آيا امام زمان از رفتار شيعيان خود آگاه هستند ؟

[لحظه هاي سبز]

علم امام به رفتار شيعيان

آيا امام زمان، عليه ‏السلام، از اعمال و رفتار شيعيان اطلاع پيدا مى‏ کنند؟


از بررسى مجموعه معارف مربوط به خصوصيات و ويژگيهاى اهل‏ بيت عصمت، عليهم‏ السلام، چنين برمى ‏آيد که ائمه اطهار، عليهم‏السلام، از کم و کيف عملکردهاى مردم آگاه مى ‏شوند و در موقعيتها و شرائط خاصى جهت هدايت و اصلاح اعمال و رفتار آنها اقدامات بخصوصى نيز انجام مى ‏دهند. دليلهايى که براين مدعا مى‏ توان ارائه نمود; برخى جنبه برهانى دارند و بعضى ديگر نقلى. در اينجا با توجه به مجال مختصرى که هست تنها به ذکر دو نمونه از دليلهاى نقلى باختصار اکتفا مى ‏گردد:
1- مساله علم امام

با توجه به مسئوليتهاى مهمى که امام، در بينش اسلامى، در نظام هستى و جامعه اسلامى عهده ‏دار است و مردم هم ملزم به تبعيت کامل و پيروى بى‏ چون و چرا از او هستند اقتضاى طبيعى چنين حقيقتى آن است که امام در تمام زمينه‏ ها اعم از امور دينى و دنيوى و کلى و جزئى و همينطور آنچه مربوط به هدايت مردم است علم و اطلاع کاملى داشته باشد. حتى براين اساس شيعه معتقد است. اولا امام بايد اعلم اشخاص باشد، ثانيا علم او همانند علم پيامبر حضورى، موهبتى و عام و فراگير باشد. لذا در بخشى از روايات وقتى به توصيف علم امام پرداخته مى‏ شود از کم و کيف آن با تعابيرى چون علم به «ما کان و ما يکون و ما هو کائن‏» ياد مى‏ شود; به عنوان مثال در اصول کافى مرحوم کلينى بابى را تحت عنوان «ان الائمه يعلمون علم ما کان و ما يکون و انه لا يخفى عليهم شئ‏» ارائه نموده است و يا مرحوم علامه مجلسى حدود بيست و دو روايت در جلد بيست و شش بحار نقل کرده است که برطبق مفاد آنها امام نسبت‏به همه آنچه در آسمان و زمين و بهشت و جهنم تا قيامت واقع مى ‏شود عالم است و چيزى نيست که ائمه، عليهم‏ السلام، نسبت‏ به آن علم نداشته باشند.

از دقت در مضمون اين دسته از روايات بخوبى معلوم مى ‏شود که ائمه اطهار، عليهم ‏السلام، که از جمله آنها وجود مبارک امام زمان، عليه ‏السلام، مى‏ باشند از عملکردها و رفتار و حتى نيتهاى شيعيان خود باخبر مى‏ شوند بعلاوه در اين خصوص از وجود مبارک حضرت بقية ‏الله، عليه ‏السلام، روايتى وارد شده است: لايعزب عنا شيئ‏من اخبارکم. (1) هيچ يک از اخبار شما از ديدما پنهان نمى‏ ماند. ما بر همه امور شما اطلاع پيدا مى‏ کنيم...

بنابراين کوچکترين جايى براى شک در احاطه علم امام ‏زمان، عليه‏ السلام، برتمام شؤون احاد مردم باقى نمى ‏ماند.


به خدا سوگند اعمال شما در هر روز و شبى برمن عرضه مى ‏شود لذا در هر مورد که مناسب باشد دعا مى‏ کنم.

[لحظه هاي سبز]

2- اخبار عرض اعمال

با مراجعه به قرآن کريم و روايات معصومين، عليهم ‏السلام، اين نکته هم بخوبى استفاده مى ‏شود که پيامبر، صلى ‏الله‏ عليه‏ وآله، و امامان، عليهم ‏السلام، براعمال امت آگاهى دارند. در قرآن کريم مى‏ خوانيم: قل اعملوا فسيرى الله عملکم و رسوله و المؤمنون... (2) اى پيامبر به مردم بگو: اعمال و وظايف خود را انجام دهيد و بدانيد که خدا و رسولش و مومنان اعمال شما را مى ‏بينند...

رواياتى که در اين زمينه وارد شده است‏بسيار زياد است از جمله در تفسير همين آيه از امام صادق، عليه ‏السلام، نقل شده است که آن حضرت فرمودند:تمام اعمال مردم هر روز صبح به پيامبر اکرم، صلى ‏الله ‏عليه‏ وآله، عرضه مى ‏شود اعمال نيک و اعمال بد. بنابراين مراقب باشيد... (3)

ويا در روايتى عبدالله بن ابان زيات مى‏ گويد به حضرت رضا، عليه ‏السلام، عرض کردم که براى من و خانواده ‏ام دعايى بکنيد. حضرت فرمودند: مگر من دعا نمى ‏کنم؟ به خدا سوگند اعمال شما در هر روز و شبى برمن عرضه مى ‏شود لذا در هر مورد که مناسب باشد دعا مى‏ کنم

عبدالله مى ‏گويد اين حرف امام، عليه ‏السلام، براى من تعجب آور بود که اعمال ما هر روز و شب بر امام، عليه ‏السلام، عرضه شود امام، عليه‏ السلام، وقتى متوجه تعجب من شدند خطاب به من فرمودند: آيا کتاب خداوند عزوجل را نمى‏ خوانى آنجا که مى ‏فرمايد: و قل اعملوا فسيرى الله عملکم و رسوله و المؤمنون.

و در ادامه آن امام رضا، عليه ‏السلام، فرمودند: به خدا سوگند در اين آيه مراد از مؤمنون على ‏بن‏ ابى ‏طالب، عليه‏السلام، است. (4)

از آنجا که همه ائمه، عليه السلام، به منزله نفس و احدند و همه آنها لذا يک نور هستند از هر حکمى که به يکى از آنها ثابت‏ شود به بقيه هم ثابت‏ خواهد شد.

بنابراين از مفاد اين دسته از روايات و روايات عرض اعمال در شبهاى قدر به ساحت مقدس امام زمان، عليه‏ السلام، بخوبى معلوم مى‏ شود که حضرت صاحب الزمان، عليه ‏السلام، براعمال شيعيان آگاهى دارند. پس از اطلاع از اين حقيقت عمده آن است که هر کس در حد توان خود به گونه‏اى عمل کند که موجبات شادى پيامبر اکرم، صلى ‏الله‏ عليه‏ وآله، و ائمه‏ اطهار، عليهم ‏السلام، را فراهم سازد در اين باره هم نقل است که روزى امام صادق، عليه ‏السلام، خطاب به اصحاب و مردمى که در مجلس آن حضرت حضور داشتند فرمودند:

چرا رسول خدا، صلى‏ الله ‏عليه‏ وآله، را از خود مى‏رنجانيد؟

شخصى از حضرت سؤال کرد: يابن رسول ما چگونه رسول‏ خدا، صلى ‏الله ‏عليه ‏وآله، را ناراحت مى‏ کنيم؟

حضرت صادق، عليه‏ السلام، فرمودند: مگر نمى ‏دانيد که کليه اعمال شما بر رسول‏ خدا، صلى‏ الله‏ عليه‏ وآله، عرضه مى‏شود پس اگر معصيتى در اعمال شما مشاهده نمايد باعث ناراحتى و رنجش خاطر او خواهد شد. پس با اعمال بدتان پيامبراکرم، صلى ‏الله ‏عليه‏ وآله، را ناراحت نکنيد بلکه سعى کنيد با اعمال خوبتان او را خوشحال و مسرور سازيد.

پي نوشت :
1 . المجلسى، محمدباقر، بحارالانوار، ج‏53، ص‏175.
2. سوره توبه (9)، آيه 105.
3. الکلينى، محمدبن يعقوب، ج‏1، کتاب الحجة، باب عرض الاعمال على النبى و الائمة، ص‏219، ح‏1.
4. همان، ص‏219، ح‏4.

تنظيم براي تبيان: گروه دين و انديشه – حسين عسگري