تاریخ نوروز و آداب نوروزی در ایران
نوروز باستانی كه از هزاران سال پیش تاكنونجشن ملی ایرانیان است، جشن رستاخیز طبیعت ونوشدن زندگی است، جشن جنبش و تكاپو و كار وكوشش و جشن سرشت است. عید نوروز و گرامیبودن آن نزد ایرانیان بسیار دیرین و كهن است،چنان كه پیدایش آن را به جمشید پیشدادینسبت دادهاند.
با بررسی نوشتههای پیشینیان، بهانگیزههای بسیاری درباره برپایی جشن نوروزبرمیخوریم كه بیشتر جنبه داستانی دارد تاباستانی. ایرانیان شمالی كه كیش و آیین زرتشتیداشتند، آغاز سال را با فرارسیدن بهار و ایرانیانجنوبی آغاز سال را با آغاز فصل زمستان جشنمی گرفتند.
استاد عبدالعظیم رضایی در كتاب خود با عنوان"تاریخ نوروز" مینویسد: گاهشماری به صورتكنونی در 73 سال پیش در ایران پدیدار گشت وسال شمسی، سال رسمی ایرانیان قرارگرفت;یعنی گردش سال را از آغاز فرارسیدن بهار حسابكرده و كبیسه را در هر سال قرارداده و نوروز را كهدر گردش بود، پابرجا و در آغاز نخستین روز بهاربنا نهادند.
پیش از آن در ایران، سال و ماه قمریبنای تاریخی و آغاز سال به شمار میرفت و سپسپدیده تاریخ در ایران، سال هجرت قرار گرفت وبه جای سال شمسی و ماههای ایرانی، سال و ماهقمری پدید آمد، ولی زرتشتیان، همچنانگاهشمار ساسانی را نگه داشته و حساب سال وماهشان با سال و ماه شمسی بود.
در سال 1304 هجری شمسی برابر با 1343هجری قمری، بنابر قانون مصوب یازدهمفروردین، آغاز سال با آمدن بهار، به گونهایرسمی، آغاز سال ایران اعلام و به جای ماههایقمری، ماههای ایرانی به كارگرفته شد.
ناگفته نماند كه قراردادن نوروز در آغاز بهار، ازروزگار ملكشاه سلجوقی (465 تا 485 هجریقمری) برقرار گشت كه به نام سازنده آن (تاریخجلالی- تاریخ ملكی) نامگذاری شد. در اینهنگام به فرمان ملكشاه، اخترشناسانی همچونعمر خیام، حكیم لوكری، میمونبن نجیبواسطی، ابوالمظفر اسفزاری و چند تن دیگر بهاصلاح تقویم دست یازیدند. باید دانست كه پیشاز آن، نوروز درگردش بود و هیچگاه در جایاصلی خود; یعنی برج حمل و آغازین روز بهار،قرار نمیگرفت.
حال میخواهیم در رابطه با عید نوروز درایران قدیم، بهطور گذرا برایتان بنویسیم: