قبض و بسط روح آدمی در دعا

[سابحات]

قبض و بسط روح آدمی در دعا

پرسش:- چرا بعضی وقتها حال دعا و راز و نیاز با خدای رحمان هست و گاهی نیست ؟

پایگاه حوزه5099، 5099

پاسخ:

اساساً روح آدمی بگونه ای است که دچار قبض و بسط می شود و جز احدی از اولیاء خداوند همگان کم و بیش این حالت را دارند و قلب چون احوالش دگرگون می شود نام قلب را بر آن نهاده اند.
گفت پیغمبر که قلب چون پریست در بیابانی اسیر صرصریست[1]

تا حدودی این حالت قابل توجیه و طبیعی است.
از سوی دیگر تمام رفتار و حتی اندیشه های انسان در شخصیت او متبلور گشته و نمایان می شوند بعضی از اعمال موجب صیقلی روح و طهارت آن می شود و بعضی از اعمال و حالات موجب زنگار آلود شدن آن می شوند. که در روایات به این مهم پرداخته اند و همین طور آیات قرآن کریم این مهم را مورد توجه قرار داده است.

از اموری که موجب قبض روح آدمی و ملال آن می شود می توان به ستم کردن بر بندگان، غفلت، اصرار بر هر نوع گناه و معصیت، عدم کنترل زبان، عدم توبه و بازگشت به خداوند، حرام خواری، پرده دری در حق دیگران و... نام برد و از اموری که موجب بسط و نشاط روح می شوند اموری از قبیل ذکر و توجه، ترک گناه و معصیت توبه، شب زنده داری، صلوات بر محمد و آل محمد، کمک به مستمندان و ضعفا و رعایت عفت و پاکدامنی و هر مسأله ای که موجب صیانت نفس و تقوای آدمی شود و یادآوری قیامت و تلاوت قرآن...

در دعای کمیل می خوانیم که

(اللهم اغفرلی الذنوب التی تحبس الدعا،خدایا گناهانی که موجب محبوس شدن دعا می شوند را بیامرز)

و در حدیث است که پیامبر فرمود:

(إِنَّ الْقُلُوبَ تَصْدَأُ کَمَا یَصْدَأُ الْحَدِیدُ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا جَلَاؤُهَا قَالَ قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ وَ ذِکْرُ الْمَوْتِ، یعنی قبلها زنگ زده می شوند همانگونه که آهن زنگار زده می شود عرض شد یا رسول الله با چه جلا داده می شود، فرمود: ، تلاوت قرآن و زیاد یادآوری کردن مرگ)[2].

ورای مطالبی که بیان شد نباید نقش فیزولوژی و طبیعی و ارتباط جسم و جان را نادیده گرفت کسالت جسمانی خستگی و ضعف جسمانی از جهات متعدد هم می تواند عامل کسالت روحی و قبض معنوی باشد که ورزش کردن و تغذیه مناسب در این حقیقت بی تأثیر نیست.

یادآوری کردن این نکته لازم است که حضرت امیر(ع) می فرمایند:

( قلبها گاهی رو می آورند و گاهی پشت می کنند آنگاه که رو می آورند پس نوافل و مستحبات را بر او حمل کنید و هنگامی که پشت می کند فقط به واجبات اکتفاء کنید. و این معنای دقیق در چند روایت آمده است )[3]

و هم چنین فرمودند:

( این قلبها ملول و خسته می شوند همان گونه که بدنها خسته می شوند در این موقع برای آنها لطایف و ظرافتهای حکمت و تازه های حکمت را بجویید.[4]

[1]- قال رسول الله (ص) انما سمی القلب من تقلبه انما مثل القلب مثل ریشه بالفلاة تعلقت فی اصل شجرة تقبلها الریح ظهرا لیبطن (کنز العمال: 1210)


[2]- کنز العمال 42130

[3] - نهج البلاغه حکمت 91

[4] - میزان الحکمه . جلد.10.بخش قلب

[صالح]

قبض و بسط روح آدمی در دعا

پرسش:- چرا بعضی وقتها حال دعا و راز و نیاز با خدای رحمان هست و گاهی نیست ؟

پایگاه حوزه5099، 5099

پاسخ:

اساساً روح آدمی بگونه ای است که دچار قبض و بسط می شود و جز احدی از اولیاء خداوند همگان کم و بیش این حالت را دارند و قلب چون احوالش دگرگون می شود نام قلب را بر آن نهاده اند.

باسمه تعالي

اگر منظور عبارت فوق اين است که اولياء الهي دچار قبض و بسط نمي‌شوند اين سخن صحيح نيست . آن ها نيز قبض و بسط دارند منتهي ما وقتي مشکلات مالي پيدا مي کنيم دچار قبض مي شيم و وقتي يک پولي به دستتمون برسه يا مال مفتي بهمون برسه بسط پيدا مي کنيم

ولي اولياء‌الهي و کملين از عرفا و ائمه معصومين عليهم السلام از دست ما ها دچار قبض مي شوند.

قبض و بسط در مراحل مختلفي صورت مي گيره. يک مرحله از آن براي ما انسان هاي عادي است که تا مشکل دنيايي پيدا مي کنيم دچار قبض مي شيم. و وقتي مشکلمون برطرف شد بسط روحي پيدا مي کنيم. نشانه قبض در اين حالت هم گرفتگي سينه و وجود درد در قفسه سينه است و گاهي اين درد به حدي است که موجب سکته قلبي هم مي شه. شنيديد که بعضي ها به خاطر ورشکستي سکته قلبي مي کنند به خاطر فشاري است که قفسه سينه بر قلب وارد مي کنه

يک قبض و بسط را براي سالکين در راه مشعوق داريم که اين خود مراتبي دارد. يک مرتبه آن اين است که وقتي شخص مي خواهد حواسش را جمع خداوند کند مزاحم هايي پيدا مي کنه. مثلا ميهماني براش مياد؟‌ مي خواد شروع کنه ذکر بگه تلفن زنگ مي زنه. يا برادرش مزاحم او مي شه؟‌ کار به جايي مي رسه که يه نفرتي از مردم پيدا مي کنه چون نمي گذارند که او متوجه خداوند بشه. لذا دچار يک قبض مي شه. اين قبض با رشد سالک کم کم برطرف مي شه و حق را د رهمه جا مشاهده مي کنه و ديگر مردم را مزاحم کار خودش نمي بينه

يک قبض و بسط هم در مورد اولياء‌الهي داريم وفلما آسفونا انتقمنا منهم فاغرقناهم اجمعين. خداوند مي فرمايد وقتي دل ما را به درد آوردند و ما را خشمگين کردند ما هم از آنها انتقام گرفتيم. اين يک نوع قبضي است که در اثر نافرماني و انحراف از دستورات نبي امت براي پيامبر صورت مي گيره و در مواردي اين قبض به حدي است که مستوجب انتقام مي شوند. ان الله يغضب لغضب فاطمه و يرضي لرضاه. خشم و رضايت خداوند در گروه خشم و رضايت فاطمه سلام الله عليهما است. ما نيز بايد مواظب اعمال خود باشيم تا دل امام زمان خود را به درد نياوريم.

والسلام

[صالح]

قبض و بسط روح آدمی در دعا

پرسش:- چرا بعضی وقتها حال دعا و راز و نیاز با خدای رحمان هست و گاهی نیست ؟

پایگاه حوزه5099، 5099

پاسخ:

اما در پاسخ اين سوال عرض کنم که يک پاسخ هماني است که عرض شد که وقتي انسان دچار گناه و معصيت بشود حال دعا و مناجات از او گرفته مي شود ولي همواره اين طور نيست گاهي انسان به خاطر کارهاي روزانه اش خسته است. گاهي کشش روحي اش بيش از اين نيست. درجات انسان ها متفاوت است. همه به يک ميزان نيستند. ايمان ها متفاوت است درجات روحي متفاوت است. وقتي کسي اشباع شد حوصله مناجات بيشتر و راز و نياز بيشتر را نداره.

در روايات زيادي داريم که وقتي حوصله نداشتيد کسل بوديد سراغ دعا نريد چون زدگي مي ياره. عبادت را براي شما زشت جلوه مي ده. اين روايات ابتداي وسايل الشيعه در بخش عبادات هست و تعدادشان هم کم نيست.

نکته آخر و مهم اين است که بايد يک ادب را ياد بگيريم و آن ادب اين است که دعا را به خاطر حالش نخونيم. برخي هستند که مي گند اين دعا حال مي ده يا آن دعا حال نمي ده. اين مداح حال مي ده آن مداح حال نمي ده. اين سبک يک نوع بي ادبي است. ادب دعا اين است که دعا را به خاطر وظيفه بخوانيم. به خاطر شکرگزاري از خداوند بخوانيم . اگر در موقع خواندن دعا حال دعا هم بهمون دست داد که الحمدلله در غير اين صورت شما وظيفه شکرگذاري تون را انجام داديد

والسلام