گروه بینالملل: روش علامه بلاغی در تفسیر «آلاءالرحمن فی تفسیرالقرآن» تفسیر قرآن از طریق قرآن است؛ به این ترتیب که وی با بهرهگیری از مبانی و اصول فهم و استنباط قرآن به تفسیر متشابهات قرآن میپرداخت. حجتالاسلام والمسلمین «خلیل منصوری»، از پژوهشگران مرکز فرهنگ و معارف قرآن وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه و سردبیر نشریه قرآنی «نبأ»، در گفتوگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با بیان این مطلب گفت: پیش از بررسی تفسیر آلاءالرحمن علامه بلاغی لازم است شناختی از فضایی که تفسیر در آن نوشته شده داشته باشیم؛ این تفسیر در زمانی نوشته شد که میتوان آن را عصر بازگشت به قرآن دانست. از دورهای که صوفیگری در جامعه اسلامی شکل گرفت و اخباریگری رونق یافت، از سویی آسیبهای جدی به نظام سیاسی اسلام وارد شد و از سویی دیگر، قدرت تحلیل و تبیین یعنی همان نظام اجتهاد به سبب حضور قوی اخباریگری در میان دانشمندان از میان رفت.
وی افزود: گفتمان غالب بر جوامع اسلامی هرگونه مراجعه به کتاب یعنی قرآن را برنمیتابید، در میان شیعیان، اخباریگری و در میان اهل سنت، اشعریگری چنان رسوخ یافت که اسلام تنها همان فهم سلف صالح بود که این سلف صالح از نظر اهل سنت، فقیهان چهارگانه و از نظر امامیه، همان امامان معصوم(ع) بودند؛ بنابراین درِ اجتهاد واقعی به روی جامعه و دانشمندان بسته شد و دیگر نیازی به مراجعه به منابع اولیه کتاب و سنت احساس نمیشد، به گونهای که طلاب در تمام دورهها و سطوح آموزشی هرگز نیازی نمیدیدند تا به قرآن و روایات مراجعه کنند.
منصوری ادامه داد: البته با ظهور مصلح بزرگ آیتالله «وحید بهبهانی» در حوزه، بازگشت به منابع روایی تحول اساسی یافت و اصولیون با غلبه بر جریان اخباری توانستند مراجعه به سنت و روایات برای استنباط احکام را زنده کنند؛ اما تا دوره عصر بیداری مسلمانان یعنی دوره شکستهای پیاپی و اشغال کشورهای اسلامی به دست استعمارگران اروپایی، بازگشت به قرآن رخ نداد.