آثار اعتقاد به امام زمان

[ال یاسین]

آثار اعتقاد به اما زمان عج الله : هادی قندهاری منیر


مقدمه

پيش از آن که به بحث در اصل مهدويت بپردازيم، لازم است بدانيم که اصولا جايگاه اين بحث در اعتقادات شيعي کجا است؟ آيا اعتقاد به ظهور حضرت مهدي عليه السلام و آشنايي و معرفت به آن حضرت و انتظار ظهور آن حضرت و توجه و توسل به آن حضرت ضرورت ديني دارد، و يا اينکه مسلماني بدون آن نيز امکان پذير است! اصولا تا انسان به اهميت چيزي پي نبرد، به آن دل نمي دهد و براي آن همت نمي گمارد و آن طور که شايسته است به آن ارج نمي گذارد. لذا است که گفتگوي در اين زمينه را در 14 فصل زير دنبال مي کنيم.

[ال یاسین]

پايه اصلي دين

از اين تقسيم بندي عرفي و مشهور که اعتقاد به ولايت و امامت در اصول مذهب قرار گرفته، برخي به غلط اين نتيجه را گرفته اند که اعتقاد به امامت و ولايت اهل بيت عليهم السلام ضرورت اسلامي نداشته، ايمان اسلامي بدون آن امکان پذير است! در حالي که نصوص ديني، خلاف اين ديدگاه را اثبات مي کند. حضرت باقر عليه السلام فرمودند: بني الاسلام علي خمس: علي الصلاه و الزکاه و الصوم و الحج و الولايه و لم يناد بشي‏ء کما نودي بالولايه، اسلام بر پنج پايه بنا شده است: بر نماز و زکات و روزه و حج و ولايت و براي هيچ کدام از چهار اصل قبلي به اندازه ولايت، سفارش نشده است. سپس امام فرمودند: فاخذ الناس باربع و ترکوا هذه - يعني الولايه. ولي مردم، چهار اصل قبلي را گرفته، ولايت را رها کرده اند. [1] .اين روايت، اولويت ولايت را بر چهار اصل عبادي اسلام، يعني بر نماز و زکات و حج و ولايت نشان مي دهد.

در روايت ديگري از امام باقر عليه السلام ولايت اهل بيت عليهم السلام بالاترين حقيقت ديني معرفي شده است. آنجا که مي فرمايند: ذروه الامر و سنامه و مفتاحه و باب الاشياء و رضا الرحمن، الطاعه للامام بعد معرفته. [2] بالاترين و مرتفع ترين امر دين و کليد همه امور ديني و مدخل آنها، و مايه خرسندي خداي جهان، اطاعت از امام پس از معرفت او است. بنابر اين، ولايت اهل بيت عليهم السلام فرع دين نبوده، همه دين (غير از توحيد و نبوت) فرع ولايت محسوب مي شود.

در روايتي از امام صادق عليه السلام که گزارش معراجهاي مکرر رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم به ملکوت آسمانها است، اولويت ولايت اهل بيت بر ديگر فرائض و مباني دين اين گونه ترسيم شده است: عرج بالنبي صلي الله عليه و آله و سلم الي السماء مئه و عشرين مره، ما من مره الا و قد اوصي الله عز و جل فيها النبي صلي الله عليه و آله و سلم بالولايه لعلي و الائمه عليهم السلام اکثر مما اوصاه بالفرائض. [3] پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم صد و بيست بار به معراج رفت، در هر بار خداي بزرگ، پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم را بيش از آن که به واجبات ديني توصيه نمايد به ولايت علي و ائمه عليهم السلام توصيه مي فرمود. پس امر ولايت از همه واجبات ديني اوجب و از يکايک فرائض الهي مهم تر است. درجه اين اهميت چنان است که در فرمايش ديگري از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم دوستي اهل بيت عليهم السلام اساس دين معرفي شده است.


1- کافی 18:2 ح 3 و 1 و 8
2-کافی 19:2 ح 5
3-بصائیر الدرجات 97:2 . خصال 23:2

[ال یاسین]

امام صادق عليه السلام به نقل از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايند:... و لکل شي‏ء اساس و اساس الاسلام حبنا اهل البيت. [4] هر چيزي پايه هايي دارد و پايه اسلام، محبت ما اهل بيت است.

حضرت باقر عليه السلام در مقام بيان پايه هاي دين، پس از معرفي نماز و زکات و روزه و حج و ولايت به عنوان ارکان دين، در پاسخ سوال زراره که پرسيد: کداميک از اين ارکان پنجگانه افضل است، فرمودند: الولايه افضل لانها مفتاحهن و الوالي هو الدليل عليهن. ولايت از ديگر مباني برتر است. زيرا که کليد آنها ولايت است، پيشواي الهي مردم را به روش انجام آنها راهنمايي مي نمايد. [5]

نکته قابل توجه اينجا است که از پنج رکن (نماز، زکات، روزه، حج و ولايت) ياد شده، در چهار اصل آنها عذر موجه افراد در ناچاريها پذيرفته است و شارع مقدس تخفيف قائل گرديده است، مثل اينکه در سفر، نماز شکسته شده، زکات تا زماني که مال به حد نصاب نرسد واجب نبوده، روزه بر بيمار و مسافر و پير واجب نيست، حج به شرط استطاعت واجب مي باشد. ولي ولايت با هيچ عذري از دوش افراد برداشته نشده، در همه شرائط و حالات، افراد به معرفت و اطاعت امام، موظف بوده و بدان آزموده مي گردند. [6]

حضرت باقر عليه السلام فرمودند:لا يعذر الله يوم القيامه احدا يقول يا رب لم اعلم ان ولد فاطمه هم الولاه علي الناس کافه خداوند روز قيامت، عذر کسي را که بگويد: من از اينکه فرزندان حضرت فاطمه پيشواي همه مردم بوده اند خبر نداشتم، نمي پذيرد. [7] پس زيبنده است که ما نسبت به اين اصل که مهمترين رکن ديني (پس از توحيد و نبوت) قلمداد شده است، توجه و اهتمام بيشتري ورزيم.



4- کافی 46:2 ح 2 ،بحار 343:68 ح 15 و 281 ح 34 ؛ محا سن 286
5- محاسن 286؛ تفسیر عیاشی 191:1
6- کافی 22:2 ح 12 از امام صادق علیه السلام و بحار 376:68 ح 21 از امام باقر علیه السلام
7-بحار 14:68 ح 15

[ال یاسین]

شرط ايمان

خداوند متعال در قرآن، برخي از مسلمانان را شايسته مقام ايمان ندانسته، نام مسلمان را مناسب آنان معرفي نموده مي فرمايد: قالت الاعراب آمنا قل لم تومنوا و لکن قولوا اسلمنا. [1] اعراب مدعي ايمان شدند، اي پيامبر، به آنان بگو که لياقت ايمان نداريد، ولي بگوييد که ما اسلام آورديم. پس بين مسلمان و مومن تفاوت است. اين تفاوت در کجا است؟ مومن چه اعتقادي دارد که مسلمان ندارد؟ تفاوت ايمان و اسلام، غير از اعتقاد قلبي و عمل به مباني ديني، در اعتقاد به اصل مهم ولايت اهل بيت عليهم السلام نهفته است. مومن کسي است که به جانشينان پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم، از اميرالمومنين گرفته تا حضرت مهدي عليه السلام، به همگي آنان معتقد بوده آنان را جانشينان پيامبر و حجج الهي بداند. کسي که اين اعتقاد را ندارد، شايسته لقب مومن نيست.

فردي از امام صادق عليه السلام درباره فرق اسلام و ايمان پرسيد. امام صادق عليه السلام فرمودند:الاسلام هو الظاهر الذي عليه الناس: شهاده ان لا اله الا الله وحده لا شريک له و ان محمدا عبده و رسوله و اقام الصلاه و ايتاء الزکاه و حج البيت و صيام شهر رمضان، فهذا الاسلام. و قال: الايمان معرفه هذا الامر مع هذا، فان اقر بها و لم يعرف هذا الامر کان مسلما و کان ضالا. [2] اسلام همان اعتقاد آشکاري است که مردم بر آن هستند. يعني گواهي به توحيد خداوند متعال و نبوت پيامبر اکرم و بر پاداشتن نماز و پرداخت زکات و انجام حج و روزه ماه رمضان، اين اسلام است. ولي ايمان عبارت است از اعتقاد به امامت اهل بيت عليهم السلام همراه با مباني قبل (توحيد و نبوت و... (، پس اگر فرد، به اسلام اقرار نمود و ولايت اهل بيت را نشناخت، مسلمان گمراه است (مومن نخواهد بود). در روايتي ديگر، حضرت باقر يا امام صادق عليهما السلام ايمان را اين گونه توصيف فرموده اند: لا يکون العبد مومنا حتي يعرف الله و رسوله و الائمه کلهم و امام زمانه و يرد اليه و يسلم له. هيچ کس مومن نخواهد بود مگر اينکه خدا و پيامبرش و همه امامان را بشناسد به معرفت امام زمانش نائل آيد و مسائل را به او ارجاع دهد و تسليم فرمان امام زمانش باشد. [3] .


1-حجرات 14
2- تفسیر برهان 212:4 ح 5 ( ذیل ایه فوق ) و کافی 25:2و 24ح 4
3- کافی 180:1ح2



ادامه دارد

[ال یاسین]

آستانه سامرا

«آستانه سامرا» در شهر سامرا در 120 کيلومتري شمال بغداد و در شرق دجله قرار دارد. مدفن شريف امام هادي‏عليه السلام [1] و امام عسکري‏عليه السلام [2] ، جد و پدربزرگوار حضرت مهدي‏عليه السلام [3] و نيز مقبره نرجس خاتون مادر امام زمان‏عليه السلام و حکيمه خاتون عمه پدر آن حضرت (و شاهد ولادت ايشان) در آنجا قرار دارد. در ضلع غربي آستانه، سرداب معروف به «غَيْبَةُالمَهْدِي»عليه السلام، محل غايب شدن حضرت مهدي‏عليه السلام واقع شده است. [4] .

شيعه و اهل سنّت، اتفاق نظر دارند که امام هادي‏عليه السلام پس از شهادت، در خانه خود به خاک سپرده شد و پس از شهادت امام عسکري‏عليه السلام پيکر مطهر ايشان نيز در کنار مرقد مطهر پدربزرگوارشان دفن گرديد. از آنجايي که در اطراف آن پادگان نظامي بود، شيعيان و دوستداران خاندان عصمت و طهارت، به صورت پنهاني به زيارت آن دو امام مي‏شتافتند.
اين بارگاه ملکوتي و مکان مقدس، در طول تاريخ، همواره مورد توجه و علاقه دوستداران خاندان وحي بوده و هم اکنون به عنوان يکي از مهم‏ترين زيارتگاه‏هاي شيعيان، هزاران عاشق شيفته را همه روزه در خود جاي مي‏دهد.


1- الکافی ج 1 ص 498
2- الغیبه ص 218
3- مجمع البدان ج 4 ص 123
4- ر.ک :ج 3 ص 176

[ال یاسین]

ابدال

«ابدال» جمع «بَدَل» يا «بَدِيل»، عده‏اي معلوم از صالحان و خاصان خدا [هستند] که گويند: هيچ‏گاه زمين از آنان خالي نباشد و جهان بديشان برپاست. آن گاه که يکي از آنان بميرد، خداي تعالي ديگري را به جاي او برانگيزد [1] تا آن شمار - که به قولي هفت و به قولي هفتاد است - همواره کامل بماند. [2] .
برخي نيز گفته‏اند: «آنان گروهي اند که خداوند به وسيله آنها دين را بر پا نگه مي‏دارد و روزي را نازل مي‏گرداند. چهل نفر از ايشان در شام و سي نفر در ساير بلاد هستند. هر گاه يکي از دنيا برود، کس ديگري هماننداو به‏جاي او قرار مي‏گيرد». [3] .
علت اينکه «ابدال» ناميده شده‏اند، همين است که چون يکي از دنيا رود، کسي مانند او جايش را مي‏گيرد. [4] .


1-کنزالعمال ج 11 ص 125

2- علی اکبر دهخدا لغت نامه ،‌ابدال

3- خلیل ابن احمد العین ،‌ ج 8 ص 45.

4- مجمع البحرین ج 5 ص 319.

[ال یاسین]

ابدال

«ابدال» جمع «بَدَل» يا «بَدِيل»، عده‏اي معلوم از صالحان و خاصان خدا [هستند] که گويند: هيچ‏گاه زمين از آنان خالي نباشد و جهان بديشان برپاست. آن گاه که يکي از آنان بميرد، خداي تعالي ديگري را به جاي او برانگيزد [1] تا آن شمار - که به قولي هفت و به قولي هفتاد است - همواره کامل بماند. [2] .
برخي نيز گفته‏اند: «آنان گروهي اند که خداوند به وسيله آنها دين را بر پا نگه مي‏دارد و روزي را نازل مي‏گرداند. چهل نفر از ايشان در شام و سي نفر در ساير بلاد هستند. هر گاه يکي از دنيا برود، کس ديگري هماننداو به‏جاي او قرار مي‏گيرد». [3] .
علت اينکه «ابدال» ناميده شده‏اند، همين است که چون يکي از دنيا رود، کسي مانند او جايش را مي‏گيرد. [4] .


1-کنزالعمال ج 11 ص 125

2- علی اکبر دهخدا لغت نامه ،‌ابدال

3- خلیل ابن احمد العین ،‌ ج 8 ص 45.

4- مجمع البحرین ج 5 ص 319.

[ال یاسین]

در روايات اسلامي آمده است: «ايشان گروهي از ياران حضرت مهدي‏عليه السلام در شام هستند [5] و هنگام ظهور آن حضرت، خود را به مکه رسانده با ايشان بيعت مي‏کنند».

البته در برخي روايات «ابدال» همان اوصيا معرفي شده‏اند. از خالد بن هيثم فارسي نقل شده که گفت: «به امام رضاعليه السلام عرض کردم مردم اعتقاد دارند که بر روي زمين ابدالي هستند؛ ايشان کيانند؟ حضرت فرمود: راست مي‏گويند: ابدال همان اوصيا هستند که خداوند ايشان را بدل پيامبران قرار داد؛ وقتي که ديگر نبوّت با پيامبر اسلام‏صلي الله عليه وآله به پايان رسيد.». [6] .

درباره ويژگي اين افراد گفته شده است: «... رُهْبانٌ بِاللَّيْلِ لُيُوثٌ بِالنَّهارِ کانَ قُلُوبُهُم زُبُرَ الحَدِيدِ فَيُبايِعُونَهُ بَيْنَ الرُّکْنِ وَالْمَقامِ...»؛ [7] «آنان راهبان شب و شيران روز هستند. دل‏هاي‏شان چون فولاد سخت است که در ميان رکن و مقام، با آخرين ذخيره الهي حضرت مهدي‏عليه السلام بيعت مي‏کنند.»



5- الغیبه ص 476 ، شیخ مفید و اختصاص ص 208
6- طبرسی ،‌الاحتجاج ج2 ص 437
7- شیخ مفید ؛‌الاختصاص ص 208