از تکالیف محتسب بررسی میزان دقت و خوبی کارها بود. گاهی اوقات به آزمایش صاحبان حرف و مشاغل می پرداخت تا از میزان تخصص و مهارت و خبرگی آنان در آن صنعت آگاه گردد.
از نکات جالب اینکه محتسب, اهل صنف را بر تولید مقداری معین از فرآورده های خود ملزم می ساخت. بنابراین غله فروشها و آرد فروشها را وادار می کرد تا روزانه مقدار معین آرد تحول نانوایان دهند و برای هر دکان نانوایی سهمیه که هیچ گونه نارسایی و کمبودی پیش نیاورد و پاسخگوی مردم باشد, تعیین می کرد تا روزانه پخت کنند. همین مقررات را در مورد شیر فروشها اعمال می کرد, به نحوی که آنها بیش از نیاز مصرف کنندگان تولید نمی کردند, تا فرآورده هایشان دستخوش فساد و تباهی نگردد. غالباً محتسب فهرستی از نام پیشه وران و تعداد محل و دکانهای آنها در دفتر خود ثبت می کرد تا در مواقع لزوم بدان مراجعه کند. یکی از وظایف محتسب جلوگیری از احتکار بود. افراد از خرید کالاها در اوقات فراوانی و گوش خواباندن برای روزگار کمیابی و بالا بردن بهای آنها بنابر میل خود منع گردیده اند. نهی از احتکار مبتنی بر حدیثی از پیامبر(ص) است که فرمود: "الجالب مرزوق و المحتکر ملعون".
نقل قول
