تجارت در نگاه شریعت(1)

[*~* مهسا *~*]

تجارت در نگاه شریعت(1)
پدید آورنده : احمد محیطی اردکانی ، صفحه

تجارت یکی از راههای کسب درآمد است که در آیات و روایات زیادی به آن سفارش شده است.

(فاذا قضیت الصلوه فانتشروا فی الارض وابتغوا من فضل الله واذکرواالله کثیرا لعلکم تفلحون وقتی نماز جمعه برگزار شد، در زمین منتشر شوید و در طلب روزی به داد و ستد بپردازید و خدا را بسیار یادکنید. امید است رستگار شوید. (... واخرون یضربون فی الارض یبتغون من فضل الله ... و برخی برای تجارت سفر می کنند(و)از کرم خدا روزی می طلبند

[*~* مهسا *~*]

عبدالله بن مسعود می گوید: پیامبرگرامی اسلام(ص)فرمود: «هیچ کس نیست که برای تجارت طعامی را از شهری به شهر دیگر از شهرهای مسلمین ببرد و آن را به قیمت خودش بفروشد، مگر این که جایگاهش نزد خداوند چون مقام شهید خواهد بود.» سپس این آیه را تلاوت کرد: (و اخرون یضربون فی الارض یبتغون من فضل الله...
امام صادق(ع)می فرماید: نه دهم درآمد، در تجارت است.
امیرالمومنین(ع)می فرماید: تجارت کنید، چون تجارت باعث می شوداز آنچه در دست مردم است، بی نیاز گردید.
ابی عماره بن طیار می گوید: به امام صادق(ع)عرض کردم: ورشکست شدم; تمام سرمایه ام را از کف داده ام و اهل وعیال بسیار دارم.

[*~* مهسا *~*]

امام صادق(ع)فرمود: برو مغازه ات را باز کن، بساط بگستر،ترازو بگذار و در انتظار روزی پروردگارت باش.
رفتم، مغازه را بازکردم، بساط گسترانیدم و ترازو گذاشتم. مغازه داران همسایه ام از این که هیچ کالایی درمغازه ندارم، متعجب شدند. در این هنگام، مردی آمد و گفت: پیراهنی برایم خریداری کن.
پیراهنی برایش خریدم و پول آن را گرفتم. سپس مرد دیگری مراجعه کرد و...
آنگاه شخص دیگری آمد و گفت: اباعماره! دو عدل کتان دارم. آیاآن را از من می خری تا یکسال دیگر پول آن را بپردازی؟
گفتم: آری، بیاور.

[*~* مهسا *~*]

کتانها را آورد و نسیه از او خریدم.
پس از آنکه اورفت، یکی از بازاریان آمد و گفت: اباعماره! اینها چیست؟
گفتم: کتان است.
گفت: نصف آن را نقد می خرم.
پذیرفتم و پول آن را دریافت کردم. آن پول و بقیه کتانها تایکسال نزد من بود. از آن پول لباسهایی خریدم و فروختم تا این که دوباره یکی از تجار معروف شدم.
در اهمیت تجارت همین بس که امام صادق(ع)نیز برای تجارت سرمایه گذاری می کرد. محمد فرزند غدافر از پدرش این گونه نقل می کند:

[*~* مهسا *~*]

امام صادق(ع)1700 دینار به من داد و فرمود: با این پول برای من تجارت کن; من رغبتی به سود آن ندارم. هرچند سود معاملات دوست داشتنی است، ولی می خواهم خداوند متعال مرا در حال کسب ببیند.
پس ازمدتی، به حضرت عرض کردم: برای شما تجارت کردم و صددینارسود به دست آوردم.
حضرت بسیار خوشحال شد و فرمود: برسرمایه ام بیفزای.
این مال نزد پدرم بود تا از دنیا رفت. امام صادق(ع)برایم نوشت: خداوند از ما و شما بگذرد. 1800 دینار از مال من نزدپدرت بود، اکنون آن را به عمربن یزید بده.

[*~* مهسا *~*]

دفتر حساب پدرم را نگاه کردم، درآنجا نوشته بود: از مال ابوموسی(امام صادق(ع)) 1700 دینار نزد من است تا با آن تجارت کنم. با تجارتی که انجام دادم صد دینار سود به دست آمد. عبدالله بن سنان و عمربن یزید از این امر آگاهند.
تجارت و رشد عقل اجتماعی
امام صادق(ع)چنان به تجارت اهمیت می داد که ترک آن را موجب نقصان عقل می دانست و می فرمود: خرید و فروش را ترک نگویید; زیراترک آن از بین برنده عقل است.
آن حضرت همچنین فرمود: تجارت موجب رشد و شکوفایی عقل می گردد

[*~* مهسا *~*]

امام صادق(ع)ثروتمندان بی نیاز از تجارت را نیز بدین امرسفارش می کرد. معاذ عبا فروش می گوید: امام صادق(ع)به من فرمود: معاذ! چرا تجارت را ترک کرده ای؟ آیا ناتوان شده ای یا بدان بی رغبتی؟
گفتم: نه ناتوانم و نه بی رغبت.
امام فرمود: پس چرا تجارت را رها کرده ای؟!
گفتم: در این زمان که قتل ولید اتفاق افتاده، منتظر دستورشمایم. من ثروت بسیار دارم. به اندازه ای که فکر نمی کنم تازنده ام بتوانم همه آنها را مصرف کنم.

[*~* مهسا *~*]

امام فرمود: تجارت رارهانکن; زیرا عقل را ازبین می برد. برای اهل و عیالت تلاش کن و از این که آنها برایت بکوشند، برحذر باش.
از این احادیث درمی یابیم، تجارت فقط برای افزایش ثروت نیست بلکه وسیله ای برای رسیدن مردم وجامعه به نیازهایشان است;درسایه این کار عقل اجتماعی مردم شکوفا می شود و افکار واهی وآسایش طلبی از آنها دور می شود.
بخور تاتوانی به بازوی خویش که سعیت بود در ترازوی خویش چومردان، ببر رنج و راحت رسان مخنث خورد دسترنج کسان خدا را برآن بنده بخشایش است که خلق ازوجودش در آسایش است

[*~* مهسا *~*]

دادوستد پیامبر اکرم(ص)
اسباط بن سالم می گوید: امام صادق(ع)از احوال معاذ کرباس فروش پرسید. گفته شد: او تجارت را رها کرده است. حضرت دو بار فرمود: «رفتاری شیطانی انجام داده است; زیرا هر که دادو ستد راترک گوید، دوسوم بینش اجتماعی اش را از دست داده است. آیا نمی داندرسول خدا(ص)هنگامی که کاروانی از شتران شام رسید، از آنان جنس خرید، با آن دادوستد کرد، سود برد و قرض خود را پرداخت؟»

[*~* مهسا *~*]

سفارش امیرمومنان(ع)به حمایت بازرگانان
امیرمومنان علی ابن ابی طالب(ع)در فرمان خود به مالک اشترمی فرماید: درباره بازرگانان و صاحبان صنایع توصیه می کنم که باآنان به خوبی رفتار کنی، چه گروهی که سرمایه شان را در شهر ودیار خود و چه آنها که در خارج از محل زندگیشان به تجارت و رفت و آمد می پردازند; زیرا آنها آنچه مردم نیازمندند، از نقاط دوردست فراهم می آورند.
بازرگانان از این جهت که خدمات مفیدی انجام می دهند ونیازمندیهای مردم را از نقاط دور دست فراهم می آورند، در اسلام محترمی و مورد حمایتند.