این مجموعه ، به علل حرکت در مسیر تالیف کتاب تمام نهج البلاغه اظهار داشت: در سخنرانی آیت الله العظمی خامنه ای در کنگره اول نهج البلاغه که در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد، این موضوع مطرح شد که ما نیازمند این هستیم که سید رضی تنها به بخش هایی از
فرمایشات حضرت علی توجه کرده و ما نیازمند استفاده از سخنان کامل آنحضرت هستیم تا به متن کامل سخنرانی ها، نامه ها و کلام حضرت دسترسی داشته باشیم، لذا در همانجا این سوژه توجه من قرار گرفت و دست به کار شدم.
وی افزود: در مراحل اولیه کار دسترسی ما به منابع محدود بود. امکان آسان دسترسی به منابع وجود نداشت. نسخه اولی را که در بیروت چاپ کردم به نام «تمام نهج البلاغه»، نسخه مشروحه بود. در آن مقطع ۲۹ عنوان وجود داشت و بعد از آنکه به چاپ رسید اثرات زیادی را در بر داشت.
حجت الاسلام موسوی گفت: بعد از آن ما شروع به تهیه نسخه های موثق کردیم. که در آن منابع هم ذکر شده و به عنوان کتاب سال در تهران چاپ شد و مورد استقبال قرار گرفت و در نتیجه تصمیم به ادامه کار گرفتم.
وی افزود: برای این مهم به کتابخانه های مصر، یمن، مراکش، کتابخانه ملی رم، کتابخانه ملی پاریس، کتابخانه ملی لندن، کتابخانه ملی اتریش و در آخر به کتابخانه مک کین کانادا هم رفتم و نسخه های نهج البلاغه و منابع آن را مورد مطالعه قرار دادم.
این مولف اظهار داشت: نسخه فعلی این تالیف دارای ۸۰۰ عنوان است، در کنار ذکر منابع سلسله اسناد موجود نیز به همراه آن آورده شده است و گاه برخی قسمت ها ۲۰ صفحه پاورقی دارد.
وی گفت: موضوع کار من دو محور داشت؛اول نسخه های خود نهج البلاغه که ۱۶ نسخه خطی یا شبه خطی را مطالعه کردم و اختلاف نسخه ها ذکر شد.دوم، افتادگی هایی که در متن شریف رضی بوده. شریف رضی گلچینی روی نهج البلاغه انجام داده و خیلی بعید است مرحوم شریف رضی دسترسی کامل به سخنان مولا علی پیدا کرده باشد.
وی با بیان اینکه نسخه شریف رضی افتادگی های زیادی دارد، اظهار داشت: بعد از شهادت حضرت علی(ع) فضای سیاسی در دست دشمنانش بوده و فضای حاکم به گونه یی بوده که آوردن نام علی جرم بوده، بر این اساس نقل و انتقال کلام شفاهی و مکتوب مولا علی(ع) شبه محال بوده. حتی در برخی موارد که امکان آوردن نام علی(ع) نبوده، می گویند؛ «قال احد الحکما» به نقل از یکی از اندیشمندان. یا در برخی موارد آمده که قال «اعرابیون» یک مرد عربی این را گفته. یا در جای دیگر آمده قال «الرجل من قریش» یک مردی از قریش این جمله را گفته است.
وی افزود: در نتیجه شیعیان در آن زمان مجبور بودند یک بریدگی در کلام امام ایجاد کنند که حساسیت دشمنان را کم کند. این بریدگی در طول سالیان دراز خود به یک موضوع مستقل تبدیل شد و دسترسی کامل به سخنان امیرالمومنین امکان پذیر نبود.
وی ادامه داد: از آنجایی که شهادت حضرت علی در سال ۳۶ هجری بوده و شریف رضی در سال ۴۰۰ هجری به تالیف نهج البلاغه پرداخت ، می بینید که فاصله زیاد است و فضا در دست مخالفان حضرت علی بود و شریف رضی هم امکان دسترسی به تمام سخنان حضرت علی را نداشته در نتیجه مرحوم شریف رضی خود یک متن بریده ای را در دست داشته که از آن متن مقطع، بریده هایی را انتخاب کرده است.
حجت الاسلام موسوی گفت: در نتیجه ما نهج البلاغه یی را در دست داریم که از متن های تخفیف شده انتخاب شده است. حالا ما طی ۲۰ سال این بریدگی ها را پیدا کردیم و متن شبه کامل شده و طبیعی است که الان نگاه خواننده به معانی استخراج شده فرق می کند.
وی با اشاره به بعضی از افتادگی ها اظهار داشت: شریف رضی در کتاب خصایص نهج البلاغه که کتاب مادر نهج البلاغه است، در آنجا همین متن را بیان می کند با یک اختلاف که در آنجا در آغاز کلام حضرت می گوید؛ «قالها بعد الجمل» یعنی این سخن را حضرت بعد از جنگ جمل بیان فرمودند. ولی در نهج البلاغه یی که در دست ما است می گوید؛ «فی صفت النساء». در اینجا عنوان، موضوع را کاملاً متفاوت می کند زیرا این خطبه زمانی ایراد شده که جامعه تحت تاثیر جنگ جمل قرار می گیرد.
وی با بیان اینکه هنوز هم برای تکمیل کتاب خود، مشغول مطالعه است، اظهار داشت: نزدیک به یک هزار و ۳۵ کتاب به عنوان منبع مطالعه کرده و جملاتی از حضرت یافته ام.
حجت الاسلام موسوی با بیان اینکه کسی به نهج البلاغه شریف رضی استناد نمی کند زیرا که مرسل به حساب می آید و منبع ندارد، اظهار داشت: در مجموعه “تمام نهج البلاغه”، این کتاب از حالت مرسلیت در آوردم.
وی گفت: در حال حاضر این کتاب به زبان های انگلیسی، اردو و اسپانیولی در حال ترجمه است.
خبر حوزه
نقل قول
