جنايتهاى خوارج
ابن ابى الحديد گويد:از خبرهاى شنيدنى آنها يكى اين است كه اينان در راه خود كه مىرفتند به دو مرد،يكى مسلمان و ديگرى نصرانى بر خوردند،مسلمان را كشتند چون عقيدهاش بر خلاف عقيده آنها بود و نصرانى را رها كردند و گفتند:در تحت ذمه مسلمانان است و بايد حفظ ذمه بشود!از ابو العباس روايت كرده كه گويد:اينان در راه كه به سوى نهروان مىرفتند عبد الله بن خباب (1) را كه به همراه همسر حاملهاش مىرفت در حالى كه قرآن در گردن داشت دستگير كردند و بدو گفتند:
اينكه در گردن دارى به ما دستور مىدهد تا تو را به قتل رسانيم!
عبد الله گفت:آنچه را قرآن زنده كرده شما هم زنده كنيد و آنچه را قرآن ميرانده است شما هم آن را بميرانيد.
در اين وقت مردى از ايشان برخاست و خرمايى را كه از درخت افتاده بود در دهان گذارد،دوستانش بر سر او فرياد زدند (كه اين مال مردم است!) و آن مرد خرما را از روى پرهيزكارى از دهان بيرون انداخت.و مردى از ايشان متعرض خوك نجسى شد و او را كشت،بدو گفتند:اين كارى كه كردى«فساد فى الارض»ـو تبهكارى در زمين بود و چرا اين كار را كردى؟ (2) سپس نزد عبد الله بن خباب آمده و بدو گفتند:
از پدرت براى ما حديثى بگو! عبد الله گفت: از پدرم شنيدم كه مىگفت:از رسول خدا (ص) شنيدم كه فرمود:
«ستكون فتنة يموت فيها قلب الرجل كما يموت بدنه يمسى مؤمنا و يصبح كافرا فكن عند الله المقتول و لا تكن القاتل». [بزودى فتنهاى پديد خواهد آمد كه دل مرد در آن بميرد همان گونه كه بدنش مىميرد،روز را به شب در آورد در حالى كه مؤمن است و شب را به روز آورد درحالى كه كافر است.در آن روز تو در نزد خدا مقتول باش ولى قاتل نباش. (3) ] سپس از او درباره ابو بكر،عمر و عثمان سؤال كردند و او به نيكى از ايشان ياد كرد و چون عقيده او را درباره على (ع) پس از ماجراى حكميت سؤال كردند؟در پاسخ گفت: «ان عليا أعلم بالله و أشد على دينه و أنفذ بصيرة» [براستى كه على نسبت به خدا داناتر و بر دين خدا پرهيزكارتر و بصيرت و بيناييش بيشتر از ديگران است.] سپس او را به كنار نهر آورده و بر زمين خوابانده و سرش را بريدند و در نقل ديگرى است كه در آغاز كه او را دستگير كردند و امانش دادند و سپس داستان خوك و نصرانى ذمى را نقل كرده و نوشتهاند:هنگامى كه عبد الله بن خباب آن احتياط و پرهيز آنها را ديد بدانها گفت: اگر شما راست مىگوييد،به نظر من نبايد از طرف شما به من صدمهاى برسد،زيرا به خدا سوگند من در اسلام بدعتى نگذارده و كار خلافى انجام نداده و من شخص مؤمنى هستم و شما مرا امان داديد و گفتيد:ترسى بر تو نيست!ولى آنها به سخن عبد الله گوش نداده و او را سر بريدند! بدو گفتند:تو پيروى از هدايت نمىكنى و تابع اسم و رسم مردان هستى!
سپس او را به كنار نهر آورده و بر زمين خوابانده و سرش را بريدند (4) .و در نقل ديگرى است كه در آغاز كه او را دستگير كردند امانش دادند و سپس داستان خوك و نصرانى ذمى را نقل كرده و نوشتهاند:هنگامى كه عبد الله بن خباب آن احتياط و پرهيز آنها را ديد بدانها گفت: «لئن كنتم صادقين فيما أرى ما على منكم بأس،و الله ما أحدثت حدثا فى الاسلام و انى لمؤمن،و قد آمنتمونى و قلتم لا روع عليك»! [اگر شما راست مىگوييد،به نظر من نبايد از طرف شما به من صدمهاى برسد،زيرا به خدا سوگند من در اسلام بدعتى نگذارده و كار خلافى انجام نداده و من شخص مؤمنى هستم و شما مرا امان داديد و گفتيد:ترسى بر تو نيست!]ولى آنها به سخن عبد الله گوش نداده و او را سر بريدند! (5) و سپس به سراغ همسر حاملهاش كه از ترس مىلرزيد رفته و او از روى ترحم خواهى بدانها گفت:آيا از خدا نمىترسيد من يك زن هستم! ولى به سخن او نيز گوش نداده و او را نيز كشته و شكمش را دريدند! و سه زن ديگر را نيز به قتل رساندند كه در ميان آنها ام سنان صيداوى که از زنانى بود كه صحبت رسول خدا (ص) را درك كرده و به اصطلاح«صحابيه»بود. (6)
و در شرح نهج البلاغه از ابو العباس روايت كرده كه گويد:پس از قتل عبد الله بن خباب به نزد مرد نصرانى كه داراى نخل خرمايى بود رفته و از او خواستند تا خرماى آن نخل را به آنها بدهد!نصرانى گفت:از آن شما باشد! گفتند:تا قيمت آن را نگيرى ما بدان دست نمىزنيم!نصرانى گفت:
«و اعجبا!أ تقتلون مثل عبد الله بن خباب و لا تقبلون جنا نخلة الا بثمن»!
[بسيار شگفت است كه شما مردى چون عبد الله بن خباب را مىكشيد ولى حاصل يك درخت خرما را بدون پرداخت بهاى آن نمىپذيريد!] و در شرح نهج البلاغه از ابو العباس روايت كرده كه گويد:پس از قتل عبد الله بن خباب به نزد مرد نصرانى كه داراى نخل خرمايى بود رفته و از او خواستند تا خرماى آن نخل را به آنها بدهد!نصرانى گفت:از آن شما باشد! گفتند:تا قيمت آن را نگيرى ما بدان دست نمىزنيم!نصرانى گفت:
«و اعجبا!أ تقتلون مثل عبد الله بن خباب و لا تقبلون جنا نخلة الا بثمن»!
[بسيار شگفت است كه شما مردى چون عبد الله بن خباب را مىكشيد ولى حاصل يك درخت خرما را بدون پرداخت بهاى آن نمىپذيريد!]
پىنوشتها:
1.پدرش خباب بن ارت،يكى از اصحاب بزرگوار رسول خدا (ص) و ياران با وفاى امير المؤمنين (ع) بود،و هم او بود كه در راه اسلام شكنجههاى سختى را از مشركين تحمل كرد و ما شرح حال او را در كتاب زندگانى پيغمبر اسلامـدر زمره مسلمانان صدر اسلامـذكر كردهايم،و در چند صفحه پيش از اين نيز داستان وفات او را در غياب امام (ع) نقل كرديم.
و عبد الله بن خباب چنانكه ابن شهر آشوب فرموده هنگامى كه خوارج به نهروان آمدند از طرف امير المؤمنين (ع) والى و حاكم آنجا بود.
2.و در پارهاى از نقلهاست كه مردى كه خوك را كشته بود به نزد صاحب آن كه مرد نصرانى و اهل ذمه بود،رفت و او را راضى كرد!
3.ظاهرا معناى«مقتول باش و قاتل نباش»اين باشد كه در چنين روزى اگر كشته شوى و دين تو سالم باشد،بهتر از آن است كه قاتل باشى و دين تو به خطر افتد.چنانكه وضع او با خوارج اين گونه بود و پس از اين گفتگو او را كشتند.
و در جاى ديگر از كتاب صفين ابن ديزيل نقل كرده كه وقتى از او پرسيدند چه حديثى از پدرت شنيدى كه از رسول خدا نقل كرده؟او همان حديث معروف را كه درباره خوارج از رسول خدا (ص) نقل شده كه فرمود«...يمرقون من الدين كما يمرق السهم من الرمية...»و ما پيش از اين آن را نقل كرديم ذكر كرد...
4.شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد،ج 1،صص 207ـ .206
5.و در چند نقل آمده كه وقتى خون عبد الله در نهر آب ريخت با آب داخل نشد و روى آب همانند روى زمين جريان يافت. (شذرات الذهب،ج 1،ص 51،شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد،ج 1،ص 203)
6.حياة الامام الحسين بن على (ع) ،ج 2،ص .82
زندگانى اميرالمؤمنين عليه السلام ص 631
نقل قول
