گذری بر زندگی شیخ بهاء الدین محمد عاملى«شیخ بهائى»
شیخ بهاء الدین محمد عاملى«شیخ بهائى» (متولد953-متوفى 1030 یا 1031 ه.ق)
«شیخ بهاء‌الدین محمد عاملى، معروف به «شیخ بهایى»، اهل جبل عامل است. در كودكى همراه پدرش شیخ حسین بن عبد الصمد كه از شاگردان شهیدثانى بوده به ایران آمد. شیخ بهایى از این رو كه به كشورهاى مختلف مسافرت كرده و محضر اساتید متعدد در رشته هاى مختلف را درك كرده، و به علاوه داراى استعداد و ذوقى سرشار بوده است، مردى جامع بوده و تالیفات متنوعى دارد.
هم ادیب بوده و هم شاعر و هم فیلسوف و هم ریاضیدان و هم فقیه و هم مفسر. ازطب نیز بى بهره نبوده است. اولین كسى است كه یك دوره فقه غیر استدلالى به صورت رساله عملیه به زبان فارسى نوشت. آن كتاب همان است كه به نام «جامع عباسى» معروف است. شیخ بهایى چون فقه رشته اختصاصى و تخصصى اش نبوده، از فقهاء طراز اول به شمار نمى رود، ولى شاگردان زیادى تربیت كرده است. ملا صدراى شیرازى و ملا محمدتقى مجلسى اول (پدر مجلسى دوم، صاحب كتاب بحارالانوار) فاضل جواد صاحب آیات الاحكام از شاگردان اویند.
منصب شیخ الاسلامى ایران پس از محقق كركى به شیخ على منشار پدر زن شیخ بهایى رسید و پس از او به شیخ بهایى رسید.
همسر شیخ بهایى كه دختر شیخ على منشار بوده است، زن فاضله و فقیهه بوده است. شیخ بهایى در سال953 به دنیا آمده و در سال 1030 یا 1031 درگذشته است.
شیخ بهایى ضمنا مردى جهانگرد بوده، و به مصر، شام، حجاز، عراق، فلسطین، آذربایجان، و هرات مسافرت كرده است. (1) در آسمان علم و فقاهت، گاهى ستارگانى طلوع كرده اند كه غیر از فروغ شعر و نویسندگى، داراى پرتو نبوغ و مواهب فطرى دیگرى هم بوده اند.
یكى از همین نوابغ، بدون شك شیخ بهاء الدین عاملى، معروف به «شیخ بهایى» است. شیخ بهایى نه تنها در فقه و حكمت و ریاضیات و لغت و حدیث دست داشته است، بلكه او واجد كمالات و حایز علوم معقول و منقول بوده است. هنوز داستان‌هاى حیرت آورى كه از شگفتی‌هاى علمى اوست، در افواه مردم جریان دارد و حقا مى توان گفت شیخ بهایى نه تنها عالم كم نظیرى است، بلكه در نوع خود شخصى بى مانند است.
اطلاعات وسیعى كه شیخ بهایى در رشته هاى مختلف داشته، به شهرت وى كمك بسیارى كرده است و تنها طبقه خواص و اهل مطالعه نیستند كه او را مى شناسند، بلكه توده مردم هم با اسم او آشنایى كامل دارند.
شیخ بهایی با تواضع و فروتنى خاصى، به این حقیقت اعتراف دارد، آنجا كه مى گوید: «من در مباحثه و جدل، بر هر ذوفنونى چیره شدم، ولى هرگز نتوانستم با كسى كه در یك فن استاد بود، حریف شوم.»
نقل قول
