پاسخ : ۞۩*۩۞ويژه نامه شهادت امام محمد باقر عليه السلام۞۩*۩۞
مناظرات امام محمد باقر(ع)
پانزده جواب از امام باقر ـ عليه السلام
طاووس يماني، يكي از شخصيتها و پارسايان و عارف مسلكان معروف عصر امام سجّاد ـ عليه السلام ـ و امام باقر ـ عليه السلام ـ بود
كه براي خود شاگرداني داشت كه به اصحاب طاووس معروف بودند.
ابوبصير ميگويد: با جمعي از دوستان، در محضر امام باقر ـ عليه السلام ـ ، در كنار كعبه نشسته بوديم، در اين هنگام طاووس يماني با
جمعي از اصحابش به محضرامام باقر ـ عليه السلام ـ آمد و عرض كرد: «آيا اجازه ميدهي چند سؤال كنم»؟
امام باقر ـ عليه السلام ـ : بپرس.
طاووس: به من خبر بده در چه زمان يك سوم انسانها مردند؟
امام باقر ـ عليه السلام ـ : اي شيخ! اشتباه كردي. به جاي اين كه بگويي در چه زماني يك چهارم انسانها مردند، گفتي يك سوم.
اما پاسخ سؤال اين است: در آن هنگام كه قابيل برادرش را كشت، چهار نفر در زمين وجود داشتند كه عبارتند از: آدم و حوّا و هابيل و
قابيل. با كشته شدن هابيل، به دست قابيل، يك چهارم آنها نابود شدند.
طاووس: آري من اشتباه كردم و تو درست فرمودي. اينك بفرما از آن دو نفر (قابيل و هابيل) كدام يك پدر انسانهاي بعد شدند.
قاتل يا مقتول؟
امام باقر ـ عليه السلام ـ : هيچ كدام؛ پدر انسانهاي بعد، شيث بن آدم ـ عليه السلام ـ بود.
طاووس: چرا آدم آدم ناميده شد؟
امام باقر ـ عليه السلام ـ : زيرا طينت او از أديم (روي) زمين برداشته شد.
طاووس: چرا حوا را حوا ناميدند؟
امام باقر ـ عليه السلام ـ : زيرا او از دندة حيّ (انسان زنده) يعني دندة آدم آفريده شد.
طاووس: چرا ابليس را ابليس ناميدند؟
امام باقر ـ عليه السلام ـ : زيرا او از رحمت خدا مأيوس شد و قطع اميد كرد. واژة ابليس از «بَلَسْ» به معناي نااميدي از رحمت خداست.
طاووس: چرا به جنّ، جنّ ميگويند؟
امام باقر ـ عليه السلام ـ : زيرا جنيان پوشيدهاند و ديده نميشوند. (واژة جن به معناي مخفي و پوشيده است.)
طاووس: مرا از اول دروغي كه از صاحبش سر زد خبر بدهيد.
امام باقر ـ عليه السلام ـ : آن دروغ از ابليس بود كه (در برابر فرمان خدا به سجده كردن آدم سركشي كرد و) گفت: من بهتر از آدم
هستم، زيرا مرا از آتش (درخشنده) آفريده‌اي و آدم را از گِل (تيره).
طاووس: آن قوم كه گواهي به حق دادند ولي دروغگو بودند چه كساني هستند؟
امام باقر ـ عليه السلام ـ : آن قوم منافقانند كه به رسول گرامي ـ صلّي الله عليه و آله ـ گفتند: «گواهي ميدهيم كه تو رسول خدا ـ
صلّي الله عليه و آله ـ هستي، ولي خداوند گواهي ميدهد كه منافقان دروغگو هستند، (و به گفتة خود اعتقاد ندارند.)[1]
طاووس: آن پرندهاي كه يك بار پريد، ولي قبل از آن و بعد از آن ديگر نپريد، و خداوند آن را در قرآنش ياد كرده چه بود؟
طاووس: آن رسولي كه نه از انسانها بود و نه از جنيان و نه از فرشتگان بود، و خداوند در قرآنش از آن ياد كرده چه بود؟
امام باقر ـ عليه السلام ـ : آن، كلاغ بود كه خداوند او را نزد قابيل فرستاد تا به او بفهماند كه چگونه جنازة برادرش هابيل را دفن كند.[3]
طاووس: آن موجودي كه نه از جن و نه از انس و نه از فرشتگان بود و قوم خود را ترسانيد و خداوند در قرآنش از او ياد كرده، چه بوده
است؟
امام باقر ـ عليه السلام ـ : آن موجود، مورچه بود كه به قوم خود گفت:
«وارد لانههاي خود شويد. تا سليمان و لشگريانش از روي ناآگاهي، شما را پايمان نكنند».[4]
طاووس: به من خبر بده از آن موجودي كه از انسان و جن و فرشتگان نبود و به او نسبت دروغ دادند، و خداوند در قرآن از او ياد كرده
است.
امام باقر ـ عليه السلام ـ : آن حيوان، گرگي بود كه برادران يوسف ـ عليه السلام ـ به او نسبت دروغ دادند و گفتند
«گرگ يوسف را خورد».[5]
طاووس: به من خبر بده از چيزي كه اندكش حلال و بسيارش حرام است و خداوند از آن در قرآن ياد كرده است.
امام باقر ـ عليه السلام ـ : آن چيز، نهي حضرت طالوت (نماينده حضرت موسي ـ عليه السلام ـ) بوده كه به لشگر خود گفت:
«از آب اين نهر جز اندكي (به اندازة يك كف دست) نياشاميد».[6]
طاووس: صلاتي كه نداشتن وضو، و روزهاي كه خوردن و نوشيدن به آن صدمه نميزند كدام است؟
امام باقر ـ عليه السلام ـ : صلات بيوضو، صلوات بر پيامبر گرامي ـ صلّي الله عليه و آله ـ است، و روزهاي كه خوردن و نوشيدن به آن
صدمه نميزند، روزة سكوت حضرت مريم ـ سلام الله عليها ـ است كه گفت:
«من براي خداوند نذر كرده‌ام كه روزه بگيرم بدين ترتيب كه با كسي سخن نگويم».[7]
طاووس: آن چيزي كه كم و زياد ميشود؟ آن چيزي كه زياد ميشود ولي كم نميگردد، و آن چيزي كه كم ميشود ولي زياد نميشود
چيست؟
اما باقر ـ عليه السلام ـ : آن موجودي كه كم و زياد ميشود، ماه است.
و آن چيزي كه زياد ميشود و كم نميشود، آب دريا است.
و آن چيزي كه كم ميشود و زياد نميگردد عمر است.[8]
به اين ترتيب امام باقر ـ عليه السلام ـ به پانزده سؤال پيچيده و معنا گونة طاووس يماني پاسخ فرمود و حاضران را از جواب خود
مات و مبهوت ساخت.
------------پی نوشت------------------------
[1] . سورة منافقون، آيه 1.
[2] . ر.ك سورة اعراف، آيه 171.
[3] . سورة مائده: آيه 31.
[4] . سورة نحل، آيه 18.
[5] . سورة يوسف، آيه 17.
[6] . سورة بقره، آيه 249.
[7] . سورة مريم، آية 26.
[8] . احتجاج طبرسي، ج 2، ص 64 تا 66.
