قرآن دوستي ايرانيان مسلمان

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

بسم الله الرحمن الرحيم

با ظهور اسلام در جامعه ایرانی و حضور آن در زندگی مردم، بسیاری از رسم های ایرانی،رنگ و بوی قرآنی به خود گرفت.قرآن به عنوان بابرکت ترین و مقدس ترین کتاب الهی و نیز به عنوان سازنده، جهت دهنده و اصلاح کننده همه رفتارها،آیین ها و سنت های مردمی، در اغلب آیین ها و رسومات ایرانیان حضور یافته و فضای بسیاری از این رسم ها را قرآنی کرده است.
با مطالعه در فرهنگ عامیانه مردم ایران در می یابیم که به خاطر علاقه فراوان ایرانیان به قرآن کریم، بسیاری از آیین ها و رسم های ایرانی، با حضور قرآن انجام پذیرفته و می پذیرد.این حضور به شکل های گوناگونی انجام می گیرد. در بعضی آیین ها، حضور نسخه ای از قرآن در آن مراسم، ضروری و اجتناب ناپذیر است و در برخی دیگر از مراسم ها،تلاوت آیاتی چند از قرآن کریم یا گشودن و نگریستن و تفأل به قرآن جزو برنامه های اصلی آن است.

نمونه اي از اين مراسم و عقايدي كه ايرانيان نسبت به اين كتاب عزيز دارند را نام مي بريم:

• قرآن و عید نوروز
• ورود به منزل با قرآن
• پول عیدی لای قرآن
• قرآن سرسفره عقد
• قرائت قرآن هنگام اجرای خطبه عقد
• قرآن همراه جهیزیه عروس
• قرآن هنگام اسباب كشي به خانه جديد
• رد شدن مسافر از زیر قرآن
• قرآن مهریه عروس
• و .....

شايد يك و يا چند مورد ذكر شده در نزد اقوام غير ايراني هم رايج باشد ولي اين رسم و رسومات ذكر شده هنوز در نزد ايرانيان زنده است و خانواده هاي ايراني پايبند به اين رسومات هستند. اين روزها شايعه شده بود كه كه عده اي قصد دارند به جاي قرآن كريم در سفره نوروزي كتاب ديوان حافظ را جايگزين كنند. ولي هر جا كه اسم قران باشد چيز ديگري نميتواند جايگزين كند. شايد يك عده اي بخواهند اين كار را عملي كنند ولي دوامي نخواهد داشت زيرا از قديم الاليام تا زمانه حال براي همه تداعي شده است كه قران كريم در سفره هفت سين ايرانيان باشد .

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

ايرانيان را از بزرگترين مترجمان، مفسران، حافظان و قاريان قرآن از ديرباز تاكنون مي توان برشمرد.
ايرانيان فارسي‌زبان، گوي سبقت را از همتايان عرب خود ربودند و به بزرگ‌ترين مفسران و شارحان بدل شدند.
شاخص‌ترين تفاسير اهل سنت و شيعه متعلق به انديشمندان ايراني است. تفاسيري مانند «كشاف» زمخشري و «جامع‌البيان» طبري از اهل سنت و «مجمع‌البيان» طبرسي و «تبيان» شيخ طوسي از شيعه،‌ نمونه‌هايي از منابع تفسيري ارزنده به شمار مي‌آيند.

ايرانيان را ميتوان مبتكران شيوه‌هاي تفسيري دانست . شيوه‌هاي تفسيري مثل:

• ادبي
• روايي
• كلامي
• فلسفي
• عرفاني

مهم‌ترين تفسيري كه به شيوه قرآن به قرآن نوشته شده نيز متعلق به علامه طباطبايي در دوران معاصر است.

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

شهید شریف اشراف يك ايراني بود او نوشتن قرآن را در سال 1347 آغاز کرد و در سال 1358 به پایان رساند این قرآن هم اکنون با شمشیر و لباس های او،در موزه شهدای بنیاد شهید موجود است. ايشان آنقدر به کارش علاقه داشت که حتی تذهیب حاشیه قرآن را نیز خودش انجام داد.
قرآن دست نویسش را ده سال و چهارده ماه و سه روز ، وقت صرف نوشتنش کرده بود. می‌گفت با پایان تحریر کتاب خدا عمر من هم تمام می شود. توی قرآن دست نویسش نوشته بود:

• اگر می‌خواهی با خدا حرف بزنی نماز بخوان
• و اگر می‌خواهی خدا با تو حرف بزند قرآن بخوان
• و اگر می خواهی ارتباط دو طرفه و همزمان باشد، قرآن بنویس.

دو ماه بعد از تمام شدن نوشتن قرآن شهید اشراف طبق پیش‌بینی خودش جام شیرین شهادت را سر کشید و به آرزوی دیرین خود نائل شد.

سرلشکر شهید شریف اشراف که معاونت لشکر 21 ارتش جمهوری اسلامی را بر عهده داشت، در 10 / 8/ 1358 مصادف با عید سعید قربان در درگیری با نیروهای وابسته ضد انقلاب به شهادت رسید و برگ زرین دیگری در دیوان رشادت و فداکاری ارتشیان جمهوری اسلامی به یادگار نهاد.

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

وقف نسخه هاي قرآن

از زمانهاي گذشته عده زيادی نسخه‌های نفيس و عادی قرآن را برای خواندن وقف می‌كردند. می‌دانيم كه مهمترين گنجينه قرآن‌های خطی در مشهد است. ولي متاسفانه نسخه‌های خطی قرآن اكنون جنبه زينتی و آنتيك دارد و كسی ديگر آنها را قرائت نمی‌كند. شايد دليلش به خاطر قدمتي كه دارند مي باشد به هر حال بايد از آنها نگهداري شود تا فرهنگ قرآني ايرانيان زنده بماند.
زبیده همسر هارون الرشید قرآنى بسیار گرانقیمت داشت که آن را با زر و زیور و جواهرات تزیین کرده بود و علاقه فراوانى به آن داشت، یک روز هنگامى که از همان قرآن تلاوت مى ‏کرد به آیه لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ رسید، با خواندن آیه در فکر فرو رفت و با خود گفت هیچ چیز مثل این قرآن نزد من محبوب نیست و باید آن را در راه خدا انفاق کنم، کسى را به دنبال جواهر فروشان فرستاد و تزیینات و جواهرات آن را بفروخت و بهاى آن را در بیابانهاى حجاز براى تهیه آب مورد نیاز بادیه نشینان مصرف کرد که مى‏ گویند: امروز هم بقایاى آن چاه‏ها وجود دارد و به نام او نامیده مى ‏شود.
وقف در آیات قرآن کریم به صورت معمول و اصطلاحی آن بیان نشده است، اما آیات متعدد به صورت غیرمستقیم به این حوزه اشاره می‌کند که از این نمونه‌های می‌توان به آیاتی چون «فاستبِقوا الخَیرات ... (مائده - 48)» و «لَن تَنالوا البرَ حتّی تُنفقوا ممّا تُحِبّون. هرگز به نیکی نمی رسید تازمانیکه از آنچه دوست می دارید انفاق کنید(آل عمران- 92)» اشاره کرد.

• از جمله موارد وقف قرآن که اهتمام گذشتگان به آموزش قرآن و نيز نقش وقف در آموزش را نشان مي دهد نسخه ارزشمندي است که در کتابخانه مجلس نگهداري مي شود. اين يك نوع وقف خاص است كه تنها افراد خاصي ميتوانند از آن استفاده كنند.

اين قرآن، به قرآن امام زمان عج الله تعالي عليه معروف و متعلق به خوانين يزد بوده است. آن ها، آن را وقف اولاد ذکور کرده بودند که تا زنده هستند آن را به نيت امام زمان تلاوت نمايند و ذکور که با امام زمان هم عصر خواهد شد، هنگام ظهور، اين قرآن را به امام آخرين فرزند زمان تقديم کند. قدمت اين قرآن ارزشمند به اواخر دوره صفويه بر مي گردد. اين قرآن سرفصل آن به خط احمد نيريزي از پيشگامان خوشنويسي اواخر دوره صفويه نوشته و ( در سوره فاتحه الکتاب و ابتداي سوره بقره) به نحو زيبايي تذهيب شده است. اين قرآن از رو جلدي عالي دارد، قرآن ياد شده يکي از نظر جنس کاغذ، کتابت و تذهيب بي نظير بوده و کامل ترين قرآن هاي تاريخي به شمار مي رود.

قرآن معروف به قرآن امام زمان عج الله

• وقف قرآن به صورت عام بر مساجد و آرامگاه ها از رايج ترين انواع وقف است که في سبيل الله و با نيت تقرب به خداوند متعال و طلب رضا و آمرزش او براي تلاوت قاريان و تلاوت کنندگان کلام مقدس بهره مندي زندگان و مردگان از اجر و ثواب دنيوي و اخروي انجام مي شود. اين سنت در همه ي سرزمين هاي اسلامي، به ويژه در ايران، درطول تاريخ حيات درخشان اسلامي اش رايج و متداول بوده است. نسخ خطي متعدد و وقف نامه هاي قرآني اين امر را تأييد مي کنند.

يك نظريه جالب:

اگر مالي جهت قرآن (آموزش، چاپ، قرائت و... ) وقف شود، مال ياد شده موقوفه است و قرآن موقوف عليه. اين نوع وقف از نظر فقه شيعه منعي ندارد، تنها ايراد فرضي آن است که قرآن به دليل نداشتن يکي از شرايط موقوف عليه يعني «اهلبيت تملک»، نمي تواند موقوف عليه واقع شود. اما اين ايراد وارد نيست. زيرا مسجد هم اهليت تملک ندارد، اما وقف براي آن صحيح است، از سويي اين نوع وقف به لحاظ انسان ها که اهليت تملک دارند و از آن استفاده مي کنند، منطقي است. مغنيه دراين باره گفته است: «از جمله شرايط موقوف عليه آن است که اهليت تملک داشته باشد، از اين رو، وقف بر حيوان و وصيت براي آن- آن گونه که غربي ها انجام مي دهند- جايز نيست. زيرا مقداري از اموال خويش را مخصوصاً خانم ها براي سگ ها وصيت مي کنند، اما وقف بر مساجد و مدارس و بيمارستان ها و مشابه آن ها، در حقيقت وقف بر انسان هايي است که از آن ها استفاده مي کنند». (مغنيه،جلد2/ صفحه 577)
بيشتر از اين وارد مباحث وقف نمي شويم زيرا اينجا جاي بحث در اين موارد نيست. به خاطر اهميت وقف قرآن در نزد ايرانيان به اين نكته هم تاكيد كرديم.

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

نقش ايرانيان در علوم قرآنى:

در تفسير بزرگانى چون ضحاك‌بن مزاحم بلخى خراسانى (م. 105 ق.)، حسن‌بصرى(م.110 ق.)، عطاء‌بن ابى مسلم ميسره خراسانى (م. 135 ق.)، مقاتل‌بن حيان بلخى(م. 150 ق.)، مُقاتل‌بن‌سليمان بلخى (م. 150 ق.)، ابن‌فريس رازى (م. 294 ق.)، عبدالله‌بن محمد دينورى (م. 308 ق.)، محمد‌بن‌مسعود عياشى (م. 320 ق.)، كاتب اصفهانى (م332 ق.)، ابوبكر محمد‌بن عزير سجستانى (م330 ق.)، ابن‌حبيب نيشابورى (م.‌406 ق.)[55]؛ نيز سليمان‌بن مهران اعمش (م.‌150‌ق.)، فراء، على‌بن ابراهيم قمى، شيخ طوسى، طبرسى، طبرى، زمخشرى، فخر رازى، نظام نيشابورى، بيضاوى، ابوالفتوح رازى و ميبدى از مفسران برجسته ايرانى تبارند.[1]
در قرائت، 4 يا 5 تن از قراء معروف هفت‌گانه:

• عاصم (م. 128 ق.)
• نافع (م. 169 ق.)،
• ابن‌كثير (م.‌120‌ق.)
• و كسائى (م.‌189 ق.)

منشأ ايرانى دارند.[2]

1. خليل‌بن احمد دانشمند بصرى و در اصل ايرانى، نخستين كسى است كه همزه و تشديد و رَوْم و اِشْمام را وضع كرد.[3]
   
2. ابوحاتم سجستانى نيز از ايرانيانى بود كه رساله‌اى درباره رسم الخط قرآن نگاشته كه بخشهايى از آن هنوز موجود است[4]
3. نيز يحيى بن يَعْمُر از قراى معروف بصره، ايرانى بود.[5]

در ترجمه قرآن نيز ايرانيان بيش و پيش از همه مسلمانان اقوام ديگر به آن اهتمام كردند و ترجمه‌هاى كهن و متعدد از قرون سوم، چهارم و پنجم هجرى قمرى به فارسى مانده كه ترجمه تفسير طبرى نمونه‌اى از آنهاست و ترجمه‌هاى موجود در تفاسير كهن مانند تفسير ابوالفتوح رازى، كشف الاسرار ميبدى، تاج‌التراجم از همين منابع و ذخاير است. در برخى فرهنگنامه‌هاى قرآنى، بيش از 140 ترجمه كهن فراهم آمده است.[6] مطابق برخى نظرها آغاز ترجمه فارسى قرآن كريم به سلمان* فارسى باز مى‌گردد كه وى با مشورت پيامبر(صلى الله عليه وآله)يا فرمان آن حضرت به آن اقدام كرد.[7]
در علوم قرآنى از ديگر كسان مى‌توان به ابن‌ابى داود سجستانى (م. 316 ق.)، ابو معاذ فضل‌بن‌خالد مَرْوزى (م. 211 ق.)، ابن‌مهران نيسابورى (م.381 ق.)، ابوحفص طبرى (م.351‌ق.)، ابوالحسن الرازى (م. 410 ق.)[63] و راغب اصفهانى (م. 425 ق.) اشاره كرد.

منابع:
[1]. مجموعه آثار، ج‌14، ص‌401‌ـ‌411، «خدمات متقابل اسلام و ايران».
[2]. مجموعه آثار، ج‌14، ص‌399 - 400؛ «خدمات متقابل اسلام و ايران»؛ علوم قرآنى، ص‌189‌ـ‌191.
[3]. الاتقان، ج‌2، ص‌171؛ تاريخ قرآن، ص‌537‌.
[4]. تاريخ قرآن، ص‌538‌.
[5]. وفيات الاعيان، ج‌6‌، ص‌173.
[6]. ر .ك: فرهنگنامه قرآنى.
[7]. تاج‌التراجم، ج‌1، ص‌8‌؛ المبسوط، ج‌1، ص‌37.

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

ايرانيان در شأن نزول:


1. مشهور در ميان مفسران آن است كه آيات آغازين سوره روم /30 پس از آن نازل گشت كه مسلمانان از شنيدن خبر پيروزى ايرانيان بر روميان شگفت زده و غمگين شدند، زيرا آنها از پيروزى مجوس (زرتشتيان) بر اهل كتاب (مسيحيان) كراهت داشتند. در مقابل، مشركان خوشحال شده، به شماتت مسلمانان پرداختند و از اين حربه براى تضعيف روحيه مسلمانان بهره جستند.[1] در اين شرايط، آيات «الم‌* غُلِبَتِ الرّوم * فى اَدنَى الاَرضِ وهُم مِن بَعدِ غَلَبِهِم سَيَغلِبون * فى بِضعِ سِنينَ لِلّهِ الاَمرُ مِن قَبلُ ومِن بَعدُ ويَومَئِذ يَفرَحُ المُؤمِنون * بِنَصرِ اللّهِ يَنصُرُ مَن يَشاءُ وهُوَ العَزيزُ الرَّحيم * وَعدَ اللّهِ لا يُخلِفُ اللّهُ وَعدَهُ ولـكِنَّ اَكثَرَ النّاسِ لا يَعلَمون» (روم /30، 1 ـ 6) نازل شد. برخى مفسران ذيل اين آيات به تفصيل درباره جنگهاى دو ابرقدرت آن روز(ايران وروم) سخن گفته، نزول آيات ياد شده را براى تسليت خاطر مسلمانان دانسته‌اند. در اين آيات، خداوند از شكست ايرانيان از روميها در آينده نزديك خبر داده و وعده الهى را تخلف‌ناپذير دانسته است. فاصله زمانى پيروزى ايرانيان تا هزيمت ايشان از روميها را كمتراز 10 سال ذكر كرده‌اند.[2] مفسران «بِضعِ سِنينَ» را در روايتى از پيامبر(صلى الله عليه وآله)از سه تا 9 سال شمرده‌اند.[3] «فى اَدنَى‌الاَرضِ» نيز در آيات ياد شده بر محلى به نام اَزْرُعات شام تطبيق شده كه روميها در آنجا از ايرانيان شكست خوردند.[4]

بنا به نقل قتاده با نزول آيات مذكور، مسلمانان گفته پروردگار را تصديق كردند تا اينكه خبر شكست ايران در سال ششم هجرت در جريان صلح حديبيه به مؤمنان رسيد و آنها شاد شدند.[4] بنا به گزارشهاى ديگرى مسلمانان در آغاز هجرت[5] يا در سال دوم هجرت و روز بدر از اين حادثه مطلع شدند.[6] گويند: پيامبر پيروزى روميها بر ايرانيان را در مكه به مسلمانان نويد داده و فرموده بود: «اِن‌الروم ستغلب فارساً» .[7]
علت آغاز جنگهاى ايرانيان و روميها در عصر ظهور اسلام، بهانه قتل امپراتورى روم بود كه حامى خسروپرويز در دستيابى به سلطنت بود. وى به اين بهانه به روم حمله كرد.[8] در اين نبردها دو سردار ايرانى (شَهْر بُراز و فَرُّخان) فتوحات[9] بسيارى كرده، تقريباً همه متصرفات آسياى بيزانس و مصر (619 م.) را فتح كردند. حتى قسطنطنيه پايتخت بيزانس در خطر سقوط قرار گرفت؛ اما طولانى شدن جنگ و لجاجت خسروپرويز بر ادامه آن، سپاه بيزانس را آماده تلافى كرد. آنان از سال 622 ميلادى هجومهاى تعرضى خود را بر ضدّ ايرانيان آغاز كردند. در اين حملات آذربايجان و ارمنستان غارت شد و سپاهيان روم بر بين النهرين تسلط يافتند.[10]

ادامه دارد...

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

سهم ايرانيان در همه ابعاد علوم اسلامى آنچنان آشكار است كه هيچ‌كس را ياراى انكار آن نيست. ابن‌خلدون براى ايرانيان در علم و تمدن و صنعت اسلام، سهم وافرى قائل است.[11] بسيارى از مهم‌ترين علماى اسلامى در رشته‌هاى فقه، حديث، رياضيات، فلسفه، قرائت، تفسير و ... از ايرانيان هستند. مؤلفان 6‌مجموعه رسمى حديث اهل سنت[12] و بيشتر حافظان قرآن، راويان حديث، مفسران، فقيهان و دانشمندان ايرانى بودند.[13] به اعتقاد ادوارد براون اگر از آنچه علم عربى ناميده مى‌شود، كارهايى كه ايرانيان كرده‌اند برداشته شود بهترين قسمتهاى آن از ميان مى‌رود. همو سهم ايرانيان در ادبيات عرب را بسيار قابل توجه و از حدود 44 تن برجستگان در ادبيات عرب، حدود 30‌ آنان را ايرانى دانسته است.[14]
در نهضت ترجمه، خاندانهاى بزرگ ايرانى در دستگاه خلافت، چون بَرْمَكيان، بنى سهل، بنونوبخت و آل‌بختيشوع سهم فراوانى داشتند. حتى هسته اصلى كتابخانه مركزى بغداد (زمان مأمون عباسى) كه «بيت‌الحكمه» نام گرفت به دست ايرانيان پديد آمد.[15] گسترش اسلام در ميان مردمان مناطق جنوب شرقى آسيا و شمال آفريقا نيز مرهون فعاليتهاى ايرانيان است كه از طريق دريانوردى و بازرگانى و غيره اسلام را به دورترين نقاط آسيا‌رسانيدند.[16]

منابع:
[1]. جامع البيان، مج‌11، ج‌21، ص‌22 - 23.
[2]. جامع‌البيان، مج11، ج21، ص25 - 26؛ الدرالمنثور، ج‌6‌، ص‌481.
[3]. جامع‌البيان، مج‌11، ج‌21، ص‌26؛ كشف‌الاسرار، ج‌7، ص‌427؛ تفسير ابن‌كثير، ج‌3، ص‌436.
[4]. جامع‌البيان، مج11، ج21، ص‌22، 24؛ الدرالمنثور، ج‌6‌، ص‌481‌ـ‌482.
[5]. جامع‌البيان، مج‌11، ج‌21، ص‌24‌ـ‌25.
[6]. تاريخ تمدن اسلام، ص‌29.
[7]. جامع‌البيان، مج11، ج21، ص‌21، 26؛ مجمع‌البيان، ج‌7، ص‌380؛ تفسير ابن‌كثير، ج‌3، ص‌433.
[8]. جامع البيان، مج‌11، ج‌21، ص‌25.
[9]. تاريخ ايران باستان، ج‌4، ص‌2804‌ـ‌2807؛ ايران در زمان ساسانيان، ص‌582‌؛ تاريخ طبرى، ج‌1، ص‌466.
[10]. جامع البيان، مج 11، ج‌21، ص‌23 ـ 24؛ تفسير ابن كثير، ج‌3، ص‌433ـ434.
[11]. تاريخ ايران باستان، ج‌4، ص‌2806‌ـ‌2810.
[12]. مقدمه ابن خلدون، ج‌1، ص‌498 - 499.
[13]. تاريخ ايران، ج‌4، ص‌405‌ـ‌415.
[14]. مؤلفات جرجى زيدان، ج‌11، ص‌647‌.
[15]. تاريخ ادبى ايران، ج‌1، ص‌407؛ ايرانيان در قرآن و روايات، ص‌152.
[16]. دائرة‌المعارف بزرگ اسلامى، ج‌10، ص‌663‌.
[17]. مجموعه آثار، ج‌14، ص‌79 - 80‌؛ «خدمات متقابل اسلام و ايران».

منبع مطالب ارائه شده: مركز فرهنگ و معارف قرآن

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

نمونه اي از اين مراسم و عقايدي كه ايرانيان نسبت به اين كتاب عزيز دارند را نام مي بريم:

• قرآن و عید نوروز
• ورود به منزل با قرآن
• پول عیدی لای قرآن
• قرآن سرسفره عقد
• قرائت قرآن هنگام اجرای خطبه عقد
• قرآن همراه جهیزیه عروس
• قرآن هنگام اسباب كشي به خانه جديد
• رد شدن مسافر از زیر قرآن
• قرآن مهریه عروس
• و .....

يكي از سنّت‌هاي نيكو كه در گذشته و امروز در اقوام مختلف ايراني مرسوم بوده و هست، حضور قرآن كريم در آيين‌هاي نوروزي است.
يكي از جلوه‌هاي زيباي حضور قرآن در آيين‌هاي نوروزي،گذاشتن قرآن روي سفره هفت سين است.در اين رسم كه مي‌توان گفت:كمترين گونه ارتباط با قرآن در اين ايام است، قرآن را بر روي سفره هفت سين ويژه تحويل سال نو قرار مي‌دهند.البته لازم به گفتن است كه روي سفره هفت سين فقط چيزهايي كه مانند:سيب، سمنو، سنجد و… كه حرف سين در ابتداي آن است را نمي‌گذارند،بلكه از چيزهاي ديگري كه از آن اميد رحمت و بركت دارند نيز استفاده مي‌كنند.

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

نمونه اي از اين مراسم و عقايدي كه ايرانيان نسبت به اين كتاب عزيز دارند را نام مي بريم:

• قرآن و عید نوروز
• ورود به منزل با قرآن
  
• پول عیدی لای قرآن
• قرآن سرسفره عقد
• قرائت قرآن هنگام اجرای خطبه عقد
• قرآن همراه جهیزیه عروس
• قرآن هنگام اسباب كشي به خانه جديد
• رد شدن مسافر از زیر قرآن
• قرآن مهریه عروس
• و .....

• ورود به منزل با قرآن: رسمي است که در آغازين لحظه هاي ورود به سال جديد خورشيدي، انجام مي شود. در اين رسم و اعتقاد ديرين ـ که در برخي از مناطق ايران رايج است ـ ورود نخستين فرد به فضاي خانه، در اولين روز سال و پس از تحويل سال را بسيار با اهميت مي دانند و آن را مدار برکت و خوش آمد در طول سال مي دانند. در اين رسم، ازفردي از اعضاي خانواده يا شخص ديگري که خوش قدم، پاک و درستکار است، خواسته مي شود تا نخستين وارد شونده به فضاي خانه باشد. پس از انتخاب و قرار قبلي، اين فرد، با يک جلد قرآن، براي رحمت و برکت، سبزه، به نشانه ي بهار و سرسبزي و طراوت، آب، به نيت روشنايي و پاکي و آينه، براي راست نمايي و زلالي، در حالي که با پاي راست وارد خانه مي شود، جمله بسم الله الرحمن الرحيم را بر زبان مي آورد و مقداري آب بر جاي پاي خود يا چهار گوشه ي اتاق يا حيات مي ريزد.

• پول عيدي لاي قرآن: در روز عيد، جنب و جوش و شادي بچه ها، از بقيه بيشتر است و يکي از دلايل آن هم عيدي گرفتن از بزرگ ترهاست. در ايام عيد نوروز، بزرگ ترهاي فاميل، به کوچک ترها عيدي مي دهند. اين عيدي که معمولا اسکناس هاي نو است، شور و شادي بيشتري را براي آنها ايجاد مي کند. بعضي از بزرگ ترهاي متدين، اين پول ها را لاي قرآن خود مي گذارند و هنگام عيدي دادن، قرآن را گشوده و پول را از لاي قرآن بيرون مي آورند و به بچه ها مي دهند.اين کار براي آموزش ايجاد ارتباط بهتر و بيشتر با قرآن کريم است و از اين راه براي پول هاي عيدي، تبريک جويي مي کنند.

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

نمونه اي از اين مراسم و عقايدي كه ايرانيان نسبت به اين كتاب عزيز دارند را نام مي بريم:

• قرآن و عید نوروز
• ورود به منزل با قرآن
• پول عیدی لای قرآن
• قرآن سرسفره عقد
  
• قرائت قرآن هنگام اجرای خطبه عقد
• قرآن همراه جهیزیه عروس
• قرآن هنگام اسباب كشي به خانه جديد
• رد شدن مسافر از زیر قرآن
• قرآن مهریه عروس
• و .....

• قرآن سر سفره ي عقد: هنگامي که سفره ي عقد ازدواجي چيده مي شود، همه ي بستگان با آرزوي خوش بختي عروس و داماد، سعي مي کنند به هر چه با شکوه تر شدن اين مراسم کمک کنند و در اين راه، از جمع کردن اسباب شادي، مهم، بکرت و... بر سر سفره ي عقد، از هيچ تلاشي فروگذار نمي کنند. آب، آيينه، نان و سبزي، شيريني، عسل و... از لوازم سفره ي عقد است ؛ اما آنچه اين سفره را رنگين و نوراني مي کند، حضور قرآن کريم است که در سفره ي عقد، به عنوان يکي از عوامل برکتجويي از زندگي عروس و داماد، گذاشته مي شود. خانواده هاي ايراني، قرآن سفره ي عقد را از زيباترين و بهترين قرآن ها انتخاب مي کنند و آن را در سفره ي عقد قرار مي دهند.

• قرائت قرآن، هنگام اجراي خطبه ي عقد: هنگامي که عروس و داماد، براي اجراي خطبه ي عقد بر سر سفره ي عقد مي نشينند، با دلي پر از زيباترين آرزوها و در پي رسيدن به سعادت، از هر عاملي که آنها را در رسيدن به هدفشان ياري مي رساند، مدد مي جويند. زوج هاي با ايمان و ديندار نيز از همان آغازين لحظه هاي پيمان ازدواج، با خويش و با يکديگر عهد مي بندند تا پيرو قرآن باشند و آموزش هاي قرآن را در زندگي خود به کار گيرند. اين تصميم را با نگريستن به متن قرآن کريم و قرائت آن در لحظات اجراي خطبه ي عقد و آغازين لحظه هاي زندگي مشترک، نشان مي دهند.

• قرآن همراه جهيزيه ي عروس: در بسياري از مناطق ايران و در بين اقوام مختلف، مرسوم است که خانواده ي عروس، لوازم ابتدايي و مورد نياز آغاز زندگي مشترک را ـ کم باشد يا زياد ـ به عروس و داماد اهدا مي کنند. اين لوازم ـ که جهيزيه يا جهاز نام دارد ـ معمولاً لوازمي است که مورد احتياج آنهاست. هنگامي که خانواده ي عروس، در ضمن مراسم هاي خاص هر منطقه، جهيزيه را روانه ي خانه ي داماد مي کنند، پيشاپيش همه ي وسايل، يک جلد قرآن را به عنوان نخستين و اساسي ترين مورد نياز زوج جوان، به خانه ي آنها مي فرستند. ايشان با اين کار، نشان مي دهند که پيشاپيش همه ي کارهاي ما و اصلي ترين عنصر خوش بختي، قرآن است و بايد در زندگي، به آن عمل کرد تا خوش بختي به دست آيد.

(برگرفته از سايت راسخون)