فشرده ای از احکام روزه

[*~* مهسا *~*]

به مناسب ماه مبارک رمضان فشرده‌اي از احکام روزه را باهم مرور کنيم.

اين احکام، خلاصه مسائلي است که مرحوم حضرت آية الله ميرزا علي فلسفي (برادر فلسفي خطيب رحمةالله عليه) در مسجد کرامت مشهد در ماه مبارک رمضان 1424 ايراد فرمودند.

ايشان معمولا مسائلي را مطرح مي‌کنند که مورد اتفاق علماء باشد، لذا براي تحقيق بيشتر، هرکسي بايد به مرجع تقليد خودش رجوع نمايد.

نيت

1. روزه حقيقتش تصميم گرفتن بر ترک چيزهائي است که شمرده شده، خوردن آشاميدن و سر زير آب کردن و بقيه کارها.
2. اگر بين روز تصميمش خراب شد، خيلي تشنه‌اش شد و گفت ديگه روزه نباشيم و بريم آب بخوريم، همينکه راه افتاد بره آب بخوره روزه‌اش باطل است چه پشيمان شد و آب نخورد و چه آب بخورد، چون راه افتاد، پس چند لحظه بدون تصميم بود، حتي از اين بالاتر تشنه شد و ترديد داشت بخورم يا نخورم، همين ترديدش اگه با تصميمش سازگار نباشد روزه را باطل مي‌کند، در اين صورت فقط قضاء به گردنش هست و کفاره ندارد.
3 . و شايد که اگر يه کسي از اول تصميم روزه ندارد و هيچي هم نخورده و مبطلات را انجام نداده، اينهم روزه نيست قضا دارد و کفاره ندارد.
کفاره مال کسي است که يکي از مبطلات را انجام دهد، (يعني ايجابي است)
4. يا حتي اگر کسي قصدش بهم خورد ولي نتوانست چيزي بخورد، (مثلا او را حبس کردند و اجازه ندادند چيزي بخورد) اينجا نيز فقط قضاء واجب است نه کفاره.

وقت اين نيت:

1. قبل از طلوع فجر و يکبار کافي است، لازم نيست اول فجر نيتش را تجديد کند، لذا اگر بعد از اذان بيدار شد روزه‌اش صحيح است.
2. کسي روزه واجب غير رمضان فعلي را دارد، مثلا روزه قضا، نيت اين روزه تا ظهر است اگر مبطلات را مرتکب نشده باشد.
3. نيت روزه مستحبي تا نزديک مغرب ادامه دارد، کسي چيزي گيرش نيامده بخوره، ميگه خب حالا که اينجوره بهتره نيت کنيم، گرچه 10 دقيقه‌اش با نيت بوده ولي صحيح است و خداي بزرگ به او ثواب روزه مي‌دهد.

4 . روزه نذري نيز همينطور است، قبل از اذان مغرب اگر نيت کند صحيح است.

[*~* مهسا *~*]

فضيلت نمازهاي نافله (به بهانه ماه رمضان)

کسي که نماز شب مي خواند ميتواند بعد نماز شب، نافله نماز صبحش را قبل اذان صبح بخواند.

وقت نافله نماز صبح از طلوع فجر است تا وقتي که براي نماز صبح مانده است.
نافله ظهر و عصر (هشت رکعت) قبل از آنهاست، نافله بسيار بسيار مهم است اگر کسي نخواند مستحب است قضاي آن را بجا آورد، که در روز جمعه چه نماز جمعه بخواني چه نخواني چهار رکعت ديگه نيز اضافه مي‌شود، و تمام اين 20 رکعت را مي‌شود قبل از نماز ظهر خواند.

نافله مغرب بعد از مغرب است که چهار رکعت است، بعضي گفتند که مي‌شود دو رکعت از آن را نماز غفيله بخواند به هر دو نيت.
نافله نماز شب نيز از نصف شب است تا اذان صبح، و هرچه به صبح نزديک تر باشد فضيلتش بيشتر است.

خداوند چيزي هائي براي نماز شب خون مخفي کرده است که خودش مي‌داند چيست.

فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزاءً بِما كانُوا يَعْمَلُونَ سجده/17، هيچ كس نمى‏داند چه پاداشهاى مهمّى كه مايه روشنى چشمهاست براى آنها نهفته شده، اين پاداش كارهايى است كه انجام مى‏دادند.

لا يزال عبدي يتقرب إلي بالنوافل حتى أحبه ، فأكون أنا سمعه الذي يسمع به ، وبصره الذي يبصر به ، ولسانه الذي ينطق به ، وقلبه الذي يعقل به ، فإذا دعاني أجبته ، وإذا سألني أعطيته، من گوش و چشم و دست او ميشوم، يعني اونقدر کمال پيدا مي‌کنه که غير از آنچه من دوست دارم نمي‌شنود و نمي‌بيند و نمي‌کند و نمي‌رود و نمي‌انديشد.

[*~* مهسا *~*]

غسل

1. کسي که غسل واجب به گردن دارد و مي‌داند جنب است و غسل و تيمم نکند روزه‌اش باطل است و قضا و کفاره هم دارد.

2. در ضيق وقت تيمم مشروع است.

3. همچنين زن مستحاضه بايد غسلهاي لازمه را انجام دهد، زن مستحاضه نيز بايد سه غسل کند، صبح، ظهر و عصر، مغرب و عشاء، اين سه غسل شرط صحت نماز و روزه است.

اما استحاضه متوسطه است، در شبانه روز يک غسل واجب است، که بعضي از علماء مي‌گويند غسل استحاضه متوسطه واجب است ولي شرط صحت نماز است نه روزه.

4. اگر کسي به ميت دست زند مثلا بوس کند، بعد از سرد شدن و قبل از غسل، بايد غسل مس ميت کند، غسل ميت شرط نماز هست ولي شرط روزه نيست.

[*~* مهسا *~*]

دخول وقت

کسي که نمي‌داند مغرب شده يا نشده نمي‌تواند افطار کند، هوا ابري است مثلا.
اما در طرف سحر اگر نمي‌داند مي‌تواند بگويد انشاء الله نشده و به خوردن ادامه دهد.

اگر بعدا کشف خلاف نشد، يعني به حال شک ماند و خلافش معلوم نشد روزه‌اش درست است، اما اگر بعدا معلوم شد روز داخل شده دو حالت دارد، اگر مي‌توانسته تحقيق کند و نکرده روزه‌اش را بايد قضا کند، اما اگر قدرت تحقيق نداشته صحيح است.

[*~* مهسا *~*]

احکام عمد و سهو

1- مبطلات روزه را اگر سهوا انجام دهد ضرري به روزه نمي‌رساند.

2- اگر کسي بيدار شد از خواب و ديد جنب است و دوباره خوابيد و بعد از اذان بيدار شد، عمدا وارد صبح نشده است، روزه‌اش صحيح است، اما اگر دفعه دوم بيدار شد و دوباره خوابيد و بعد از اذان بيدار شد، روزه‌اش باطل است، گرچه خواب عمدي نبوده، براي بار سوم اگر بخوابد و بيدار شود کفاره هم دارد.

3- اگر کسي آب در دهانش کرد و بي اختيار پائين رفت اشکالي ندارد، اما اگر کسي به خاطر نماز واجب مضمضه مي‌کند و بي اختيار پائين رفت اشکالي ندارد اما اگر بدون عنوان مضمضه، آب را داخل دهان نمايد و بي اختيار پائين دهد روزه‌اش باطل است.

4- اگر کله کسي را به زور کردند زير آب، روزه‌اش باطل نيست، چون با اراده و اختيار نبوده، همچنين اگر پايش سُر خورد و افتاد کف آب و سرش زير آب رفت، روزه‌اش باطل نيست.

اگر کسي در حال غرق شدن است بر همگان واجب است او را نجات دهند، اگر مي‌تواند بدون سر بردن زير آب آن را نجات دهد فبها و الا اشکالي ندارد سرش را زير آب کند و اگر کرد روزه‌اش باطل است و فقط قضاء آن واجب است.

[*~* مهسا *~*]

روزه مسافر

1. مسافري که نمازش شکسته است روزه هم نبايد بگيرد، سفر رفتن ممنوع نيست، سفري که رفت و برگشت آن هشت فرسخ باشد، فرسخ 5.5 کيلومتر است، که مسافت شرعي 22.5 کيلومتر مي‌شود.

2. کسي که مي‌خواهد در سفر نماز شکسته بخواند يا روزه‌اش را بخورد نمي‌تواند در منزل يا در گاراژ روزه‌اش را بخورد، بلکه بايد از شهر خارج شده به حدي که ديوارهاي شهر به وضوح ديده نشوند.

3. اما نه هر سفري بلکه سفري که حرام نباشد، حال يا خود رفتن حرام است، مثل زني که بدون اجازه شوهرش سفر رود، يا در مقصد مي‌خواهد جيب‌بري کند مثلا، هردو مورد معصيت است.

4. سفر بعد از ظهر روزه را نمي‌شکند.

5. اگر کسي از مسافرت برگشته به وطن يا به جائي که مي‌خواهد 10 روز بماند چنانچه مبطل روزه مرتکب نشده واجب است نيت روزه کند.

6. روزه مستحبي در سفر نمي‌توان گرفت مگر دو جا:
الف: سه روز روزه مستحبي در مدينه النبي براي قضاء حاجت، بهترش اين است که روزهاي چهارشنبه و پنج‌شنبه و جمعه باشد.
ب: بواسطه نذر روزه مستحبي را با نذر بر خود واجب کند، و تصريح کند اين روزه را مي‌گيرم چه در سفر باشم چه در حضر.

7. اگر کسي جهلا نمازهاي سفر را کامل خوانده است، صحيح است و نيازي به قضاء ندارد، عينا روزه هم چنين است.

8. کسي که عذري براي روزه ندارد و مسافر هم نيست، عمدا و با التفات روزه مي‌خورد قضاء و کفاره دارد، کفاره‌اش آزادي بنده (که الآن وجود ندارد) يا شصت روز روزه يا شصت مسکين إطعام کند.

[*~* مهسا *~*]

کفاره

1. پيرمرد و پيرزني که نمي‌تواند روزه بگيرد يا مشقت دارد، مي‌توانند افطار کنند، ولي آنکه برايش مشقت دارد بايد بعد از رمضان يک مد طعام به فقير بدهد، و آنکه به لحاظ مالي توان دادن چنين طعامي را ندارد چيزي بر او واجب نيست.

• اما زن حامله يا شيرده که روزه براي خودش يا بچه‌اش ضرر دارد واجب نيست روزه بگيرد، اما در صورتي که ضرر براي بچه‌اش باشد بايد براي هر روزي يک مد طعام بدهد، اما اگر براي خودش ضرر داشته باشد فتاوا مختلف است.

3. بايد به شصت نفر طعام دهد و به هر مسکين يک مد طعام (10 سير گندم يا يک کيلو نان) بدهد نه اينکه به يک نفر شصت مد بدهند.
اما اگر کسي پنج روز روزه خورده نياز نيست 300 فقير پيدا کند، بلکه بايد اينطور حساب کند که او بايد 60 فقير يافت کند به هر فقيري پنج مد دهد.

4. برنج را بعنوان کفاره دادن جائز است اما وزنش همان است، به قيمت حساب نمي‌شود، بطوري که مبنا را قيت گندم قرار دهد و طبق آن قيمت برنج را محاسبه نمايد.

5. کسي که عمدا افطار مي‌کند نمي‌تواند تا افطار چيزي بخورد، گرچه روزه‌اش باطل است، اما هر مبطلي گناه تازه‌ايست، اما کفاره تازه‌اي ديگه ندارد بجز جماع، که با هر بار جماع کفاره‌اي جديد به گردنش مي‌آيد.

6. اگر کسي با فعل حرامي افطار کند، مثلا استمناء کند يا مشروب بخورد، بعضي از فقهاء مي‌گويند هر سه کفاره بر او واجب است که اصطلاحا کفاره جمع مي‌شود.

7. کسي که مي‌خواند شصت روز بعنوان کفاره روزه بگيرد، بايد 31 روز اول آن متوالي باشد، بايد طوري شروع کند که به عيد قربان برخورد نکند، چون روزه آن روز حرام است، البته دو گروه مي‌توانند بين اين 31 روز فاصله بياندازند
اول: خانم‌هائي که حيض مي‌شوند مستثنا هستند، يعني ايام عادت را روزه نمي‌گيرند ولي بعد از ايام عادت فورا روزه را ادامه مي‌دهند.
دوم: کسي که سفر ضروري در پيش دارد، اين فرد بلافاصله بعد از سفر بايد 31 روز را کامل کند.

[*~* مهسا *~*]

روزه پدر بر پسر بزرگ‌تر

1. پدري که از دنيا مي‌رود اگر نماز و روزه قضا به عهده‌اش است بر پسر بزرگش واجب است آنها را بجا آورد، يا کساني را نائب بگيرد، در اين صورت ذمه آن پدر و اين پسر برئ خواهد شد، مگر اينکه نائب بعد از مدتي بيايد بگويد بابت پولهائي که از تو گرفتم هيچ نماز و روزه‌اي براي پدرت بجا نياوردم، ذمه پسر برئ نشده است.

2. اما اگر آن پسر انجام نداد يا قبل از پدر مُرد بر پسران ديگر و سائر دختران واجب نيست.

3. اما نماز و روزه‌اي که عمدا ترک کرده، بعضي از علماء مي‌فرمايد واجب نيست و بعضي ديگر احتياط مي‌کنند.

[*~* مهسا *~*]

احکام متفرقه روزه

1. ديوانه مکلف نيست، قضاء روزه هم بر او واجب نيست.

2. مريضي که مرضش تا سال آينده ادامه پيدا کرد قضاء بر او واجب نيست.

3. اگر کسي بعد رمضان شک کند که چند روز در سفر بوده، آن مقدار که يقين دارد بايد روزه بگيرد.

4. براي تأخير روزه‌ها تا سال بعد بايد براي هر روز يک مد طعام به فقير دهد.

• روزه قضائي که وقتش موسع را مي‌توان قبل از ظهر باطل کرد، و اگر کسي بعد از ظهر إفطار کرد بايد 10 مد طعام کفاره دهد، يا اگر پول ندارد سه روز روزه بگيرد.

6. آمپول بي حسي ضرري به روزه نمي‌زند، آمپولي که بعنوان دوا يا غذاست عده‌اي از علماء آن را مبطل و عده‌اي آن را خلاف احتياط مي‌دانند.

7. آب دهان را در حال روزه فرو دادن مانعي ندارد، حتي اگر ياد ترشي هم کردي و آب زيادي نيز جمع شد ضرري ندارد.
لکن اخلاطي که از سينه و مغز مي‌آيد و داخل دهان نشده مانعي ندارد فرو دهد حتي اگر بتواند جلوي آن را بگيرد، اما اگر وارد فضاي دهان شده باشد بايد آن را بيرون بريزد.