احادیث در خصوص شیطان

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

امام صادق عليه السلام :

يَقولُ إِبليسُ لِجُنودِهِ: أَلقوا بَينَهُمُ الحَسَدَ وَالبَغىَ، فَإِنَّهُما يَعدِ لانِ عِندَ اللّه الشِّركَ؛

شيطان به سپاهيانش مى گويد: ميان مردم حسد و تجاوزگرى بياندازيد چون اين دو، نزد خدا برابر با شرك است.

(كافى، ج2، ص327، ح2)

[ال یاسین]

حدیث 22
امام على عليه السلام : مُجالَسَةُ أهلِ الهَوى‏ مَنساةٌ للإيمانِ ومَحضَرَةٌ للشَّيطانِ . [1]

ترجمه وشرح
همنشينى با هوسرانان باعث از ياد رفتن ايمان و حاضر شدن شيطان است .
همنشينى با هوسرانان باعث تباهي ايمان و حضور شيطان مي گردد

حدیث23

امام جواد عليه السلام : مَن أصغى‏ إلى‏ ناطِقٍ فقَد عَبَدَهُ ، فإن كانَ النّاطِقُ يُؤَدّي عَنِ اللَّهِ‏عزّ و عجل فقَد عَبَدَاللَّهَ ، وإن كانَ النّاطِقُ يُؤَدّي عنِ الشَّيطانِ فقَد عَبَدَ الشَّيطانَ .[2]

ترجمه وشرح
هركه به گوينده‌‏اى گوش سپارد ، او را بندگى كرده ‏است ؛ اگر آن گوينده از خداى بگويد ، شنونده خدا را عبادت كرده و اگر از طرف شيطان بگويد ، شيطان را عبادت كرده باشد .
گوش دادن به حرف هاي شيطاني همچون عبادت شيطان مي باشد
حدیث24 امام على عليه السلام : اِحذَرُوا عَدوّاً نَفَذَ في الصُّدورِ خَفِيّاً ، ونَفَثَ في الآذانِ نَجِيّاً .[3]

ترجمه وشرح

بپرهيزيد از آن دشمنى كه پنهانى در سينه‌‏ها نفوذ مى‏كند و آهسته در گوشها افسون مى‏دمد .

از راه هاي نفوذ شيطان قلب آدمي است بسياري از گناهان كه از طرق گوش انجام مي شود بر دل اثر مي گذارد

---

[1]کافی : 2 / 314 / 8
[2]کافی : 6 / 490 / 7

[3]نهج البلاغه : خطبه 192

[ال یاسین]

حدیث25 امام صادق عليه السلام : القَهقَهَةُ مِن الشَّيطانِ .[1]

ترجمه وشرح

قهقهه زدن ، از شيطان است .

قهقهه صفت شيطاني است

حدیث 26

امام صادق عليه السلام : قالَ إبليسُ - لَعنةُ اللَّهِ عَلَيهِ - لِجُنودِهِ : إذا استَمكَنتُ مِنِ ابنِ آدَمَ في ثَلاثٍ لَم اُبالِ ما

عَمِلَ ؛ فإنَّهُ غَيرُ مَقبولٍ مِنهُ : إذا استَكثَرَ عَمَلَهُ ، ونَسِيَ ذَنبَهُ ، ودَخَلَهُ العُجبُ . [2]

ترجمه وشرح

ابليس - لعنت ‏خدا بر او باد - به لشكريانش گفت : اگر در سه كار ، بر فرزند آدم چيره آيم ، ديگر باكى ندارم كه

چه كارى بكند ؛ زيرا پذيرفته نمى‏شود : هرگاه عملش را زياد شمارد و گناهش را از ياد برد و خودپسند شود .

خود پسندي انسان و زياد ديدناعمال و خورد گرفتن گناه موجب غلبه شيطان مي گردد

حدیث 27

پيامبر خدا صلى الله عليه وآله : بَينَما موسى‏ عليه السلام جالِساً إذ أقبَلَ إبليسُ ... قالَ موسى‏ :

فَأخبِرْني‏بِالذَّنبِ الذي إذا أذنَبَهُ ابنُ آدَمَ استَحوَذتَ علَيهِ . قالَ : إذا أعجَبَتهُ نَفسُهُ ، واستَكثَرَ عَمَلَهُ ، وصَغُرَ في

عَينِهِ ذَنبُهُ . [3]

ترجمه وشرح

موسى عليه السلام نشسته بود كه ابليس نزد او آمد ... موسى فرمود : مرا از آن گناهى خبر ده كه اگر

آدمى مرتكبش شود تو بر او استيلا مى‏يابى ؟ ابليس گفت : هر گاه خود پسند شود و عملش را زياد بيند و

گناهش در نظرش خرد آيد .

خود پسندي انسان و زياد ديدناعمال و خورد گرفتن گنا موجب غلبه شيطان مي گردد

---

[1]بحارالانوار : 71 / 279 / 19
[2]کافی : 6 / 434 / 24
[3]کنزالعمال : 546

[ال یاسین]

حدیث 28

امام على عليه السلام : فاعتَبِرُوا بما كانَ مِن فِعلِ اللَّهِ بإبليسَ ، إذ أحبَطَ عَمَلَهُ الطَّويلَ وجَهدَهُ الجَهيدَ ... عن كِبْرِ ساعَةٍ واحِدَةٍ ! فمَن ذا بَعدَ إبليسَ يَسلَمُ علَى اللَّهِ بمثلِ مَعصيَتِهِ ؟! [1]

ترجمه وشرح

از كارى كه خدا با ابليس كرد پند گيريد . آن گاه كه ، به خاطر لحظه‏ اى تكبّر ، كار طولانى و كوشش طاقت فرساى (عبادى) ... او را باطل كرد ! پس ، بعد از ابليس (با آن همه مقامى كه داشت) كيست كه با معصيتى چون معصيت او ، از خشم و كيفر خداوند ايمن باشد ؟

معصيت از جمله تكبر باعث تباهي اعمال می شود مثل : ابليس

حدیث 29

پيامبر خدا صلى الله عليه وآله : الأناةُ مِنَ اللَّهِ ، والعَجَلَةُمِنَ الشَّيطانِ .[2]

ترجمه وشرح

آرامى از (صفات) خداست و شتابزدگى از (صفات) شيطان .

عجله در كارها و عدم طمانينه صفتي شيطاني است


حدیث 30

امام على عليه السلام - در نكوهش ابليس - :

فافتَخَرَ عَلى‏ آدَمَ بِخَلقِهِ ، وتَعَصَّبَ عَلَيهِ لأِصلِهِ ، فعَدُوُّ اللَّهِ إمامُ المُتَعَصِّبينَ ، وسَلَفُ المُستَكبِرينَ ، الّذي وَضَعَ أساسَ العَصَبِيَّةِ ، ونازَعَ اللَّهَ رِداءَ الجَبريَّةِ ، وادَّرَعَ لِباسَ التَّعَزُّزِ ، وخَلَعَ قِناعَ التَّذَلُّلِ [3]

ترجمه وشرح
به سبب آفرينش خود (از آتش) بر آدم فخر فروخت و به خاطر اصل و گوهرش ، عليه او عصبيّت ورزيد . پس ، اين دشمن خدا پيشواى متعصّبان و سر سلسله مستكبران و خود بزرگ بينان است و همو عصبيّت را پايه گذارى كرد و بر سرِ رداى جبروتى و كبريا ، با خدا به كشمكش برخاست و جامه عزّت به تن كرد و نقاب فروتنى را به دور افكند .

خود برتربيني و فخر فروشي موجب تعصب مي شود كه اين صفت برخلاف صفت فروتني و سبب دشمني خدا را سبب مي گردد

---

[1]بحارالانوار : 70 / 59 / 39
[2]الخصال : 112 / 86
[3]التوحید : 127 / 5

[ال یاسین]

حدیث31

پيامبر خدا صلى الله عليه وآله : الغَضَبُ جَمرَةٌ مِن‏‌الشيطانِ . [1]
ترجمه وشرح

خشم ، اخگرى از شيطان است .

خشم صفت شياطني است و راه فريب او

حدیث 32
پيامبر خدا صلى الله عليه وآله : علَيكَ بطُولِ الصَّمتِ فإنّهُ مَطرَدَةٌ لِلشَّيطانِ ، وعَونٌ لكَ على‏ أمرِ دِينِكَ . [2]

ترجمه وشرح
بر تو باد به خاموشى بسيار ، كه موجب طرد شيطان است و در كار دينَت ياور توست .


سكوت از جمله كارهاي است كه موجب دوري شيطان از انسان مي گردد

حدیث33 امام على عليه السلام : إنَّ النّبيَّ صلى الله عليه وآله رأى‏ رجُلاً يُرسِلُ طَيراً ، فقالَ : شَيطانٌ يَتبَعُ شَيطاناً .[3]

ترجمه وشرح

پيامبر صلى الله عليه وآله مردى را ديد كه كبوتر مى‏پراند . فرمود : شيطانى دنبال شيطانى مى‏رود .

كار كبوتر بازي از كارهاي مضموم و شيطاني معرفي شده

---

[1]الصحیفة السجادیة : 82 / الدعاء 20

[2]نهج البلاغه : حکمت 31

[3]نهج البلاغه : خطبه 192

[ال یاسین]

حدیث34
امام صادق عليه السلام :إن كانَ الشيطانُ عَدُوّاً فالغَفلَةُ لِماذا ؟![1]

ترجمه وشرح

اگر شيطان دشمن است ، پس غفلت چرا ؟


وقتي از وجود دشمني آگاهي داريم چگونه از او غافل مي شويم شيطان دشمن خدا و انسان است پس دليل غفلت از آن چيست حدیث 35

امام باقر عليه السلام : تَحَرَّزْ مِن إبليسَ بالخَوفِ الصادِقِ .[2]

ترجمه وشرح
با ترس واقعى ، خود را از ابليس مصون دار .


انسان واقعي بايد به حق از شيطان كه بزرگترين دشمن اوست در هراس مطلق و دائم باشد
حدیث36

امام على عليه السلام : باعِدِ السُّلطانَ لِتَأمَنَ خُدَعَ الشَّيطانِ . [3]

ترجمه وشرح

از سلطان دورى كن تا از نيرنگ هاى شيطان ايمن مانى

حضور نزدسلاطن ومراوده با ايشان ناپسند و موجب گمراهي است

---

[1]بحارالانوار : 73 / 265 / 15

[2]بحارالانوار : 78 / 9 / 64
[3]کنزالعمال : 16677

[ال یاسین]

حدیث37
امام صادق عليه السلام : لقد نَصَبَ إبليسُ حَبائلَهُ في دارِ الغُرورِ ، فما يَقصِدُ فيها إلّا أولِياءَنا . [1]

ترجمه وشرح

ابليس در اين سراى پر فريب ، دامهاى خود را پهن كرده و هدف او كسى جز دوستدارانِ ما نيست .


شيطان در هر جاي به دنبال فريب مومنان است.

حدیث38
امام على عليه السلام :الفِتَنُ ثلاثٌ : حُبُّ النِّساءِ وهُو سَيفُ الشَّيطانِ ، وشُربُ الخَمرِ وهُو فَخُّ الشَّيطانِ ، وحُبُّ الدِّينارِ والدِّرهَمِ وهُو سَهمُ الشَّيطانِ . [2]

ترجمه وشرح

عوامل گمراه كننده سه‌‏تاست : زن دوستى ، كه شمشير شيطان است و شرابخوارى ، كه دام شيطان است و عشق به درهم و دينار كه تير شيطان است .

دوست داشتن افراطي زنان و شرابخواري و عشق هاي دروغين از عوامل گمراكننده توسط شيطان است
حدیث39
امام على عليه السلام - در نكوهش پيروان شيطان - : اِتَّخَذُوا الشَّيطانَ لِأمرِهِم مِلاكاً ، واتَّخَذَهُم لَهُ أشراكاً ، فَباضَ وفَرَّخَ في صُدُورِهِم ،

وَدَبَّ ودَرَجَ في حُجُورِهم ، فَنَظَرَ بِأعيُنِهِم ، ونَطَقَ بِألسِنَتِهِم ، فَرَكِبَ بِهِمُ الزَّلَلَ ،
وزَيَّنَ لَهُمُ الخَطَلَ ، فِعلَ مَن قد شَرِكَهُ الشَّيطانُ في سُلطانِهِ ، ونَطَقَ بالباطِلِ عَلى‏ لِسانِهِ ! [3]

ترجمه وشرح

آنان ملاك كارشان را شيطان قرار دادند و شيطان هم آنها را دام خود قرار داد . پس در سينه‏‌هاى آنان تخم كرد و جوجه گذاشت و بتدريج در خردهاى آنان

نفوذ كرد و با چشمهايشان نگريست و با زبانشان سخن گفت ؛ پس آنها را گرفتار خطاها و لغزشها كرد و نادرستى را در نظرشان آراست ؛ كارهاى آنان

مانند كار كسى است كه شيطان در قدرتش شريك شده و از زبان او به باطل سخن گفته است !

محور قرار دادن تفكر هاي شيطاني در واقع به مرحله ظهور رساندن و عملي كردن كارهاي ناپسند شيطاني است

---

[1]غررالحکم : 2623
[2]تحف العقول : 301
[3]الخصال : 113 / 91

[ال یاسین]

حدیث40
امام على عليه السلام : أكثِرِ الدُّعاءَ تَسلَمْ مِن سَورَةِ الشَّيطانِ .[1]

ترجمه وشرح

زياد دعا كن ، تا از گزند شيطان محفوظ مانى .

دعا موجب دوري شيطان از انسان و حفظ شدن از مكرهاي شيطاني مي گردد
حدیث41

امام صادق عليه السلام :

قالَ إبليسُ : خَمسَةُ (أشياءَ) ليسَ لي فيهِنَّ حِيلَةٌ وسائرُ الناسِ في‏قَبضَتي : مَنِ اعتَصَمَ بِاللَّهِ عن نيّةٍ صادِقَةٍ واتَّكَلَ علَيهِ في جَميعِ اُمُورِهِ ، ومَن كَثُرَ تَسبيحُهُ في لَيلِهِ ونَهارِهِ ، ومَن رَضِيَ لأخِيهِ المؤمِنِ بما يَرضاهُ لنفسِهِ ، ومَن لَم يَجزَعْ على المُصيبةِ حينَ تُصِيبُهُ ، ومَن رَضِيَ بما قَسَمَ اللَّهُ لَهُ ولَم يَهتَمَّ لِرِزقِهِ .[2]

ترجمه وشرح

ابليس گفت : پنج نفرند كه هيچ چاره ‏اى براى آنها ندارم ، اما ديگر مردمان در مشت من هستند : هركه با نيّت درست به خدا پناه برد و در همه كارهايش به او تكيه كند ؛ كسى كه شب و روز بسيار تسبيحِ خدا گويد ؛ كسى كه براى برادر مؤمنش آن پسندد كه براى خود مى‏پسندد ؛ كسى كه هر گاه مصيبتى به او مى‏رسد ، بيتابى نمى‏كند و هر كسى كه به آنچه خداوند قسمتش كرده ، خرسند است و غم روزيش را نمى‏خورد .

نيت صحيح و پناه بردن بر خدا تسبح خداوند پسنديدن آنچه براي خود است براي ديگران صبر در هنگام مصيبت و رضايت به آن چه خدا روزيش مي دهد از جمله عوامل ره هاي رهايي از شيطان است


حدیث42

امام على عليه السلام : الأملُ سُلطانُ الشَّياطِينِ على‏ قُلُوبِ الغافِلِينَ[3]

ترجمه وشرح

آرزو مايه چيرگى شيطان ها بر دلِ بى‏خبران است .

آرزو صرف كردن باعث غلبه شيطان مي گردد

---

[1]کافی : 2 / 327 / 2
[2]بحارالانوار : 78 / 164 / 1
[3]مستدرک الوسائل : 8 / 295 / 9485

[ال یاسین]

حدیث43 امام على عليه السلام - هنگام گذشتن از جنازه ‏هاى خوارج - :

بُؤْساً لَكُم ! لَقد ضَرَّكُم مَن غَرَّكُم . فقيلَ لَهُ : مَن غَرَّهُم يا أميرَ المؤمنينَ ؟ فقالَ : الشَّيطانُ المُضِلُّ ، والنَّفْسُ الأمّارَةُ بالسُّوءِ ، غَرَّتْهُم بالأمانيِّ ، وفَسَحَتْ لَهُم بِالمَعاصي ، ووَعَدَتْهُم الإظْهارَ ، فاقْتَحَمَتْ بهِم النّارَ .[1]
ترجمه وشرح

بدا به حال شما ، آن كس كه فريبتان دادبه شما زيان رساند . عرض شد : اى اميرمؤمنان ! چه كسى فريبشان داد ؟ فرمود : شيطانِ گمراه كننده ونفسِ فرمان‏دهنده به بدى ؛ به آرزوهاى خام فريب‏شان داد و ميدان گناهان را بر آنان فراخ گردانيد و به آنان وعده پيروزى داد و آن گاه آنان را در كام آتش فرو برد .

از جمله راه هاي فريب شيطان دل بستن به آرزوي هاي صرف و آماده كردن ميدان گناه و دادن وعده هاي باطل پيروزي است

حدیث44

پيامبر خدا صلى الله عليه وآله : إنَّ اللَّهَ يُبغِضُ العِفْرِيَةَ النِّفْرِيَةَ الّذي لَم يُرْزَأْ في جِسمِهِ ولا مالِهِ .[2]

ترجمه وشرح
خداوند آدم شيطان صفت را كه بلاى جسمى و مالى نمى‏بيند دشمن دارد .
رفتن به راهاي نادرست اگر چه شايد بلاي جسمي و مالي بر انسان وارد نياييد اما خدا بلاهايي غير از اين دو بر او چيره مي گرداند كه خودش نيز متوجه نخواهد شد

حدیث45
پيامبر خدا صلى الله عليه وآله : يا مَعشرَ التُّجّارِ ، إنَّ الشَّيطانَ والإثمَ يَحضُرانِ البَيْعَ ، فَشُوبُوا بَيعَكُم بالصّدَقةِ .[3]
ترجمه وشرح

اى گروه بازرگانان ! در هنگام معامله شيطان و گناه حاضرند ، پس بيع خود را با صدقه در آميزيد

صدقه دادن از اشتباهاتي كه در معاملات انجام مي شود مي كاهد و در واقع صدقه انسان را از ابتلا به گناه در معاملات ايمن مي گرداند

---

[1]نهج البلاغه : خطبه 194
[2]بحارالانوار : 72 / 216 / 8
[3]بحارالانوار : 81 / 174 / 11

[ال یاسین]

حدیث46

امام على عليه السلام :

أيُّها النّاسُ، إنّما بَدْءُ وُقوعِ الفِتَنِ أهْواءٌ تُتَّبَعُ... ولَو أنَّ الحَقَّ خَلَصَ لَم يَكُنِ اخْتِلافٌ ، ولكنْ يُؤخَذُ مِن هذا ضِغْثٌ ومِن هذا ضِغْثٌ فيُمْزَجانِ فيَجيئانِ مَعاً ، فهُنالِكَ اسْتَحْوَذَ الشّيطانُ على‏ أوْليائِه ، ونَجا الّذينَ سَبَقَتْ لَهُم مِن اللَّهِ الحُسْنى‏ .[1]
ترجمه وشرح

اى مردم ! جز اين نيست كه فتنه‌‏ها به سبب پيروى از خواهش هاى نفسانى آغاز مى‏شود ...
اگر حقّ خالص و يكدست بود اختلافى پيش نمى‏آمد . امّا اندكى از حقّ و مشتى از باطل گرفته و درهم آميخته مى‏شوند . در اين جاست كه شيطان بر دوستداران خود چيره مى‏شود امّا آنان كه نيكى (و لطف) خداوند پيشاپيش شامل حالشان شده نجات يابند .

گاهي نزول بلا و حادثه به سبب پيروي از نفس و شيطان است در آميختن باطل همراه با حق هم حق را تباه و موجب چيرگي شيطان مي گردد.

حدیث47
قسمتى از خطبه امام على عليه السلام در توصيف منافقان:
فَهُم لُمَةُ الشَّيطانِ ، وحُمَةُ النِّيرانِ ، اُولئكَ حِزبُ الشَّيطانِ ، ألَا إنَّ حِزبَ الشَّيطانِ هُمُ الخاسِرونَ .[2]

ترجمه وشرح

آنان گروه شيطان و شعله آتش جهنّم هستند . آنان دار ودسته شيطانند وبدانيد كه پيروان شيطان بازنده و زيانكارند .

در نهايت پيروان شيطان بازنده هستند هر چند در ظاهر پيروز ميدان باشد ولي در حقيقت امر اينگونه نيست

حدیث48

امام على عليه السلام : كُلُّ ما ألهى‏ عن ذِكرِ اللَّهِ فهو مِن إبليسَ .[3]

ترجمه وشرح

هر آنچه كه از ياد خدا غافل كند ، از ابليس است .

شيطان موجب غفلت از ياد خدا مي شود

---

[1]کنزالعمال : 9440
[2]کافی : 1 / 54 / 1
[3]غررالحکم : 5162