تجارت الکترونیکی

[*~* مهسا *~*]

تجارت الکترونیکی

نویسندگان :
دکتر مراد رضایی دیدگاه *
دکتر مهرداد گودرزوند چگینی **
عبدالغنی مشایخی ***

tmbaچکیده :
تجارت الکترونیکی به عنوان یکی از مهمترین جنبه های نوآوری در انجام فرآیندهای کسب و کار ، توسط سازمانها و شرکتهای زیادی در سطح جهان به کار گرفته شده است . سازمانها و شرکتهای کوچک و متوسط به عنوان بخش عمده اقتصادی هر کشوری ، نقش اساسی در بهبود و ارتقاء شاخص های اقتصادی دارند و به همین دلیل اتخاذ روشها و ابزارهای نوآورانه و نوین انجام فرآیندها و امور کسب و کار مانند تجارت الکترونیکی نقش مهمی در موفقیت این گونه سازمانها خواهد داشت ، هدف اصلی این مقاله آگاهی سازی از مفهوم تجارت الکترونیک و شناخت مراحل تکامل ، و مدلها و عوامل مؤثر بر بکارگیری آن و همچنین تأثیر آن بر توسعه صادرات و عوامل کلیدی در اجرای موفقیت آمیز تجارت الکترونیک

[*~* مهسا *~*]

نویسندگان بر این باورند که عدم آشنایی با مفهوم تجارت الکترونیک باعث پیشرفت کند اقتصادی و در نتیجه عقب ماندگی کشورها در راه رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی گردیده است کمبود و نارساییها در جامعه امروزی کشورهای جهان سوم که منجر به پیشرفت کند اقتصادی شده است . و برای بدست آوردن یک جامعه و اقتصاد سالم نیاز به آگاهی از مفهوم تجارت الکترونیک و آماده سازی بستر برای قبول تکنولوژیهای جدید است

[*~* مهسا *~*]

مقدمه :
تحولات جدید قرن بیست و یکم و جهانی شدن بازار و به دنبال آن بروز شیوه های جدید تجارت و بازاریابی که تحت تأثیر پیشرفت سریع و همه جانبه علم و فناوری به وجود آمده و بسیاری از اقتصاددانان ، متخصصان و آینده نگران بر این باور داشته اند که در سالهای اخیر ، انقلابی شبیه انقلاب صنعتی به وقوع پیوسته است . این انقلاب ، جهان را وارد ” عصر اطلاعات ” کرده و بسیاری از جنبه های اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی حیات بشر را دستخوش تحولی عمیق ساخته و با بهره گیری از فناوریهای نوین ، به سطحی جدید و غیرقابل تصور از پویایی و تغییر پذیری دست یافته است ( خانی جزنی ، ۱۳۸۶ : ۶۸ )

[*~* مهسا *~*]

تجارت الکترونیک حاصل پیشرفت فناوری اطلاعات است که امروزه در دنیای کسب و کار با اقبال فراوان روبه رو شده است ، اما در زمینه توسعه و بکارگیری این فناوری در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران فاصله زیادی با کشورهای پیشرفته ایجاد شده است ( اکبری و دیگران ، ۱۳۸۶ : ۱ )

[*~* مهسا *~*]

در مورد دلایل توسعه کسب و کار الکترونیکی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بحث های زیادی شده است ، ولی به طور کلی این استدلال حاکم است که در کشورهای توسعه یافته با توجه به توانمندی هایی که وجود دارد تلاش براین است تا با بکارگیری فناوری نو ، مزیت رقابتی و رفاه بیشتری نسبت به سایر کشورها نصیب آنها گردد . اما در کشورهای در حال توسعه این مسأله از دید دیگری دنبال می شود . معمولاً نظیر موضوع جهانی شدن و سازمان جهانی تجارت ، کشورهای در حال توسعه بیشتر به دنبال این قضیه هستند که از کاروان حرکت کشورها در توسعه عقب نمانند و مجبورند از فناوری هایی نظیر کسب و کار الکترونیکی استفاده کنند که بقای خود را در جامعه جهانی حفظ کنند . از طرف دیگر با وجود اینکه مسائل حل نشده مهمتری هست که این کشورهای درگیر آن هستند بدلیل اینکه سایر کشورها از این فناوری استفاده کرده اند ، اینها نیز در عین حال که از مزایای فناوری اطلاعات بهره مند می شوند . اما بیشتر بنا به اجبار به کاربری این فناوری در فعالیت های تجاری و اقتصادی خود همت می گمارند ( فتحی و عزیزی ۱۳۸۶ : ۱۸۱ )

[*~* مهسا *~*]

با توجه به اینکه در عصری قرار گرفته ایم که موفقیت در آن به میزان زیادی به توسعه اقتصادی وابسته است و توسعه اقتصادی درگرو جهش صادراتی می باشد . یکی از ابزارهای مفید برای توسعه مبادلات تجاری در نتیجه توسعه صادرات ، کاربرد تجارت الکترونیکی است .( نوری ، ۱۳۸۵ : ۱۴۸ )

[*~* مهسا *~*]

از طرف دیگر استراتژی جهش صادراتی در حال حاضر مهمترین استراتژی تجاری و اقتصادی است که در کشور ما با هدف حضور فعال در صحنه تجارت بین الملل دنبال می شود لذا درحال حاضر مهمترین مسأله ای که می تواند جامعه سیاستگذاری کشور را رهنما باشد ، تأثیری است که کسب و کار الکترونیکی می تواند بر صادارات داشته باشد . در این مقاله به دنبال ان هستیم که به مفهوم تجارت الکترونیکی و عوامل مؤثر در اجرای موفقیت آمیز آن و تأثیر تجارت الکترونیکی بر توسعه صادارت وارد موضوع شده و مبحث را پی گیری نماییم .

[*~* مهسا *~*]

۲ ـ مفهوم تجارت الکترونیک
تجارت الکترونیکی واژه ای است که امروزه بسیار بر سر زبانها است و در مقالات و ادبیات بازرگانی و تجارت و رسانه های عمومی بسیار شنیده می شود و این تکنولوژی هم به علت جدید بودن و هم به علت کاربردها و زمینه های بسیار متنوع فعالیت آن نزد مراجع گوناگون تعاریف مختلفی دارد . و همچنین تجارت الکترونیکی پدیده ای چند رشته ای است که از طرفی با پیشرفته ترین مفاهیم فناوری اطلاعات و از سوی دیگر با مباحثی مثل بازاریابی و فروش ، مباحث مالی و اقتصادی و حقوقی پیوستگی دارد . ( توفیقی عدالت خواه ، ۱۳۸۶ : ۲ )

[*~* مهسا *~*]

در تجارت الکترونیکی خرید و فروش کالا و خدمات از طریق اینترنت به خصوص ” شبکه جهانی[۱] ” انجام می شود . این نوع تجارت به عنوان یکی از مهمترین و ارزش افزاترین کاربردهای فناوری ارتباطات و اطلاعات ، نقش ویژه ای را در حرکت کشورهای گوناگون به سمت اقتصاد شبکه ای ایفا کرده است ، گرچه تجارت الکترونیکی عموماً در حوزه های بازرگانی و تجارت و به منظور داد وستد کالا و خدمات شناخته شده است و تراکنشهای مالی جزء جدایی ناپذیر آن محسوب می شود ، اثرات حاشیه ای و سرریز آن تأثیر مستقیمی بر سایر حوزه ها از جمله حوزه های اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی جوامع به دنبال خواهد داشت ( خانی جزنی ، ۱۳۸۶ : ۷۰ )

[*~* مهسا *~*]

۳ ـ تعاریف تجارت الکترونیک
زواس [۲] ( ۱۹۹۶ ) تجارت الکترونیک را بدین صورت تعریف کرده است « سهیم بودن در اطلاعات تجاری ، حفظ روابط تجاری و انجام تبادلات مالی از طریق شبکه های مخابراتی » ( ابراهیمی و مهدیه ، ۱۳۸۵ : ۸۹ )