خدای متعال در قرآن کریم ,صحبت از انسان هایی به میان می آورد که ظرفیت آنها بسیار کم است و در مواقع مختلف زندگی و در مواجهه با مشکلات به سرعت اراده و هستی خود را از دست میدهند و دست به فزع و جزع می زنند.
خدای متعال در آیات الهی به مذمت این گونه افراد پرداخته است و این گونه افراد را انسان های پوک و بی ظرفیت میخواند که با اندكى نعمت، مست مىشود و با كمى تلخى و غم، به بن بست می رسند,در صورتى كه خداوند از مردم تحمّل و ظرفیّتى را مىخواهد كه از دست رفتن نعمتها آنان را نگران و به دست آوردن نعمتها آنان را خوشحال(جوگیر) نكند.
در اینجا چند نمونه از این آیات را که خداوند در مذمت انسان های کم ظرفیت بیان کرده است را می آوریم :
1)(وَ إِذا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً مِنْ بَعْدِ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُمْ إِذا لَهُمْ مَكْرٌ فی آیاتِنا قُلِ اللَّهُ أَسْرَعُ مَكْراً إِنَّ رُسُلَنا یَكْتُبُونَ ما تَمْكُرُونَ : و چون مردم را پس از آسیبى كه به ایشان رسیده است، رحمتى بچشانیم، بناگاه آنان را در آیات ما نیرنگى است. بگو: «نیرنگ خدا سریعتر است.» در حقیقت، فرستادگان [=فرشتگان] ما آنچه نیرنگ مىكنید مىنویسند.)(1)
2)(وَ لَئِنْ أَذَقْنَا الْإِنْسانَ مِنَّا رَحْمَةً ثُمَّ نَزَعْناها مِنْهُ إِنَّهُ لَیَؤُسٌ كَفُورٌ : و اگر از جانب خود رحمتى به انسان بچشانیم، سپس آن را از وى سلب كنیم، قطعاً نومید و ناسپاس خواهد بود.)(2)
3)(وَ إِذا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً فَرِحُوا بِها وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ بِما قَدَّمَتْ أَیْدیهِمْ إِذا هُمْ یَقْنَطُونَ : و چون مردم را رحمتى بچشانیم، بدان شاد مىگردند؛ و چون به [سزاى] آنچه دستاورد گذشته آنان است، صدمهاى به ایشان برسد، بناگاه نومید مىشوند.)(3)
4)(فَإِنْ أَعْرَضُوا فَما أَرْسَلْناكَ عَلَیْهِمْ حَفیظاً إِنْ عَلَیْكَ إِلاَّ الْبَلاغُ وَ إِنَّا إِذا أَذَقْنَا الْإِنْسانَ مِنَّا رَحْمَةً فَرِحَ بِها وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ بِما قَدَّمَتْ أَیْدیهِمْ فَإِنَّ الْإِنْسانَ كَفُورٌ : پس اگر روى برتابند، ما تو را بر آنان نگهبان نفرستادهایم. بر عهده تو جز رسانیدن [پیام] نیست، و ما چون رحمتى از جانب خود به انسان بچشانیم، بدان شاد و سرمست گردد، و چون به [سزاى] دستاورد پیشین آنها، به آنان بدى رسد، انسان ناسپاسى مىكند.)(4)
و این جملات ,کاملا حال و هوای بعضی از ما را به تصویر می کشد که با اندکی مشکل و غم به همه عالم ناسزا می گوییم و با اندکی شادمانی , همه عالم را به باد مسخره می گیریم و همه چیز و همه کس را فراموش می کنیم, در صورتی که طبق آیات الهی همه ناگواری ها و مشکلاتی که به ما میرسد فقط و فقط به خاطر عملکرد بد ماست و خود ما دلیل و سبب اصلی آنها بودیم اما با این حال در مواقع سختی تنها کسی را که مقصر نمیدانیم خودمان است .
منابع
1)یونس : 21
2)هود : 9
3) الروم : 36
4) الشورى : 48