زنان در فيلم‏هاي تاريخي - مذهبي

[رایکا]

امكان دارد در اين جا اشكالي مطرح شود، اينكه اگر مرد داستان به عشقي حقيقي رسيد شخصيت زن داستان باعث آن نشد، چرا كه زن سريال نه از روي صفاي باطن بلكه از جهت روحيه مردآزاري و شيطان صفتي خود اين كار - پيشنهاد تعزيه - را انجام داده و شخصيت مرد داستان خود به خود و در اثر گذشت زمان و نفوذ روحيه دين داري به اين مقام رسيده است.
در پاسخ بايد گفت؛ اگر چه در ابتدا روحيه «فخرالزمان» اين‏گونه بود اما ما بيان كرديم؛ اولاً اين روحيه مقداري تحت تأثير عمه‏اش كه با او زندگي مي‏كرد قرار داشت و در ثاني اين روحيه و اين جنبه شخصيت زن به مرور عوض مي‏شود و باعث انقلابي روحي خود او نيز مي‏گردد. - به عنوان مثال بعد از چند شب كه از اجراي تعزيه مي‏گذرد زنِ داستان نيز به عنوان تماشاگر به خيل مشتاقان تعزيه افزوده مي‏شود - اگر تنها و تنها مرد داستان به واسطه جذابيت‏هاي زنانه «فخرالزمان» در ابتداي فيلم و انقلاب روحي‏اش در انتهاي فيلم دستخوش تغيير مي‏گشت و زن، تنها در آخر اشك ندامتي مي‏ريخت ما اين اشكال را مي‏پذيرفتيم، در حالي كه ما با شخصيتي روبه رو مي‏شويم كه خودش نيز در اواسط سريال نرم نرمك عوض مي‏شود ودر جايي با عمه‏اش بر سر جريان مردآزاري در خواستگارها بحث و جدل مي‏كند.
به هر حال به نظر مي‏رسد نويسنده بسيار زيركانه در فيلمنامه شخصيتي گنجانده است كه در پروسه ديني واقع شده و در فضاي كل ماجرا - سريال - هم خود تغيير مي‏كند و هم باعث تغيير ديني - مذهبي ديگر شخصيت‏ها مي‏شود اين نوع شخصيت‏پردازي از زن در سريال‏هاي تاريخي - مذهبي باعث تقويت برخورد نگاه مثبت در خصوصِ زن خواهد شد.

[رایکا]

جمع بندي :
در جمع بندي بحث بايد به اين نكته اشاره كنيم كه در بسياري از فيلم‏ها و سريال‏هاي ساخته شده بخصوص در سينماي هاليوود و در سينماي ايران چهره زن گاهي عامل اصلي تغيير و تحريف در تاريخ شناخته مي‏شود كه بعضاً با مراجعه‏اي كوتاه و گذرا درمي‏يابيم كه چنين چيزي يا واقعيت نداشته و يا بسيار پررنگ‏تر از واقعيت نشان داده شده است. بنابراين مي‏توان گفت استفاده از كاركترهاي زنانه در اين سريال‏ها بايد بسيار محتاطانه مورد بررسي واقع شود.
ما در بسياري از موارد شاهد آن هستيم كه فيلمنامه‏نويسان براي دراماتيك كردن قصه خود از شخصيت‏هايي استفاده مي‏كنند كه در تاريخ جايگاهي نداشته‏اند - شخصيت گلناز و طاهره در سريال ولايت عشق - و اين عدم جايگاه گاهي باعث تغيير و تحريف تاريخ شده است. و اين همان اشكالي است كه ما از آن بيمناكيم. - به عنوان مثال چنانچه در فصل سوم گذشت شخصيتي از «قطام» در سريال امام علي‏عليه السلام وجود داشت كه به هيچ عنوان با واقعيت‏هاي تاريخي ما سازگار نيست.
آنچه در اين مقال براي ما حائز اهميت بود، استفاده صحيح از شخصيت زن در سريال‏هاي تاريخي - مذهبي است. در اين خصوص بايد به نكته‏اي اشاره كنيم؛ كارگردانان براي جذابيت بيشتر سعي مي‏كنند در پيدا و پنهانِ فيلم خود رگه‏هايي از جنسيت را قرار دهند تا باعث جذابيت بيشتر كار گردد. اين كار در عين زيبايي ظاهري چه بسا ضربات مهلكي به اصل جريان تاريخ وارد مي‏كند، به گونه‏اي كه در بسياري از موارد اين تحريفات غير قابل بازگشت خواهد بود. به خصوص در كشور ما كه اين‏گونه از فيلم‏ها و سريال‏ها براي اولين بار ساخته مي‏گردد و اين، باعث ماندگاري بسيار زياد وقايع در ذهن بينندگان عامِ اين‏گونه از فيلم‏ها مي‏گردد. و حتي به جرات مي‏توان اين ادعا را نمود كه ممكن است، حداقل تا پنجاه سال ديگر فيلمي در مورد امام علي‏عليه السلام ساخته نشود و اين خطري است كه ما از آن هراسانيم.

[رایکا]

منابع :

قرآن کريم
1. جوادي آملي، عبداللَّه، زن در آيينه جلال و جمال، تنظيم و ويرايش محمود لطيفي، تهران نشر فرهنگي رجاء، 1372
2 . حسيني، ابوالقاسم، مباني هنري قصه‏هاي قرآن، قم، مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما، 1379.
3. شريعتي، علي، فاطمه فاطمه است، تهران چاپخش، 1374.
4. فرنچ، مارلين، جنگ عليه زنان، ترجمه توراندخت تمدن، تهران، چاپ علمي، 1373
5. معززي نيا، حسين، فيلمفارسي چيست؟، تهران نشر ساقي، 1378.
6 . هاشمي، مجتبي، مقدمه‏اي بر روانشناسي با نگرش علمي و اسلامي، قم، شفق، 1368.
7. مجله زن روز شماره 1909
8 . نشريه دنياي تصوير شماره 120
9 . نشريه شما، شماره 276

1 - جوادي آملي، عبداللَّه، زن در آيينه جلال و جمال، ص 272
2 - سينماي عفيف، بررسي جايگاه زن در سينما از وضع موجود تا وضع مطلوب، نشريه شما
3 - تركيب فيلمفارسي اولين بار توسط دكتر »هوشنگ كاووسي« - از اولين منتقدين سينماي ايران - ساخته شد و در اصطلاح به فيلمي گفته مي‏شود كه ظواهر و نشانه‏هاي ايراني را در خود دارد، اما از هويت ايراني تهي است. اگر چه خود دكتر هوشنگ كاووسي معتقد است كه فيلمفارسي، تركيبي است از فيلم و فارسي (ايراني) اما در عين حال نه فيلم است و نه فارسي، رك.»فيلمفارسي چيست؟« حسين معززي نيا، ص 7
4- تلخيصي از فيلمفارسي چيست؟ حسين معززي نيا، ص150 - 147
5 - مباني هنري قصه‏هاي قرآن، ص 141
6 - همان
7 - نمل، آيه 32 - 35.
8 - سوره قصص، آيه 7
9 - سوره مريم.
10 - سوره يوسف، آيه 23 - 24.
11 - قصص، آيه 25 - 27. تفصيل هر كدام از اين موارد بسيار دقيق و مفصل است، و چون اين بحث از موضوع اصلي ما خارج است، تنها به سرفصل‏هاي آن اشاره كرديم، و خوانندگان عزيز را براي درك بيشتر اين تصويرسازي‏ها به كتب تفسيري و روايي ارجاع مي‏دهيم.
12 - سوره تحريم ، آيه 11
13 - سوره تحريم ، آيه 10
14 - مقدمه‏اي بر روانشناسي با نگرش علمي و اسلامي، ص 111
***uality- 15
16 - شريعتي، علي، فاطمه فاطمه است، ص74- 73
17 - جنگ عليه زنان، ص 268
18 - اشكالي در اين خصوص مطرح مي‏شود كه شايد كارگردان ناچار بوده از اين جنبه زنان استفاده كند تا بتواند داستانش را به پيش برد، اينكه آيا اين نوع نگاه تا چه ميزان صحيح است خارج از بحث ماست، چرا كه ما تنها به نوع نمايش چهره زن در سريال‏هاي تاريخي - مذهبي اشاره مي‏كنيم
19 - ميرباقري به دنبال چيست؟ حضور زن يا سقوط او، نشريه زن روز، 1909
20 - از امام علي تا مختار، نشريه دنياي تصوير، 120
21 - همان