امام القراءة عاصم بن بهدلة ابى النجود الاسدى ( م 127 هـ ق )
از چهار نفر قراء کوفى عاصم مقام اول را دارد، او شيخ القراء کوفه بوده، و از نظر صوت قرآن نيز مقام والايى داشته . عاصم از تابعين بوده و محضر بيست و چهار نفر از صحابه را درک، و احاديث بسيارى روايت کرده است . جمعى از مترجمان احوال مانند صاحب اعيان الشيعه او را شيعى دانسته است .
عاصم قراءت خود را از ابى عبدالرحمن السُّلمى، و او از حضرت امام على بن ابيطالب (ع) اخذ نموده است، و چون سند قراءت او با يک واسطه به مولاى متقيان على (ع) مى رسد، علما و فقهاى شيعه قراءت او را بر ديگران ترجيح داده اند .
دو راوى که قراءت را در نزد شخص عاصم فرا گرفته اند :
1 ـ ابوبکر شعبة بن عياش بن سالم کوفى ( 95 ـ 193 هـ ق ) .
2 ـ ابوعمرو حفص بن سليمان بن مغيره اسدى کوفى ( 90 ـ 180 هـ ق )
شاطبى و اکثر مؤلفين شعبه را مقدم داشته اند . والدانى صاحب تيسير، حفص را داناترين مردم به قراءت عاصم شناخته است . و چون رسم الخط قرآن کريم به روايت او از عاصم نوشته شده، دانستن اصول قراءة او مقدم بر ديگران ذکر مى شود . و اصول قراءت قراء ديگر اگر با حفص اختلافى داشته بيان گرديده است .
بسمله :
عاصم مثل همه قراء در ابتداى قراءت از اول هر سوره بسم الله را خوانده، غير از توبه که بدون بسم الله نازل شده، و اختلاف قراء هنگام ورود از سوره اى به سوره ديگر است، که عاصم هم مانند کسائى و ابن کثير و ابوجعفر و نافع ( بروايت قالون ) براى فصل بين دو سوره آنرا خوانده است .
ضمائر :
کلمات عَلَيهِم ـ اِلَيهِم ـ لَدَيهِم ـ فيهِم ـ عَلَيهِما ـ عَلَيهِنَّ ـ فيهِنَّ و آنچه مانند اينهاست در هاء ضمير جمع يا تثنيه که قبل از آنها ياء ساکنه يا کسره باشد، همچنين اگر ياء آنها حذف شده باشد مثل : اِن يأتِهِم فَاسْتَفْتِهِم ( عارض به جزم يا بناء ) عاصم به کسرهاء در وصل به ضم عَلَيهِمُ الّذِلَة ـ قُلُوبِهِمُ العِجْلَ ـ يوفِّيهِمُ الله خوانده است .
و هاء ضمير ماقبل ساکن که بعد آن متحرک باشد، مثل فيهِ هُديً ـ عَقَلوُهُ وَهُم به قصر يعنى ترک صله خوانده، فقط حفص فيهِ مُهاناً را با صله و شعبه به ترک صله خوانده است . و وقتى بين دو متحرک واقع شود، حرکت آنرا با صله خوانده است، مانند : صاحِبُهُ ـ وَهُوَ ـ اَماتهُ فَاَقبَرهُ ـ يؤَدِِّهِ اِليکَ، کلمه اَرْجِه ( اعراف ـ شعرا ) فَاَلقِه اِليهِم ( نمل ) به سکون هاء و در يتَّقهِ ( نور ) به سکون ق و قصر هـ و روايت شعبه به کسر ق و سکون هـ يتَّقِه مى باشد . و عاصم يرضَهُ لَکُم ( زمر ) را به قصر هاء ضمير خوانده، و کلمات يؤَِدّه ( دو موضع آل عمران ) نُوَلّه و نُصْلِه ( نساء 115 ) نؤتِه ( دو موضع آل عمران 145 ) و ( يک موضع شورى 20 ) را به روايت شعبه، عاصم به سکون هاء ضمير خوانده است .
کلمه اَنسانِيهُ ( کهف 63 ) روايت حفص به ضم هاء و اختلاس آن است، و در کلمه عَلَيهُ اللهَ ( فتح 10 ) که مابعد هاء ضمير ساکن است نيز روايت حفص به ضم هاء بدون اشباع، و در هر دو مورد روايت شعبه از عاصم، به کسر هاء ضمير و اختلاس کسره آنست .