جاذبه هاي توريستي استان آذربايجان غربي

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

آتشكده تخت سليمان (تمدن ساساني ) تكاب

آدرس: ٤٥ كيلومتري شمال شرق تكاب

تخت سليمان بر روي صفه اي طبيعي از رسوبات آب درياچه ، كه ٢٠متر ارتفاع دارد قرار گرفته است٠حصار اين قلعه داراي ٣٨ برج تزييني و به شكل بيضي است٠درون تخت سليمان درياچه زيبائي ست كه ١٢٠متر طول و ٨٠متر عرض دارد و چشمه آب آن از عمق ٦٥ متري ميجوشد و در هر ثانيه ١ ليتر آب مي دهد٠اين قلعه تاريخي كه بيش از ١٢٤٠متر مربع وسعت دارد مركز آتشكده بزرگ شهرياران ساساني بنام آذر كشنسب (يكي از سه آتشكده اعظم و معروف زمان ساساني ) است ٠هيئت مشترك حفاري علمي ايران و آلمان در اين محل بقاياي اين آتشكده معروف را كه در اثر حمله هراكليوس در سال ٦٢٤ ميلادي ويران شد كشف نموده اند٠بر طبق تحقيقاتي كه در اين مدت بعمل آمده است ثابت شده كه تخت سليمان همان شيز قديم است كه در زمان ساساني بنام كنژك و روميان آنرا گزگا و اعراب شيز ناميده اند و همچنين معلوم شده است كه بنياد اين مكان از دوره ساسانيان گذاشته شده است ٠در قرن هفتم هجري در زمان آباقاخان مغول يكبار ديگر تخت سليمان مورد توجه قرار گرفته و رونقي يافته و تجديد بنا شده است٠حصار قلعه داراي دو دروازه شمالي و جنوب شرقي است كه دروازه شمالي درست روبروي مدخل شمالي آتشكده قرار گرفته است٠ايوان معروف به خسرو كه با مختصر اختلافي از ايوان مدائن كوچكتر است در جبهه شمال غربي درياچه و جنوب غربي آتشكده قرار گرفته است٠كاخ خسرو در جهت غربي آتشكده و به سبك بازيليكان رومي احداث شده است٠كاخ اختصاصي آبا قاخان كه بر روي كاخ خسرو ساخته شده از جمله بناهاي جالب و قابل مطالعه است كه تاكنون ضمن عمليات حفاري ظاهر شده است?وه مخروطي شكل معروف به زندان كه از رسوبات آب معدني بوجود آمده است بفاصله ٣ كيلومتري غرب تخت سليمان واقع شده و بر اثر كاوش در بدنه اين كوه آثاري از هزاره اول قٙ? بدست آمده است٠قلعه معروف به تخت بلقيس در خاك افشار بفاصله ٢٠كيلومتري تخت سليمان قرار گرفته و در ستيغ اين كوه آثاري از زمان ساساني و مغول مشاهده ميشود٠




يكي از چهار جرز حجيم آتشكده


آتشكده تخت سليمان


تالار ستون دار

اين تالار كه درغرب آتشكده واقع است احتمالا كاخ خسرو بوده است ٠خروجي ديوار عقبي يه داخل معبدي كوچك با يك آتشدان منتهي مي گردد



درگاهي آتشكده

درگاهي آتشكده ويژگي هاي معماري سوراخ كليدي رانشان ميدهدو اين معماري اجازه داد طاق به طرزي مقرون به صرفه روي پاكار قوس ساخته شود٠



آتشكده تخت سليمان



اثر مهر گلي

اثر مهر گلي يا گوي كه يك مجموعه از آنها به طور اتفاقي پيدا شد، ثابت كرد كه آتشكده يافت شده در تخت سليمان همان آذر گشنسب يا آتش شاهي است

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

مسجد مطلب خان خوي

آدرس: در كنار بازار قديمي شهر

اين مسجد د ر جوار بازار قديمي شهر خوي واقع شده و بناي اوليه اين مسجد مربوط به دوره ايلخاني مي باشد. اين مسجد در اوائل دوره قاجاريه مرمت و نوسازي شده است

استان آذربايجان غربي

اين استان براساس آخرين تقسيمات كشوري 12 شهرسان ،28 بخش،22 شهر، 103 دهستان و 3227 آبادي داراي سكنه دارد و مركز آن شهر تاريخي اروميه است. شهرستان هاي استان آذربايجان غربي عبارتند از اروميه، بوكان، پيرانشهر، تكاب، خوي، سردشت، سلماس، شاهين دژ، ماكو، مهاباد و مياندوآب و نقده.

ديدنيهاي استان

قره كليسا ـ (كليساي طاطاوس)

اين كليسا كه به نام تادي مقدس هم نامگذاري شده در روستاي قره كليسا از توابع سيه چشمه شهرستان ماكو ساخته شده و مزار تادي مقدس است. به استناد منابع تاريخي ارامنه در دوره ساساسنيان بخشي از ارامنه عمد ا پيرو دين زرتشت بوده اند و بخشي نيز آئين مهرپرستي داشته اند. براي نخستين بار در سل 43 ميلادي دو نفر از مبشرين حضرت مسيح به نام هاي طاطاوس و باتيلموس از شمال بين النهرين گذشته و براي تبليغ دين مسيح به آذربايجئان وارد مي شوند.
مسجد جامع
اين بنا در داخل بازار است. احداث آن را به نيمه هفتم هجري قمري ربط مي دهند. محراب اين مسجد از نظر گچ بري يكي از زيباترين آثار هنري دوران مغول است.

بازار اروميه

در مركز شهر قرار گرفته و از خيبان امام منشعب مي شود. اين بازار مجموعه اي از راسته بازارهاي عطاران زرگرها، بزازها، مسگرها و غيره مي باشد كه قدمت آن به دوره زند و قاجار مي رسد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

قره کلیسا




مردم آذربایجان قبل از اسلام دارای دینهای مختلفی بودند. عده ریادی از آنها مسیحی بودند که مرانز دینی زیادی هم بنا کردهاند و از آن دوران به یادگار مانده است پس از اسلام آوردن آذربایجانیها بیشتر کلیساهای آذربایجان متروک شد و بعضی از آنها توسط ارمنیها که به اسلام اگرویده بودند کورد استفاده قرار گرفتند. قره کلیسه یکی از این کلیساها است که در ناحیه بهبهجیک بخش قرهبولاغ (سیه چشمه) شهرستان ماکو. در سال 644 یا 645 هجری قمری تجدید بنا شد. فرمان شاه عباس اول صفوی در حمایت از ارمنیان بر در آن دیده میشود. عباس میرزا ولیعهد فتحعلیشاه تزئیناتی بر آن افزوده است.



ويژگيهاي معماري تخت سليمان در دوره ساسانيان
ويژگيهاي استحكامات


دور محوطه آتشكده كه با حلقه اي از اتاقهاي عظيم محصور بوده حصاري بزرگ با دو دروازهساخته شده كه ظاهري تدافعي داشته است .طول اين حصار120/1كيلومتر است وبه شكل يك بيضي نامنظم متناسب باحصار به شكلي مستحكم از لاشه سنگ وساروج با ضخامتي 80/3 متر بنا شده.سمت بيرون حصار ودروازه ها داراي پوشش دقيقي از تخته سنگهاي حجاري شده است كه به شكل راسته وكله چيده شده اند.سمت داخل حصار سطح خشن ونامنظمي از لاشه سنگ دارد.ارتفاع حصار حداقل 13 متر است.حصار با برج دروازه ها 38 برج داشته كه جبهه بيروني آنها قوس دار بوده است اين برجها بلندتر از باروها بوده اندوهر برج در قسمت بلندتر يك اطاقك داشته كه از طريق راهروي دفاعي قابل ورود بوده است.دروازه شمالي دروازه اصلي بوده است زيرا در محوري كه از مرز آتشكده واز وسط درياچه مي گذردقرار دارد.راهروي دفاعي بالاي دروازه ها پنج پله بالاتر از راهروي دفاعي باروها قرار دارد واز آنجا كه برج دروازه ها از ساير برجها برج ها به هم نزديكتر است وجود يك حصار قديمي كه اكنون بخشهايي از آن در كنار دروازه شمالي قابل مشاهده است قرار داشته .نزديكدروازه شمالي در امتداد اين حصار خشتي يك دروازه قديمي تر نيز شناسايي شده است.

ساختمان آتشكده


آتشكده هاي ساساني شكل شرعي معابد مثل معابد يوناني يا رومي را ندارند آنها در مفهوم ايران باستان (آيدنه) ينعي پرستشگاه هستند و مي توانند به شكلهاي كاملآ متفاوت از چها طاقيهاي ساده تا آتشكده هايي با فضاهاي زياد بنا شده باشند.جايگاه مقدس در روي تخت ينعي آذر گشنسب نماد وحدت سرزمين از آتشكده هاي بزرگ است.اين آتشكده داراي زيادي اتاق است در مركز بناي آتشكده معمولا يك اتاق مربع به شكل يك چار طاقي با محراب آ تش ساخته شده دومين اطاق ( يز شن ـ گاه ) است كه در آن اتش را وقتي براي نيايش در معرض ديد نيست شعله ور حفظ مي كردند حياطها باغها انبارها سكونتگاههاي موبدان واتاقهاي خزانه جايگاه مقدس فظاهاي ديگر آتشكده هستند.از جلو ايوان جنوبي به چهار طاقي ينعي مركز جايگاه مقدس از آجر ساخته شده بخش مركزي از يك اتاق مربع شك با اظلاع 8 متر كه زماني داري سقفي گنبدي بوده است تشكيك مي شود. در هر ظلع اتاق يك طاق عريض قرار دارد كه بنا به همين دليل نيز چها طاقي خوانده مي شود. دور اين اتاق مركزي يك دالان امتداد پيدا مي كند كه زماني به وسيله نرده هاي باريكي از اتاق مركزي مجزا بوده است. در اين اتاق مراسم نيايش بجا مي آمده. يك گود چهار گوش در كفي از 8 رديف آجر ايجاد شده كه در آن آتشدان قرار مي گرفته وچهار سكو با حفره هايي براي قرار دادن نوشابه اي كه در مراسم نيايش نوشيده مي شده قرار داشته .

تاسيسات عمومي


درياجه در بناي آتشكده ها نقش تعين كننده اي را به عهده داشته زيرا محور آتشكده اصلي در مركز آن قرار گرفته ودر روي اين محور مهمترين فظاها بنا شده . دروازه ـ هشتي ـ حياط ـ وردي اصلي ـ پرستشگاه با محراب آتش وايوان اصلي در مقابل درياچه مجموعه تاسيسات كاملآ بدون تبعيت از استحكامات بيضي شكل از دو مربع كه تشكيل يك مستطيل بزرگ را دادند ساخته شده است. ديوارهاي بيروني آن با ارگ هاي نيم دايره دژ مانند تجهيز شده از اين استحكامات داخلي كه به شكل يك گذرگاه طاقدار است به عنوان دالان ارتباطي استفاده مي كردنند به سمت بيرون اين دالان ارگ هاي نيمه يبضي شكلي به عرض حدود 4متر با فاصله 10 متر ضميمه بوده است. يك دروازه اصلي در محور مجموعه تاسيسات در شمال به استحكامات داخلي منتهي مي شده است.اما دروازه هاي فرعي ديگري در شرق و غرب ويك وردي طاق نصرت شكل در پشت ايوان غربي وجود داشته دالان با سنگ وساروج ساخته شده دروازه شمالي به شكل يك اتاقك مستطيل شكل از آجر بنا گرديده پلان اصلي شبيه گذرگاه طاقدار ولي مصالح آن از خشت خام است از مربع جنوبي مجموعه تاسيسات داخلي كه درياچه در وسط آن قرار دارد دو ايوان در سمت شرق وغرب وتعداد كمي ديوارهاي از بناهاي قرار داشته در سمت شرق درياچه وغرب وجنوب صرف نظر از ايوانها فقط يك تالار ستوندار در امتداد گذر گاه طاقدار وجود داشته ديوار سرپاي شمالي ايوان غربي كه بخشهاي زيرين آن ساساني است

سكونتگاه ها


در قسمت شمال شرقي تعدادي از سكونتگاههاي موبدان با ديوارههاي خشتي بدست آمده معماري خشتي به نضر ميرسد كه به طور سيستماتيك تخريب شده باشد چون هيچ گونه اثري از لايه تخربي بدست نيامده فقط در فضاي كوچك ميان دوازه اصلي جايگاه مقدس وتراس مرتفع ونيز در نوار باريكي واقع در پشت حلقه حصار خانه هاي در دوره اسكان ساخته شده است كه ويژگيهاي يك دهكده را دارد سپس به نظر مي رسد كه سرانجام محوطه مسكوني مورد تهاجهم قرار گرفته باشد .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

قره کلیسا - چالدران قره کلیسا در استان آذربایجان غربی از بناهای مذهبی متعلق به ارامنه بوده که در 20 کیلومتری شمال شرقی چالدران و هفت کیلومتری جاده چالدران _ قره ضیاء الدین در کنار روستایی به همین نام واقع شده است


قره کلیسا که در بین ارامنه به تاده مقدس معروف است،در قرون چهارم تا ششم میلادی بر روی آرامگاه طا طاوس مقدس، از حواریون حضرت مسیح که در سال 48 میلادی به خاطر تبلیغ مسیحیت به شهادت رسیده، بنا شده است. این کلیسا، در روستای قره کلیسا از توابع سیه چشمه شهرستان ماکو، ساخته شده و مزار تادی مقدس است.

به استناد منابع تاریخی ارامنه، در دوره ساسانیان بخشی از ارامنه عمدتاًپیرو دین زرتشت بوده* و بخشی نیز آیین مهرپرستی داشته*اند. برای نخستین بار در سال43 میلادی دو نفر از مبشرین حضرت مسیح به*نام*های طاطاوس و بارتلمیوس از شمال بین*النهرین گذشته و برای تبلیغ در شهر ( آرداز) که مرکزپادشاهی ارامنه بود اقامت میکنند و بدون توجه به دستور سنادوک (پادشاه زرتشتی ارمنستان) به تبلیغ آیین مسیح دست میزنند و در نتیجه 3500نفر از جمله دخترپادشاه به نام ( ساندوخت) به دین مسیح می*گروند.پادشاه ارمنستان برای ممانعت از تبلیغ دین مسیح، در سال 66 میلادی فرمان قتل عام آنان را صادر میکنند و همه ارامنه مسیحی، از جمله دخترپادشاه به قتل می*رسند و اجساد آنان را در محل فعلی قره کلیسا و حوالی آن مدفون می*سازند. ارامنه مدعی هستند که کلیسای طاطاوس اولین کلیسایی است که به دستور مبشرین و حواریون مسیح در دنیا ساخته شده است وچون از نظر مذهبی شهادت را بزرگترین سعادت برای بشر میدانند، هر سال در روزهای آخر تیرماه و هفته اول مرداد ماه که مصادف با قتل تادی مقدس وپیروان مسیحی او است در قره کلیسا مراسم خاصی برپا می*دارند.

آقای مرعشی رئیسپیشین سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در سفر خود به استان آذربایجان*غربی، دستور ساخت یک دهکده توریستی نزدیک قره*کلیسا را برای جذب توریست داد.اما درنهایت تصمیم گرفته شد تا همین روستای قره کلیسا مرمت و امکاناتی رفاهی برای جذب توریسم احداث شود.


قصر باغچه جوق - ماکو در فاصله 6 کیلومتری شهر ماکو و حدود 2 کیلومتری از سمت غرب جاده اصلی – بازرگان ، روستایی به نام باغچه جوق واقع شده است



جبهه ی غربی و جنوبی آن منتهی به دامنه کوه با صفای «چرکین» و چشمه ای به نام «کلیسه» منتهی می شود . در بخش جنوب شرقی آبادی مذکور ساختمان مجلل و تاریخی قصر باغچه جوق دیده می شود که مربوط به اواخر دوره قاجاریه بوده و بانی آن تیمور تیموری معروف به اقبال السلطنه ماکوئی یکی از حکام مقتدر وقت و از سرداران مظفر الدین شاه بوده است . این قصر به علت ویژگیهای ممتاز معماری و هنری در سال 1353 توسط دولت خریداری شد و بعد از انجام تعمیرات ضروری و رفع خطر از آن به علت علاقه مردم منطقه و جاذبه های قوی فرهنگی با موافقت سازمان میراث فرهنگی و تهیه مقدمات لازم ، برای بازدید عموم آماده شد که در حال حاضر به عنوان کاخ موزه باغچه جوق ماکو موردبهره برداری قرار می گیرد .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

مسجد جامع ارومیه مسجد جامع ارومیه از بناهای نیمه دوم سده هفتم هجری قمری است.


این مسجد در وسط بازار قرار دارد و دارای صحن بزرگ و شبستان آجری وسیع است که قسمت اصلی وسطی آن با گنبدی بلندپوشیده شده است. محراب مسجد از نظر گچبری و خطوط از زیباترین آثار هنری مغول بوده و ارتفاع آن 82/7 متر و عرض آن 48/5 متر است. البته محراب در سال 676 هجری قمری بدست استاد عبدالمؤمن تبریزی گچبری شده و شاید خود مسجد از این تاریخ قدیمی تر باشد. مسجد در سال 1184 هجری قمری بدستور رضا قلی خان بیگلر بیگی ایل افشار و حاکم ارومیه تعمیر شده است حجرات قدیمی اطراف صحن مسجد که مربوط به اولین دوره زندیه بوده و سنگ نوشته موجود , زمان احداث آن را در مورخه 1184 ه.ق نشان می دهد


آبشار شلمکان - ارومیه
نحوه دسترسی به این روستا عمدتاً از طریق روستای بند است



ولی از دامنه*های روستای سیر نیز می*توان به آن رسید که البته در این مسیر می*توان از قلعه*ای تخریب شده که فقط چند ستون از آن باقیمانده را نیز مشاهده کرد. دامنه*های این آبشار نیز از سرسبزی خوبی برخوردار بوده و در فصل مناسب می*توان از نوعی سبزی کوهی بنام شنگ (یملیه) نیز بهرمند شد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

آتشکده آذر گشنسب (تخت سلیمان ) - تکاب مجموعه آثار باستانی تخت سلیمان که در 45 کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب در استان آذربایجان غربی قرار گرفته، با وسعتی معادل 5/12 هکتار به عنوان یکی از محوطه های تاریخی مهم کشور محسوب می گردد.


این مجموعه باستانی علاوه بربقایای آتشکده آذرگشنسب شامل کوه زندان سلیمان ,آبگرم تخت سلیمان و قلعه بلقیس می باشد.

اوج شکوه و آبادانی تخت سلیمان مربوط به دوره ساسانی می باشد و ساختمان آتشکده آذر گشنسب به عنوان مهمترین معبد مورد احترام آن زمان دراین مکان ساخته شده است و آتش جاودان آن به مدت 7 قرن نماد اقتدار آئین زردتشت محسوب می شده و آتشکده ساسانی آذر گشنسب از زمان حکومت ایلخانیان به بعد « تخت سلیمان » نام گرفته است.

قلعه بلقیس در 5 کیلومتری تخت سلیمان در قله کوهی واقع است و تا قلعه جاده ماشین رو وجود دارد .این قلعه به منظور دیدبانی در دوره هخامنشی ساخته شده بوده است

بنای سه گنبد - ارومیه بنای سه گنبد مقبره ای به شکل برج است که در جنوب شرقی شهر ارومیه واقع شده و در سال 580 هجری قمری بنا گردیده است.


بنا شبیه مزارهای قدیمی شهر مراغه می باشد که در نتیجه عدم مراقبت و آسیبهای وارده قسمت عمده خطوط و نقوش آن ریخته و از بین رفته است. در سالهای اخیر نسبت به نگهداری باقیمانده آثار این بنا و مرمت قسمتهای خراب شده آن اقدام گردیده است. درباره وجه تسمیه سه گنبد برخی از مورخان بر این باورند که دو بنای دیگر نیز در مجاورت روستائی بنام چهریق از دهستانهای شهرستان سلماس وجود داشته که مجموعه سه بنا را در قدیم سه گنبد می نامیدند

بازار - ارومیه

بازار ارومیه در گوشه جنوب شرقی شهر ارومیه واقع گردیده است که در حال حاضر بخش عمده و سالم آن در بین خیابانهای امام - عسگرآبادی - اقبال و مهاباد ( منتظری ) محصور می باشد.


مجموعه بازار قدیمی شامل واحدهای مختلفی می باشد از جمله مسجد جامع شهر در این محدوده قرار گرفته که بنائی است مربوط به قرن 6 ه. ق. ولی قدیمی ترین بخشهای باقیمانده محدوده بازار از دوره صفویه به بعد می باشند , مخصوصا حمام هائی از دوره زندیه و قاجار باقی مانده که نمایانگر ذوق معماری دوره های مختلف می باشند. هر راسته و بخشی از این مجموعه دارای فرم و شکل بندی خاص خود می باشد. وجود تیمچه ها , سراها , مسجد , حمامها , تماما دال بر آبادانی و تحرک این بخش از شهر در زمانی نه چندان دور می باشد

از خصوصیات بارز این مجموعه سادگی معماری آن است , با وجود تفاوتهائی که از نظر فرم در طاقها و چشمه و گنبدهای بازار مشاهده می شود , هیچ نوع تنوعی از حیث تکنیک هنری مانند کاشیکاری , گچبری , سنگ کاری و دربهای قدیمی پرکار چوبی در بازار دیده نمی شود , مصالح تمام راسته بازارها و چهارسوها از آجر انتخاب و اکثرا حتی فاقد اندود ساده گچ نیز می باشند

تنها تنوع مجموعه ذوق و سلیقه معماران دوره های مختلف است که هر کدام با انتخاب فرمی خاص از نظر شکل قوسها , اثری از خود به یادگار گذاشته اند

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

دره قاس.ملو( شهدا) - ارومیه این دره یکی از تفرجگاههای مهم شهرستان می*باشد



که با وسعت زیاد و چشم*انداز*های طبیعی خود و همچنین چشمه*هایی که در داخل باغ*ها و دره*ها هست زیبایی خاصی به این منطقه داده است در روزهای تعطیل و فصل بهار و تابستان افراد زیادی برای گذراندن اوقات فراغت به این دره می*آیند.

دریاچه کوه مام شیخ - ارومیه این دریاچه زیبا در دامنه*های کوه مام شیخ واقع است و از آب شدن برف تپه*ها و کوههای اطراف بوجود آمده است.



معمولاً تا روستای زیوه حتی روستای کچله می*توان با اتومبیل معمولی رفت ولی بعد از آن می*توان با کرایه لندرورهای موجود در روستای زیوه تا نزدیکی*های آن رسید. دامنة سرسبز و بکر آن بسیار زیبا و فریبنده است.

دریاچه ارومیه - ارومیه دریاچه ارومیه در شمال غربی ایران قرار دارد و در میان دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی بخش شده است. دریاچه ارومیه بزرگ*ترین دریاچه درونْ سرزمینی ایران است.



آب این دریاچه بسیار شور بوده و عمدتآ از رودخانه*های زرینه*رود، سیمینه*رود، گدار، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می*شود. حوضه آبریز دریاچه ارومیه ۵۰۸۹۲ کیلومتر مربع است که پیرامون ۳٪ مساحت کل کشور ایران را دربر می*گیرد. این حوضه با داشتن دشت*هایی مانند دشت پیرانشهر سلماس، ارومیه، تبریز، آذرشهر، مراغه، میاندوآب، مهاباد، نقده و اشنویه یکی از کانون*های ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران بشمار می*رود. دریاچه ارومیه بزرگ*ترین آبگیر دائمی آسیای غربی است که در غرب پشته (فلات) ایران قرار گرفته.پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی از جالب*ترین و نغزترین زیستگاه*های طبیعی جانوران در ایران بشمار می*رود. تا کنون بیش از ۱۸۶ گونه ازپرندگان آبزی و کرانه*ای و ده*ها پرنده خشکی*زی در استان آذربایجان غربی شناسایی شده اند. دریاچه ارومیه دارای ۱۰۲ جزیره است که همه آنها از سوی سازمان یونسکو به عنوان اندوخته طبیعی جهان به ثبت رسیده است. جزیره اِشک زیستگاه پرندگان زیبای کوچگر از جمله مرغ آتش و تنجه و نیز گوزن زرد ایرانی است. گِل کرانه دریاچه خاصیت درمان برای دردهای بندگاهی (مَفصلی) و بیماری*های زنان را دارد. برای گشت و گذار در دریاچه و جزیره*های آن می*توان از دو کشتی سهند و نوح یا قایق*های گوناگون در بندر گلمانخانه بهره گرفت.

نگاره دریاچه ارومیه از ناسانام کهن این دریاچه چیچَست بوده است. این واژه واژه ایست از اوستایی وپارسی باستان و تلفظ آن چَئِچَستَ بوده است. دریاچه چیچست در اسطوره*های ایرانی نقشی بنیادین دارد. عرصه بسیاری از رویدادهای مهم زندگی کیخسرو، کرانه این دریاچه بوده است. دژ بهمن که کیخسرو در نبردی غول آسا و سهمگین آن را میگشاید و از چنگ دیوان بدر می**آورد در نزدیکی همین دریاچه بوده و بسیاری اسطوره*های دیگر. نام ارومیه نامیست که آشوریان به آن داده اند. اور در زبان آشوری به معنای شهر است (همان واژه*ای که در نام اورشلیم (شهر آشتی) هم وجود دارد) و میه به معنای آب است (همریشه با مآء عربی).پس اورمیه یا ارومیه بمعنی شهر آب است.

در دوران پهلوی به مناسبت پادشاهی رضاشاه پهلوی، به این دریاچه نام رضائیه داده شد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

غار سهولان - مهاباد
غار سهولان دومین غار بزرگ آبی ایران این غار در ۳۵ کیلومتری شمال شرقی مهاباد در محور مهاباد - بوکان که به راه برهان معروف است واقع شده است . غار سهولان در قدیم خانه مردمیپارتی تبار بوداست .



غار آبی تاریخی سهولان که یکی از مهمترین و کم نظیرترین غارهاى طبیعی کشور و از شگفت انگیزترین جلوه هاى طبیعت زیباى آذربایجان غربی بشمار می رود روزانه پذیراى حدود یک هزار گردشگر و مسافرى است که ازاقصی نقاط کشور براى دیدن این پدیده طبیعی به مهاباد سفر می کنند. با شناسایی کامل پدیده هاى طبیعی و آثار تاریخی غار آبی سهولان مهاباد ،دست اندرکاران امور گردشگرى معتقدند این مکان شگفت انگیز بزودى به یک قطب مهم گردشگرى و تفریحی در غرب کشور تبدیل خواهد شد. غار سهولان به زبان کردی به معنی یخبندان است در روستای "سهولان" قرار گرفته است. مردم محلی غار را "کونه کوتر" یعنی لانه کبوتر نیز می**نامند. دلیل این نامگذاری وجود تعداد زیادی لانه کبوتر درون غار است.

ارتفاع سقف غار تا سطح دریاچه آن به 50 متر می**رسد و عمق آب در برخی جاها به 32 متر می**رسد. اختلاف دمای درون و بیرون غار بین 10 الی 15 درجه است.و به این جهت احساس خنکی با طراوتی سرتاپای وجود را فرا می گیرد.آوازه غار سهولان که شبیه غار علیصدر در همدان است تنها چند سالی است که در استان آذربایجان غربی و کشور،پیچیده ولی خیلی ها هنوز از وجود آن اطلاعی ندارند. این غار آبی با جلوه هاى طبیعی و با قندیل هاى منحصر به فرد ویژه اى که دارد در دامنه رشته کوه هایی بنام "کوتر" قرار دارد. این پدیده زیبا و نادر که در ردیف غار علیصدر همدان می باشد داراى دودهانه است که ارتفاع دهانه اصلی آن در حدود۱۷۶۵ متر و دهانه دوم نیز در

حدود۱۷۹۵ متر ارتفاع دارد. مطالعات غارشناسان نشان می دهد که این غار بر اثر فعالیت هاى زمین شناسی

اواخر دوره کرتاسه برمی گردد که قدمت آن به ۷۰ میلیون سال قبل بازمی گردد. این غار یکصد سال پیش براى اولین بار توسط "ژاک دمرگان " فرانسوى مورد کاوش و بررسی قرار گرفت . پس از آن در سالهاى جنگ جهانی دوم نیز این غار توسط یک هیات انگلیسی مجددا مورد مطالعه قرار گرفت ولی از یادداشت ها و گزارش هاى این گروه تا

بحال مطلبی دردست نمی باشد تااینکه در مهرماه ۱۳۷۳ توسط غارشناسان ایرانی شناسایی شد.

در خرداد ماه سال۷۶ نیز یک کمیته از اعضاى غارشناسی آذربایجان غربی این غار را مورد بازدید و مطالعه قرار دادند. کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند به استناد لایه هاى سفالی که از منطقه دالان اصلی و تالار بزرگ ودهلیز ورودى کونه مالان بدست آمده است این غار از هزاره هاى دوم و اول قبل از میلاد تا دورهپارتی و اسلامی وحتی زمان هایی از قرون وسطی مورد سکونت انسانها قرار گرفته است . به گفته تعدادى از ریش سفیدان روستاهاى این منطقه در طول جنگ هاى زیادى که در کردستان به وقوع پیوسته و نیز در زمان حمله روس ها به این منطقه ساکنین روستاهاى اطراف در این غارپناه می گرفتند. تنها موجودات زنده این غار کبوتر چاهی و خفاش می باشند که قسمت هایی از غار را به عنوان آشیانه انتخاب کرده اند. به دلیل تاریک بودن و نبود نور هیچ نوع جلبکی در آب دریاچه این غار رشد نکرده و به غیر از جانداران میکروسکوپی هیچ موجوى دیگرى زیست نمی کند

در دو طرف جاده تا چشم کار می کند گندمزارهای دشت برهان است. خوشه های پرپشت و طلایی رنگ گندم هر بار با نسیم باد به طرفی می خرامند.

در دوردست های دشت روستاییان سرگرم درو محصول خود هستند. تنها آوازپرندگان صحرایی است که سکوت و خلوت دشت را می ***د. دشت سبز است و گرمای تابستان هنوز نتوانسته چهره باطراوت بهاری را از او بگیرد.

امکانات رفاهی غار سهولان تنها چند قهوه خانه و اتاقک هایی است که حکم فروشگاه را دارند و سرپوش آنها با شاخه های درختان پوشیده شده است.

در بدو ورود به محوطه غار ابتدا هیچ چیز معلوم نیست ولی با کمی پیاده روی، تخته سنگ های عظیمی همانند پرده سینما در مقابل، نمایان می شود که درپای آن گودال بسیار بزرگی قرار دارد.

در طرف چپ چند درخت جنگلی بزرگ که به زبان محلی به آنها «تاوش» می گویند ریشه در سنگ ها دوانیده و منظره بدیعی را به وجود آورده اند، نمودار می شود.

در میان این تخته سنگ ها هزاران کبوتر به طور طبیعی لانه کرده اند. محلی ها به این غار لانه کبوتران نیز می گویند. برای رسیدن به درون غار نزدیک به ۱۵۰پله را باید به طور مارپیچ به طرف پایین طی کرد. ارتفاع حوضچه آبی غار با سطح زمین حدود ۶۰ متر است. هرچه به طرف پایین می روی سنگ ها و نرده ها نمدار و خیس می شوند به طوری که وقتی به انتهای پله ها می رسی محیط تاریک است ولی به لطف برق کشی محیط درونی غار که با انواع لامپ ها و نورافکن ها چراغانی شده منظره شگفت انگیزی را مقابلت نمایان می کند که زیبایی آن را نمی توان با هیچ زبانی توصیف کرد. چند لحظه مات و مبهوت به منظره جلوی چشمانت خیره می شوی. باور نمی کنی. فکر می کنی تابلوی نقاشی بزرگ استادی است و یا در عالم خیال و رویا سیر می کنی که تصاویر به این زیبایی را نظاره می کنی. ناخودآگاه زبان دل به ستایش آفریننده این زیبایی ها می گشایی. چند لحظه بدون آنکه گذشت زمان را متوجه باشی به دور و برت خیره می شوی. ابهت و زیبایی غار همچنان تو را در خودت فرو می برد.

آب دریاچه غار بسیار شفاف و زلال است. عمق آن علی رغم تاریک بودن تا چند متری قابل رویت است،.

برای ایجاد یک سانتی متر مربع از این عوارض طبیعی آهکی که در اصطلاح زمین شناسی به آنها «استالاکتیت و استالاکمیت» می گویند صدسال وقت لازم است.برای هر کدام از برجستگی های آهکی اسمی نهاده اند .

خوشه انگور ، قارچ، عروس دریایی، خفاش، توت فرنگی و. . .

برجستگی های آهکی از نظر هندسی هیچ گونه شکل خاصی ندارند و هرکدام از آنها را می توان در ذهن به شی ای تشبیه کرد. درواقع زیبایی غار شاید به همین دلیل باشد.

پس از عبور از چند باریکه آبی به تالار اصلی دریاچه غار که با سطح آب ۵۰ متر ارتفاع دارد و به صورت هرمی شکل است می رسیم. شگفتی ها و زیبایی های غار سهولان را نمی توان با هیچ زبانی بیان کرد.

برای خروج از غار راه خشکی دیگری وجود دارد که می توان پیاده آن را تا سطح زمین طی کرد

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

مکان های تاريخی و ديدنی استان آذربايجان غربي

اروميه
ساختمان قديمي (ساختمان شهرباني) - ساختمان شهرداري - سه گنبد - بازار قديمي اروميه - گورچيني قلعه (كاظم داشي) - مسجد جامع اروميه - مسجد مناره - مسجد سردار - مسجد اعظم - كليساي ننه مريم - كليساي سير - كليساي گوي تپه - مقبره سردار –غار شيرين و فرهاد - آبشار سوله دو كل - نازلو چاي - بار اندوز چاي - آبشار سلوک - شهر چاي - دره مارميشو - چشمه آب معدني زنبيل- اجاق علي پنجه سي - درياچه اروميه - دره قاسملو (دره شهيدان) - دره نازلو- دره بند - درياچه مارميشو - كوه سير (سير داغي) - درياچه كوه مام شيخ - آبشار شلمكان –
ماکو
دخمه سنگر ـ ايوان فرهاد (بام فرهاد)- پل قديمي كشمش تپه - عمارت كلاه فرنگي- پل پنج چشمه- عمارت يا كاخ باغچه جوق- قره كورپو (پل سياه) - پل قلعه جوق - كليساي زورزور- دره زنگمار- تالابهاي بورالان - تالاب قره بلاغ- سد ارس- سد بارون - چشمه ثريا- رودخانه (قره سو)
خوی
بازار قدیمی خوی- مقبره آل يعقوب- منار شمس تبریزی- دروازه سنگی - كليساي سورپ سرگين - مقبره مير هادي و مير بهلول- دژ بسطام- پل خاتون - پل قطور خوی – باغ صفا- رودخانه قطور (قطور چای ) - دره جهنم (جهنم دره سی)- دره فیروق - دره قطور - مسجد مطلب خان - خانه قدیمی یوسفی- خانه کبیری
بوکان
مقبره سردار- مسجد جامع بوكان - تالاب قره گل (خشك شده)- سد شهيد كاظمي - غار كولآباد - كل تپه ( كول تپه) - مسجد حماميان
چالدران
كليسا كندي - مقبره كشيش زاكاريان- : دخمه سعدل - قره كليسا - مقبره ساندوخت - مقبره سيد صدرالدين - آب معدني عرب ديزجي - ايستي سو (آبگرم) - دره شاه بندلو- دره آبگرم- كوههاي شاه بندلو-
میاندواب
رودخانه سيمينهرود - رودخانه زرينهرود - ليلان چاي- پل كوسه لر - پل ميرزا رسول - تپه باستانيداش تپه - مسجد طاق
مهاباد
غار آبي سهولان - مسجد جامع مهاباد - سد مهاباد - رودخانه مهاباد(مهاباد چاي- دخمه (غار) (فخريگاه) - : مسجد و وضوخانه شاه درويش - حمام ميرزا رسول- سنگ نوشته روخاو- مقبره بداق سلطان - مقبره شمس الدين برهاني (شمس برهان) - مسجد قديمي روستاي خانقاه –
نقده
تپه حسنلو- نيزار گرده قيط مميند- رودخانه گدار - دره گدار- دشت نقده - كوه قره داغ - سد حسنلو - تالاب حسنلو- تالاب سلدوز –
پیرانشهر
جنگل چكو- چمنزارهاي بادينآباد - جنگل قبر حسين - جنگل خدرآباد- دره پردانان - جنگلهاي مسير پيرانشهر به سردشت - دشت پيران- كوه كلات شاه - تفريحگاه دره آب خورده - كوه بادين آباد - رودخانه بادينآباد - رودخانه ذاب - كوهستان سپي سنگ (سفيد سنگ)- دره سياه - آبشار دلاوان- منطقه كاني خدا- كوهستان كترل- سياهكوه- كوه قنديل - كوه حاجي ابراهيم- دره كهنه لاهيجان - دره نه –
سردشت
پل قالاتاسيان - رودخانه زاب- جنگل سردشت - آبشار شلماش - ربط (تپه باستاني) - دره زاب - دشت شاهيندژ - دره زينالو - دره گه راو- دره آغاجاري- كوه قره داش - كوه پير محمد - كوه قلاي كچان - دخمه بيبي كند - حمام قديمي قپان - رودخانه زرينه رود - دره قيز كورپي - دره هولاسو –
تکاب
درياچه تخت سليمان - رودخانه ساروق - پل ساروق - يخچال اوغول بيگ - كوه زندان سليمان - مجموعه تخت سليمان - قلعه اربابي يلقون آغاج - مسجد جامع تكاب - آب گرم معدني احمدآباد - سد ساروق – چملي –
سلماس

حجاري هاي خان تختي - سدانحرافيزولاچاي - :تالاب چيچك - امام زاده كهنه شهر - دره دريك - ايستي سو - رودخانه زولاچاي - دره زولاي چاي - دره تمر- كليسايهفتوان - كليساي حضرت يعقوب