▐◄ نگاهی به شیوه ‏های رهبری امام هادی علیه السلام ► ▐

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

روش‏های مبارزاتی امام هادی علیه السلام

5 - احیای فرهنگ غدیر و امامت


یکی دیگر از روش‏هایی که در سیره امام هادی علیه السلام مورد توجه بوده نشر معارف ائمه و فرهنگ اهل بیت علیه السلام در آن عصر ظلمانی می‏باشد.
هنگامی که معتصم خلیفه عباسی حضرت هادی علیه السلام را در روز غدیر احضار نمود، آن حضرت در آن موقعیت‏ حساس به زیارت جد بزرگوارش امام علی علیه السلام شتافته و بانوای ملکوتی و عبارات دلنشین خویش، فضائل و مناقب حضرت علی علیه السلام را بار دیگر در خاطره‏ ها زنده کرد.
محتوای این زیارت درباره فرهنگ غدیر و زندگی ارزشمند و باشکوه امیر مؤمنان علی علیه السلام است و محورهای مهمی در زیارت غدیر مورد توجه و تاکید امام هادی‏ علیه السلام قرار گرفته است.
فضائل امام علی‏ علیه السلام در قرآن از جمله آیات ولایت، شراء، بلاغ، جهاد و سایر آیاتی که در مورد امام علی‏ علیه السلام نازل گردیده، در این زیارت مورد اشاره قرار گرفته است.
از همه مهم‏تر اشاره به واقعه تاریخی غدیر است که محور زیارت غدیر در کلام امام هادی‏ علیه السلام است.
در فرازی از این زیارت امام هادی‏ علیه السلام خطاب به جد بزرگوار خویش می‏فرماید:
«اشهد یا امیرالمؤمنین ان الشاک فیک ما آمن بالرسول الامین و ان العادل بک غیرک عائد عن الدین القویم الذی ارتضاه لنا رب العالمین و اکمله بولایتک یوم الغدیر و اشهد انک المعنی بقول العزیز الرحیم و ان هذا صراطی مستقیما فاتبعوا السبل;
ای امیر مؤمنان! شهادت می‏دهم هر کس در مورد تو تردید داشته باشد، به رسول اکرم‏صلی الله علیه وآله که امین خداوند است ایمان نیاورده و کسی که از ولایت تو به سوی غیر تو عدول کند از دین استوار خداوند - که پروردگار جهانیان برای ما برگزیده و در روز غدیر با ولایت تو آن را کامل نموده - برگشته است و گواهی می‏دهم که معنی این آیه تو هستی که فرمود: این راه مستقیم من است، از او پیروی کرده و راه‏های دیگر را پیروی نکنید.»

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

زیارت جامعه یا منشور امامت

امام هادی‏ علیه السلام علاوه بر زیارت غدیر، برای تبیین جایگاه امامت و مشخص شدن
منزلت پیشوایان معصوم ‏علیهم السلام یکی از آثار ماندگار خویش را به نام زیارت «جامعه کبیره‏»
که یک دوره امام ‏شناسی جامع و کامل می‏باشد، به شیفتگان معارف اهل بیت‏ علیهم السلام عرضه نموده است.

به گفته علامه مجلسی، این زیارت از نظر سند صحیح‏ترین و از جهت محتوی فراگیرترین زیارت‏ها نسبت‏ به ائمه اطهارعلیهم السلام می‏باشد
و در مقایسه با دیگر زیارت‏ها از فصاحت لفظ و بلاغت معنی و شان و منزلت والایی برخوردار است. (21)

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

6 - بهره‏ گیری از موقعیت‏ها

هنگامی که بدخواهان در نزد متوکل، از امام هادی ‏علیه السلام سعایت و بدگویی کرده و گفتند:
در منزل او سلاح و نوشته‏ها و اشیای دیگری است که از طرف شیعیان به وی رسیده و او قصد قیام بر ضد دولت تو را دارد،

متوکل گروهی را به منزل آن حضرت فرستاد، آنان شبانه به خانه امام ‏علیه السلام هجوم بردند، ولی چیزی به دست نیاوردند،
آن‏ها دیدند که حضرت تنها در اطاقی دربسته نشسته و در حالی که جامه پشمین بر تن دارد و بر زمین خاکی
روی شن و ماسه نشسته، به عبادت خدا و تلاوت قرآن مشغول است.

امام را با همان حال دستگیر کرده و نزد متوکل بردند و به او گزارش دادند که در خانه‏اش چیزی نیافتیم و او را رو به قبله دیدیم که قرآن می‏خواند.
متوکل چون امام را دید، از عظمت و هیبت امام بی‏اختیار ایشان را احترام نموده و در کنار خود نشانید
و با کمال گستاخی جام شرابی را که در دست داشت‏به امام علیه السلام تعارف نمود.

امام سوگند یاد کرده و فرمود: «گوشت و خون من با چنین چیزی آمیخته نشده است، مرا معاف دار!»
متوکل حضرت را معاف نمود و گفت: شعری بخوان!
حضرت فرمود: «من شعر کم می‏خوانم‏».
متوکل گفت: «باید بخوانی!»

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

امام هادی علیه السلام آن گاه که اصرار وی را دید اشعاری را قرائت نمود
که تمام اهل مجلس متاثر شده و به گریه افتادند و بزم شراب و عیش به سوگ و عزا تبدیل شده
و آنان جام‏های شراب را بر زمین کوبیدند. اشعار امام چنین بود:

باتوا علی قلل الاجبال تحرسهم
غلب الرجال فلم تنفعهم القلل
واستنزلوا بعد عز عن معاقلهم
واسکنوا حفرا یا بئس ما نزلوا
ناداهم صارخ من بعد دفنهم
این الاساور و التیجان والحلل
این الوجوه التی کانت منعمة
من دونها تضرب الاستار والکلل
فافصح القبر عنهم حین سائلهم
تلک الوجوه علیها الدود یقتتل
قد طال ما اکلوا دهرا و ما شربوا
واصبحوا بعد طول الاکل قد اکلوا; (22)

«[گردنکشان مغرور و پادشاهان مقتدر]
بر قله کوهسارها شب را به روز آوردند
در حالی که مردان نیرومند از آنان پاسداری می‏کردند،
ولی قله‏ها نتوانستند آنان را از خطر مرگ برهانند.
آنان پس از مدت‏ها عزت از جایگاه‏های امن به زیر کشیده شدند
و در گودال‏ها جایشان دادند. چه منزل و آرامگاه ناپسندی!
پس از آن که به خاک سپرده شدند،
فریادگری فریاد برآورد: کجاست آن دست‏بندها،
تاج‏ها و لباس‏های گران قیمت و فاخر؟
کجاست آن چهره‏های در ناز و نعمت پرورش یافته
که به احترامشان پرده‏ها می‏آویختند؟
گور به جای آنان پاسخ داد:
اکنون کرم‏ها بر سر خوردن آن چهره‏ها با هم می‏ستیزند!
آنان مدت درازی در دنیا خوردند و آشامیدند;
ولی بعد از خوردن طولانی، خود خورده شدند!»

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

پی نوشت :

1) صریا روستایی است‏به فاصله سه میل از مدینه که توسط امام کاظم ‏علیه السلام تاسیس شده است.
2) انوار البهیه، ص 449 و 450.
3) بحارالانوار، ج 50، ص 198.
4) انوار البهیه، ص 288 و 289.
5) الشعرا/ 227.
6) بحارالانوار، ج 50، ص 199 و 200.
7) بحارالانوار، ج 50، ص 132 و 133.
8) همان، ص 194 و 195.
9) غافر/ 84 و 85.
10) وسائل الشیعه، ج 28، ص 141.
11) توبه/ 25.
12) بحارالانوار، ج 50، ص 162 و 163.
13) همان، ج 50، ص 185.
14) بحارالانوار، ج 50، ص 176.
15) همان، ج 25، ص 317; رجال کشی، ص 518.
16) معجم رجال الحدیث، ج 14، ص 259.
17) همان، 260; بحارالانوار، ج 50، ص 205.
18) سفینة البحار، ج 2، ص 58 و طبع جدید، ج 5، ص 199 و 200.
19) بحارالانوار، ج 82، ص 203; رجال کشی، ص 391.
20) هدیة الزائرین، ص 176.
21) همان، ج 99، ص 144.
22) همان، ج 50، ص 211 و 212.