***مقام مادر در قرآن ***
گرامیداشت مقام مادر
خداوند در آیاتی چند از جمله 63 سوره نساء، 151 سوره انعام و آیه 32 سوره اسراء، بر وجوب احسان و نیكی به والدین تأكید كرده است. احسان به پدر و مادر بارها از سوی خداوند سفارش شده است. (عنكبوت، آیه 8؛ لقمان، آیه 41 و نیز احقاف، آیه 51)
سیرت الهی پیامبران كه سرمشق انسانها برای رسیدن به مقاماتی چون مظهریت ربوبیت و خلافت انسانی است، بیانگر این توجه خاص به والدین بوده است.پیامبران از جمله حضرت عیسی(ع) به مادر خویش احسان و نیكی خاص روا می داشت. (مریم، آیات 23 و 43)
از نظر خداوند، احسان به والدین، مقدم بر احسان بر هر كس دیگری حتی زن و فرزند است. (بقره، آیه 38 و نساء، آیه 63)
در این میان مادر، مستحق احسان و نیكی بیشتر در مقایسه با پدر است؛ زیرا وی مدت سی ماه رنج بارداری و شیردادن و بیداری های شبانه روزی را تحمل كرده و سختی های آن را به جان و دل پذیرا شده است. (لقمان، آیه 41 و احقاف، آیه 51) از این رو، احسان به مادر توجه ویژه به او تنها جبران كننده بخشی كوچك از سختی ها و رنج هایی است كه در طول سی ماه تحمل كرده است.(همان)
اگر كسی بخواهد ذره ای كوچك از سختی ها و جانفشانی های مادر را تنها در مدت سی ماه بارداری و شیردادن، جبران كند، می بایست اصل شفقت و دلسوزی و مهربانی در رفتار را در پیش گیرد و كوچك ترین بی مهری نسبت به مادر روا ندارد. (مریم، آیات 13 و 23)
از آن جایی كه هر فرزندی بخشی از رنج و سختی را بر دوش والدین بویژه مادر انداخته است، لازم است تا این را تدارك بیند و عدالت را تحقق بخشد؛ از این رو، برای تدارك و رسیدن به درجه خدایی شدن، لازم است تا احسان به والدین را در راس امور زندگی خویش قرار دهد و آنان را دست مایه بهشت رفتن خود سازد. (احقاف، آیات 51و 61)
خداوند در این آیات احسان به مادر را موجب پذیرش تمام اعمال نیك انسان در نزد خود و از عوامل موثر در شمول عفو خود نسبت به انسان دانسته است.
اگر كسی بخواهد محبت الهی را جلب نماید، لازم است احسان به والدین و مادر را در برنامه خود قرار دهد؛ چرا كه محبت الهی این گونه جلب می شود. (نساء، آیه 61)
بنابر این جایگاه والدین؛ چنان والا و ارجمند است كه انسان، بی توجه به شرك و كفر و فسق والدین، تنها به حكم پدر و مادر بودن، می بایست به ایشان تكریم و احترام كند. بنابراین، كفر و شرك مانع احسان نیست. (لقمان، آیه 41)
خداوند در آیات 31 تا 51 سوره مریم، احسان به والدین و پرهیز از هرگونه نافرمانی نسبت به آنان را مهم ترین عامل در عاقبت بخیری سرشار از سلامت و امنیت برای انسان می داند و از فرزندان می خواهد تا برای فرجام نیك خود هم شده، به والدین احسان كرده و در احترام و تكریم آنان بكوشند.
كسانی كه در برابر ایشان گستاخی كرده و حتی از روی خستگی اف بگویند، خود را زیانكار خواهند یافت و در قیامت از اهل خسران خواهند شد. (احقاف، آیات 71 و 81)
حق والدین ، حق الله
باید توجه داشت كه والدین به ویژه مادر در نظر خداوند از مقام و جایگاه والایی برخوردار است، لذا احكام خاصی برای رعایت آنان صادر شده است. از سوی دیگر، همین مقام والا در نزد پروردگار موجب شده تا استغاثه و دعای والدین به ویژه مادر تأثیر شگرفی در خوشبختی و بدبختی فرزند به جا بگذارد و تأثیر هدایتی خاص داشته باشد. (همان)
از نظر قرآن، بر همگان است تا از والدین خصوصا مادر اطاعت كنند و تنها موردی كه اطاعت از آنان جایز نیست، دعوت به شرك و بی دینی است كه در این مورد با تكریم و احترام خاص، دعوت ایشان رد می شود، ولی همچنان لازم است تا احسان و تكریم آنان ادامه یابد و حتی توجه ویژه ای به آنان مبذول شود تا ایشان نیز به راه راست هدایت یابند. (عنكبوت، آیه 8 و لقمان، آیات 41 و 51)
از نظر قرآن، پس از خداوند، تنها والدین هستند كه می بایست مورد توجه ویژه قرار گیرند و سخنان ایشان مورد اطاعت قرار گیرد؛ چرا كه حق والدین بر فرزندان همانند حق الله است. البته ناگفته نماند كه فرمان پیامبران(ع) و امامان معصوم(ع) و اولواالامر صاحب شرایط، همان حكم الله است و تفاوتی با آن ندارد. از این رو گفته شده كه پس از خداوند تنها حكم والدین است كه همانند حكم الله می باشد.
در بیان مقام مادر و ارزش های او سخن بسیار است. این كه بهشت زیر پای مادران است یا مرد از دامن زن به معراج می رود، به خوبی جایگاه زن و مادر را نشان می دهد. پس هر كسی كه درجه خدایی شدن را می خواهد، می بایست اطاعت و احسان مادر را فراموش نكند و در تكریم و احترام مادر و همچنین زنان صالح و مومن بكوشد، چرا كه شرایطی كه زن برای تعالی و كمال مرد فراهم می آورد، همانند سكوی پرتاب انسان به اوج های ربوبیت است. زنان با از خودگذشتگی و ایثار خود، مردان را به كمال می رسانند و موجب آرامش و امنیت روحی و روانی آنها می شوند تا به كمالات دست یابند؛ چراكه در بیوت است كه نام خدا رفعت می یابد و از خانه و خانواده است كه اوج و عروج آغاز می شود. (نور، آیه 63 و نیز اسراء، آیه 1)
باشد با شناخت مقام زن و مادر، در تكریم و تجلیل درست ایشان با عمل صالح بكوشیم و فراتر از یك روز خاص برای زن و مادر، به روزهای زن و مادر بیندیشیم و هر روز ما روز مادر و زن صالح و مؤمن باشد و یك روز هم مادر را از یاد نبریم كه از یاد بردن مادر به معنای دوری از بهشت است؛ چرا كه به حكم خداوندی در آیات 51 و 61 سوره احقاف، احسان و تكریم و تجلیل از مادر، دست مایه بهشت رفتن آدمی است.
روزنامه کیهان
علیرضا شعاعی