الف) قتل و كشتار، قبل از ظهور است و يا بعد از آن؟
اخبارى كه در آنها، كشتار در حجم وسيعى مطرح شدهاند، بر دو قسم است: الف) يك سرى از آنها، مربوط به ملاحم و فتن قبل از ظهور است و هيچ ربطى به دوران ظهور ندارد و تنها ناظر به اوضاع ناسامان جهان در پيش از ظهور دارد.
اين دسته، بيشتر از مراسيل عامه است. اگر تعدادى از آنها هم جزء مسانيد باشد، هيچ گونه ارتباطى با بحث ما، يعنى قبلها در دوران حكومت امام مهدى (عجّلاللّهتعالىفرجه لشريف) ندارد.
ب) يك سرى از آنها، مربوط به هنگامهى ظهور و حكومت امام زمان (عجّلاللّهتعالىفرجه لشريف) است. اين نوع روايات، نيز دو گونهاند:
1- رواياتى كه از طريق عامه و از نبويّات است و بيشتر آنها، مشكل سندى دارند، به طورى كه بعضى از آنها، مرسل. و برخى از آنها، به پيامبر اكرم (صلىاللّهوعليهوآلهس م) منتهى نمىشوند. بلكه از فرادى مانند كعب الاحبار كه در زمان ان حضرت مسلمان نشده بود، نقل شده است.
عمدهى اين از روايات، از اسرائيليات است كه با اَغراض مختلفى وارد كتابهاى روايى شده است.
عالمانى از اهل تسنّن، مانند ابن كثير، وقتى به روايات نقل شده از امثال كعب الاحبار مىرسد، مىگويد: ((خدا، ما را ازايل همه اخبار دروغى كه وارد تفسيرها و كتابهاى روايى و... كردهاند، بىنياز كند(1)...)).
2- رواياتى كه از طُرق اهل بيت (عليهم السلام) نقل شده و يا در كتابهاى شيعه ذكر گرديده است.
در اين كتابها، اخبار منقول از حضرات معصوم (عليهم السلام) و بعض ديگر كه نقل شده، به اهل بيت (عليهم السلام) منتهى نمىشود.
مانند اخبار معمرين كه شيخ صدوق در كتاب كمالالدين از اهل تسنّن نقل كرده است.