««« شهرستانهای استـــــــان گلستـــــــــان «««

[م.رستمیان]

شهرها و روستاها

استان گلستان تا سال 1316 با عنوان ايالت يا ولايت گرگان(استرآباد) ناميده مي‌شد كه البته سرزمين پهناورتري را در بر مي‌گرفت. سپس، از سال 1316 همراه با استان‌هاي كنوني تهران، مازندران، قم و سمنان بخشي از استان دوم ايران به شمار ‌آمد. اين استان تا سال 1376 بخشي از استان مازندران بود و در اين سال به صورت استاني مستقل درآمد و شهر گرگان به عنوان مركز آن برگزيده شد. اين استان داراي 11 شهرستان، 21 بخش، 50 دهستان، 1075 روستا و 18 شهر كوچك و بزرگ است. بيش‌تر شهرهاي كنوني استان از ديرينگي چنداني برخوردار نيستند و از بزرگ‌شدن روستاها به وجود آمده‌اند و به عبارتي روستاشهر به شمار مي‌آيند. با اين همه، شهرهاي گرگان و گنبدكاووس ريشه در تاريخ دارند.
روستاهاي استان گلستان به صورت متمركز و نزديك به هم هستند. اين روستاها در راستاي جاده‌ها و رودها به صورت طولي و در بخش‌هاي كوهستاني به صورت پله‌اي هستند. روستاييان براي ساختن خانه‌هاي خود، بسته به محيط جغرافيايي كه در آن به‌سر مي‌برند، از سنگ و چوب و آجر بهره گرفته‌اند و داشتن سقف شيرواني در آن‌ها بسيار ديده مي‌شود. پس از انقلاب اسلامي، بيش‌تر اين روستاها داراي راه ارتباطي مناسب و شبكه‌ي آب، برق و ارتباط از راه دور شده‌اند. روستاييان به كار كشاورزي، باغ‌داري، دامپروري، زنبورداري، پرروش كرم‌ابريشم، صنايع دستي، ماهيگيري و پرروش ماهي مي‌پردازند و برخي از آن‌ها نيز در كار جنگل‌داري به سازمان‌هاي مربوطه ياري مي‌رسانند.

[م.رستمیان]

شهرستان گرگان

داراي دو بخش مركزي و بهاران است. بخش مركزي سه دهستان استرآباد جنوبي، انجيرآباد و روشن‌آباد را در بر مي‌گيرد و بخش بهاران شامل دو دهستان استرآباد شمالي و قرق است. گرگان، مركز استان، مهم‌ترين شهر و روستاهاي جلين‌آباد عليا، رنگيان، لمسك، سرخنكلاته و نوده ملك، از روستاهاي مهم اين شهرستان هستند.

شهرستان گنبدكاووس

داراي دو بخش مركزي و داشلي‌برون است. بخش مركزي سه دهستان آق‌آباد، باغلي‌ماراما و فجر سلطان‌علي را در بر مي‌گيرد و بخش داشلي‌برون شامل دو دهستان اترك و كرند است. گنبدكاووس و اينچه‌برون دو شهر مهم و روستاهاي آق‌آباد، باغلي‌مارمارا، فجرسلطان‌علي، داشلي‌برون و كرند، از روستاهاي مهم اين شهرستان هستند.

شهرستان تركمن

داراي دو بخش مركزي و گميشان است. بخش مركزي فقط يك دهستان به نام جعفرباي جنوبي دارد و بخش گميشان شامل دو دهستان جعفرباي شرقي و جعفرباي غربي است. بندرتركمن و گميش‌تپه دو شهر و روستاهاي سيجوال، بناور و خواجه‌نفس از روستاهاي مهم اين شهرستان هستند.

شهرستان علي‌آباد

داراي دو بخش مركزي و كمالان است. بخش مركزي شامل دو دهستان زرين‌گل و كتول و بخش كمالان نيز شامل دو دهستان شيرنگ و استرآباد است. علي‌آباد تنها شهر و روستاهاي كردآباد، مزرعه، شيرنگ و فاضل‌آباد از روستاهاي مهم اين شهرستان هستند.

[م.رستمیان]

شهرستان كردكوي

تنها يك بخش مركزي دارد كه شامل سه دهستان چهاركوه، سدن‌روستاق شرقي و سدن‌روستاق غربي است.كردكوي تنها شهر و روستاهاي سركلاته، يساقي و چهارده از روستاهاي مهم اين شهرستان هستند.

شهرستان آق‌قلا

داراي دو بخش مركزي و وشمگير است. بخش مركزي سه دهستان آق‌التين، شيخ‌موسي و گرگان‌بوي را در بر مي‌گيرد و بخش وشمگير شامل دو دهستان مزرعه‌ي شمالي و مزرعه‌ي جنوبي است. آق‌قلا تنها شهر و روستاهاي عطاآباد، گري‌دوجي، قنقرمه، انبار‌‌آلوم و چين‌سيولي از روستاهاي مهم اين شهرستان هستند.

شهرستان آزادشهر

داراي دو بخش مركزي و چشمه‌ساران است. بخش مركزي دو دهستان نظام‌آباد و خرمارود شمالي و بخش چشمه‌ساران نيز دو دهستان چشمه‌ساران و خرمارود جنوبي را شامل مي شود. آزادشهر تنها شهر و روستاهاي فارسيان، نوده‌خاندوز، نظام‌اباد و ازدارتپه از روستاهاي مهم اين شهرستان هستند.

[م.رستمیان]

شهرستان راميان

داراي دو بخش مركزي و فندرسك است. بخش مركزي دو دهستان دلند و قلعه‌ميران و بخش فندرسك نيز دو دهستان فندرسك شمالي و فندرسك جنوبي را شامل مي‌شود. راميان، خان‌ببين و دلند سه شهر و روستاهاي سعدآباد، داركلاته و باقرآباد از روستاهاي مهم اين شهرستان هستند.

شهرستان مينودشت

داراي دو بخش مركزي و گاليكش است. بخش مركزي سه دهستان چهل‌چاي، قلعه‌قافه و كوهسارات را در بر مي‌گيرد و بخش گاليكش شامل سه دهستان قراولان، نيلكوه و ينقاق است. مينودشت و گاليكش دو شهر و روستاهاي الفجر، قلعه‌قافه، دوزين، آق‌قميش، فارسيان و ينقاق از روستاهاي مهم اين شهرستان هستند.

شهرستان كلاله

داراي دو بخش مركزي و مراوه‌تپه است. بخش مركزي چهار دهستان آق‌سو، تمران، زاوكوه و كنگور را در بر مي‌گيرد و بخش مراوه‌تپه شامل دو دهستان مراوه‌تپه و گلي‌داغ است. كلاله و مراوه‌تپه دو شهر و آجن‌سنگرلي، تمرقره‌ قوزي سفلي، پيشگمر، كنگور و گلي‌داغ از روستاها مهم اين شهرستان هستند.

[م.رستمیان]

شهرستان بندرگز

داراي دو بخش مركزي و نوكنده است. بخش مركزي دو دهستان انزان غربي و انزان شرقي و بخش نوكنده نيز دو دهستان بنفشه‌تپه و ليوان را شامل مي‌شود. بندرگز و نوكنده دو شهر و روستاهاي نوكنده، گز غربي، گلفرا، نوكنده و ليوان شرقي از روستاها مهم اين شهرستان هستند.

نام‌آوران استان

1. فخرالدين اسعد گرگاني
2. عبدالقادر جرجاني
3. سيد اسماعيل جرجاني
4. سيد محمد باقر داماد(ميرداماد)
5. ميرفندرسكي