| ❤ |
بطور کلی کاهش ارزش پول دارای دو اثر مثبت و منفی است:
- آثار مثبت از طریق افزایش صادرات و نیز رشد تقاضا برای کالاهای داخلی بدلیل افزایش قیمت کالاهای وارداتی.
- آثار منفی بواسطه گرانتر شدن واردات کالاهای واسطه ای و سرمایه ای، بخصوص در اقتصادهای با وابستگی بالای تولید به عوامل تولید وارداتی و تضعیف تکنولوژی بدلیل کاهش واردات کالاهای سرمایه ای.
مدير اجرايي (02-04-2012)
| ❤ |
با توجه به آثار مثبت و منفی مذکور، بارو(Barrow - 1979) و لیزند و مانتیل (Lizondo & Montiel - 1989)، تأثیر کاهش ارزش پول بر تولید را نامعین می دانند. از نظر برانسون (Branson - 1986) و بوفه (Buffe - 1986) از آنجا که بخش قابل ملاحظه ای از سرمایه گذاریها در کشورهای در حال توسعه از کالاهای واسطه ای و سرمایه ای وارداتی استفاده می کنند، کاهش ارزش پول، اثر انقباضی بر تولید دارد. ذوالنور (1379: 91) نیز نشان داده است، کاهش ارزش اسمی پول در کوتاه مدت اثر انبساطی دارد، اما در بلند مدت بدلیل تشدید اثرات انقباضی، تأثیر آن منفی است. در دیدگاه های نظری ارائه شده همانطور که ملاحظه می گردد، نرخ ارز برای واردات و صادرات یکسان در نظر گرفته شده است. در اقتصادهایی که نرخ های ارز دو گانه مورد استفاده قرار می گیرد می توان بجای نرخ ارز، از نرخ مؤثر ارز استفاده نمود. البته شیوه کلی تحلیل تفاوت چندانی ندارد. مثلاً افزایش EERM، موجب گرانتر شدن کالاهای واسطه ای و سرمایه ای وارداتی می شود. و در نتیجه اثر انقباضی بر تولید خواهد داشت و از طرفی گرایش به تولید کالاهای وارداتی در داخل را افزایش می دهد (اثر انبساطی).
مدير اجرايي (02-04-2012)
| ❤ |
در رابطه با صادرات، بلحاظ نظری مطابق الگوی دور نبوش(Dornbush - 1973) افزایش نرخ مؤثر ارز صادرات. (EEMX)، از دو طریق صادرات را تقویت می کند، از یک طرف موجب افزایش قیمت کالاهای صادراتی نسبت به کالاهای وارداتی می شود و از طرف دیگر اگر چه موجب افزایش قیمت کالاهای غیر تجاری می شود، اما در مجموع نرخ مؤثر واقعی ارز برای صادرات (REERX) افزایش می یابد. طبق الگوی دور نبوش در یک مدل سه بخشی (کالاهای صادراتی، وارداتی و غیر تجاری یا داخلی)، می توان قیمت های داخلی کالاهای صادراتی و وارداتی با EERX.PF و EERM.PF نشان داد. ( PFمعرف قیمت خارجی کالاهای مبادله ی است) روشن است که افزایش EERM/ EERX(شاخص تبعیض تجاری) قیمت نسبی کالاهای وارداتی را نسبت به صادراتی بالا برده و در نتیجه بر صادرات اثر منفی دارد.
| ❤ |
در زمینه مطالعات تجربی سری تی واسان بگواتی (میلنر 1990)، در یک مطالعه، رابطه مثبت eer با صادرات بعضی گروههای کالای صنعتی در هند را نشان داده اند.
در مطالعات داخلی ولدخانی (1379) با روش اقتصاد سنجی انگل - گرنجر برای دوره (74-1338) یک رابطه بلند مدت و مثبت بین نرخ آزاد ارز و صادرات غیر نفتی را نشان داده است. فتحی (1377) این رابطه را برای نرخ رسمی ارز بدست آورده است. در مطالعات دیگری (رحیمی: 1377 و زیبایی: 1375) تأثیر مثبت و معنی دار افزایش نرخ واقعی ارز را بر صادرات غیر نفتی نشان داده است. 3- نرخ مؤثر ارز برای واردات و صادرات غیر نفتی (با تاکید بر صادرات صنعتی) در ایران (77-1342) 3-1- نرخ مؤثر ارز واردات (eerm)
| ❤ |
طبق تعریف eerm، برای تخمین آن، باید به نرخ رسمی ارز واردات، مالیات بر واردات(5) به ازاء هر دلار را اضافه نمود. در این رابطه از نرخ رسمی موزون ارز برای واردات که توسط بانک مرکزی ارائه گردیده، استفاده شده است. برای بدست آوردن مالیات به ازاء هر دلار واردات، با توجه به آمارها و اطلاعات موجود، از میانگین ساده یعنی ارزش دلاری کل واردات مالیات کل استفاده می گردد. مطابق جدول(6) (در قسمت ضمیمه)، با بدست آوردن مالیات مالیات بر هر دلار واردات و اضافه نمودن آن به نرخ رسمی ارز واردات، eerm برای هر سال بدست آمده است. در این جدول، نرخ مالیات بر واردات از تقسیم مالیات به ازاء هر دلار بر نرخ رسمی ارز واردات، حاصل شده است. و روند آن بیانگر کاهش در دهه 50، نسبت به دهه 40 و افزایش مجدد آن در سالهای پس از انقلاب است. اما از سال 1364 به بعد بدلیل افزایش شدید نرخ ارز، کاهش نسبتا زیادی یافته است.
| ❤ |
3-2- نرخ مؤثر ارز صادرات غیر نفتی (eerx)
نرخ مذکور باید با تکیه بر سیاست های ارزی و تجاری مرتبط با eerx، بر آورد شود. بر این اساس، eerx، برای سالهای 77-1342، اندازه گیری گردید. که در جدول 1 که در ضمیمه 1 نشان داده شده است. در ذیل سیاست های ارزی و تجاری که بر اساس آنها، eerx، اندازه گیری گردیده، بطور اجمال آورده شده است:
- از سال 1342 الی آذر 1351، صادر کنندگان مطابق قانون 90 درصد ارز صادراتی را با نرخ دولتی به بانک مرکزی یا بانک های مجاز بفروشند اما از دی ماه 51، خرید و فروش ارز صادراتی آزاد شد.(نیک اقبالی 1378)
- از اردیبهشت 1345، حقوق گمرکی و سود بازرگانی مواد اولیه و قطعات وارداتی مورد استفاده در تولدی کالاهای صنعتی به صادر کنندگان مسترد گردید. این اقدام از دی ماه 1350، برای حق ثبت سفارش کالا نیز اجرا گردید.(7)
| ❤ |
- در سال 58 تا 9 ماه سال، صادرات غیر نفتی با نرخ ترجیحی 78 ریال و از دی ماه این سال تا بهمن 61 با نرخ 11 درصد بیش از نرخ دولتی صورت گرفت. از اسفند 61، تا پایان آذر 1363، بخش خصوصی اجازه واردات در مقابل صادرات یافت یا اینکه از هما ن امتیاز 11 درصد استفاده نماید. از دی ماه 63، این امتیاز برای بخش دولتی نیز لحاظ گردید.
- از سال 1365، تا پایان دی ماه 1369، خرید ارز صادراتی از طرف بانک مرکزی، با 350 ریال بیش از نرخ دولتی صورت گرفت و همزمان 11 درصد در پیمان ارزی تخفیف داده شد.
- از بهمن ماه 1369، تا پایان سال، صادرات با نرخ ارز شناور انجام گرفت و در سالهای 70 و 71، مجددا آزادی واردات در مقابل صادرات اعلام گردید.
از سال 1372 تا دی ماه 73، با توجه به اجرای سیاست تک نرخی شدن ارز، پیمان ارزی بطور کامل حذف گردید.
- از بهمن 1373، تا اردیبهشت 74، مجددا پیمان ارزی در سطح 50 درصد با نرخ رسمی که دولت اعلام می نمود، برقرار گردید. از اواخر اردیبهشت 74، بازار آزاد بطور کلی غیر قانونی و نرخ ارز صادراتی 3000 ریال اعلام گردید و کلیه صادر کنندگان ملزم به سپردن صد در صد پیمان ارزی گردیدند.
| ❤ |
- از آغاز سال 75، صادر کنندگان مجاز شدند، 30 درصد ارز صادراتی را به واردات اختصاص دهند و بقیه با نرخ رسمی صادراتی (5/307 ریال) به سیستم بانکی ارائه شود. از آغاز سال 76 تا بهمن این سال، 30 در صد مذکور به 50 درصد افزایش یافت.
- از بهمن 76، تا پایان 1377، میزان تعهد ارزی 100 درصد اعلام گردید و از طرفی صادر کنندگان اجازه یافتند تا صد در صد واریز نامه خود را در بازار بورس بفروشند قابل ذکر است، برای نشان دادن چگونگی اندازه گیری eerx، نحوه اندازه گیری برای بعضی سالها بعنوان نمونه در قسمت ضمیمه آمده است. 4- شاخص تبعیض تجاری eerm/eerx، 1342-77
| ❤ |
این شاخص که به کمک eermو eerx، بدست آمده، در جدول 1 نشان داده شده است، اندازه آن نشان می دهد در فاصله 52-1342، تبعیض تجاری از طرف دولت بنفع جایگزینی واردات و در 57-1353، در جهت تشویق صادرات بوده است. در سالهای پس از انقلاب بجز 60-1358 که اندازه شاخص بیانگر جایگزینی واردات است، در سایر سالها eerm/eerx < 1 که نشان دهنده تشویق صادرات است.
یادآوری می شود، شاخص تبعیض، جهت گیری دولت را صرفا در حیطه تعیین نرخ رسمی ارز، و عناصر غیر ارزی سیاست تجاری (تعرفه، یارانه و...) نشان می دهد و بیانگر دیگر سیاست های اقتصادی دولت نیست... ممکن است سایر شرایط و سیاست های اقتصادی از طریق مثلاً تورم، نرخ آزاد ارز باعث می شود در عمل رفتار تولید کنندگان بر خلاف شاخص تبعیض باشد. البته در این مطالعه، بحث مذکور مورد نظر نیست و نیاز به یک تحقیق جداگانه دارد. مروری بر تحولات بخش صنعت در ایران (77-1342
| ❤ |
گسترش صنایع در ایران از اوایل دهه 40 و آغاز برنامه سوم، وارد مرحله نوینی گشت. در مقطع 52-1342، با تکیه بر درآمدهای نفتی، واردات کالاهای واسطه ای و سرمایه ای و سرمایه گذاری در صنعت و معدن، بطور متوسط 8/15 و 23 در صد در سال رشد داشتند و ارزش افزوده صنعت نیز با 13 در صد رشد سالانه از 2/168 به 5/634 میلیارد ریال افزایش یافت. در این مدت صادرات صنعتی تا سال 44، با میزان متوسط 18 میلیون دلار دارای رشد متوسط 2 درصد بوده، اما از 1345 الی 1351، بواسطه سیاست های تشویقی، این رشد به سطح 7/48 درصد و میزان متوسط آن به 118 میلیون دلار رسید. در مقطع 52-1342، eerm و نرخ مؤثر واقعی واردات (reerm)(8)، با 4/0 درصد و 2/0- درصد رشد متوسط در سال، بطور کلی دارای ثبات تقریبی بوده است، reerx.eerx نیز تا سال 44، دارای رشد متوسط 03/0- و 5/1- در صد و در فاصله 52-1345 71/1 و 2 درصد بوده است. در سال 52 به دنبال کاهش 4/9 درصد در eerxو 8 درصد reerx، صادرات صنعتی 6/8 درصد تنزل یافت. در فاصله 56-1353 با افزایش شدید تقاضا و رشد تورم که به دنبال بالا رفتن درآمدهای نفتی حاصل گشت، reerxکاهش یافت و صادرات صنعتی نیز بطور کلی با تنزل روبرو گشت. اما در سال 57، به دنبال رشد 7/10 درصد در xeer و 9/9 درصد در reerx، صادرات صنعتی 5/11 درصد رشد یافت. در مقطع 57-1353، ارزش افزوده صنعت بطور متوسط 10 درصد رشد داشته است
در حال حاضر 1 کاربر در حال مشاهده این موضوع است. (0 کاربران و 1 مهمان ها)
مجوز های ارسال و ویرایش
نقل قول