امام جعفر صادق علیه السلام

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

تربيت راويان

از گذر ممنوعيت نقل احاديث در مدت زمان طولانى توسط حكام اموى , احساس نياز شديد به نقل روايات و سخن پيامبر(صلّي الله عليه وآله) , امير مومنان(عليه السلام)، امام(عليه السلام) را وامى داشت به تربيت راويان در ابعاد مختلف آن روى آورد .
لذا اينك از آن امام در هر زمينه اى روايت وجود دارد و اين است راز ناميده شدن مذهب به (جعفرى).

آرى, راويان با فراگرفتن هزاران حديث درعلومى چون تفسير , فقه, تاريخ , مواعظ , اخلاق , كلام , طب , شيمى و... سدى در برابر انحرافات ايجاد كردند.
امام صادق(عليه السلام) مى فرمود: ابان بن تغلب سى هزار حديث از من روايت كرده است. پس آن ها را از من روايت كنيد.
محمدبن مسلم هم شانزده هزار حديث از حضرت فرا گرفت.
و حسن بن على و شامى گفت : من در مسجد كوفه نهصد شيخ را ديدم كه همه مى گفتند: جعفر بن محمد (عليه السلام) برايم چنين گفت.

اين حجم گسترده از راويان در واقع, كمبود روايت از منبع بى پايان امامت را در طى دوره هاى مختلف توانست جبران كند و از اين حيث امام(عليه السلام) به موفقيت لازم دست يافت.
آرى, روايت از اين امام منحصر به شيعه نشد و اهل سنت نيز روايات فراوانى در كتب خود آوردند. ابن عقده و شيخ طوسى در كتاب رجال و محقق حلى در المعتبر و ديگران آمارى داده اند كه مجموعا راويان از امام به چهار هزار نفر مى رسند و اكثر اصول اربعمإئه از امام صادق (عليه السلام) است و همچنين اصول چهار صدگانه اساسى كتب اربعه شيعه ( كافى , من لا يحضره الفقيه, التهذيب, الاستبصار) را تشكيل دادند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

تربيت مبلغان و مناظره كنندگان

علاوه بر ايجاد خزأن اطلاعات (راويان) كه منابع خبرى موثق تلقى مى شدند, حضرت به ايجاد شبكه اى از شاگردان ويژه همت گمارد تا به دومين هدف خود يعنى زدودن اختلاط و التقاط همت گمارند وشبهات را ازچهره دين بزدايند.
هشام بن حكم, هشام بن سالم, قيس, مومن الطاق, محمد بن نعمان, حمران بن اعين و... از اين دست شاگردان مبلغ هستند.
تاجائي كه امام (عليه السلام) در ضمن برخي مناظراتشان شاگردان خودراتشويق مي نمايند تا در حضورامام در فني كه تخصص يافته و در آن متبحر شده اند با ديگران رودررو شده و اين جرات وقدرت بيان را به نمايش بگذارند.
جالب تر آنكه امام(عليه السلام) درهر فني از يكي از ايشان درخواست مطلب مي نمايد و توان تخصصي افراد را به صحنه مناظره كشيده تا همه بدانند مبلغ دين درفنون تخصصي و ويژه اي كه آموزش ديده مي بايست به پاسخ بپردازد.


برخورد با انحرافات ويژه

امام علاوه بر آن دو حركت اصولى, براى رفع انحرافات ويژه نيز مى كوشيد, مانند آنچه از مرام ابوحنيفه در عراق گريبان شيعيان را گرفته بود, يعنى مذهب قياس.
چون در عراق تعداد زيادى از شيعيان نيز زندگى مى كردند و با سنى ها از حيث فرهنگى و اجتماعى تا حدودى در آميخته بودند, لذا احتمال تإثير پذيرى از قياس وجود داشت.
يعنى يك آفت درونى كه مى توانست شيعيان را تهديد كند , لذا امام در محو مبانى مذهب قياس و استحسان تلاش كرد.
مبارزه با برداشت هاى جاهلانه و قرأتهاى سليقه اى از دين نيز در مكتب امام جايگاه ويژه اى داشت و حضرت علاوه بر حركت كلى و مسير اصلى , به صورت موردى با اين انحرافات مبارزه مى كرد.

از جمله آن ها حكايت معروفى است كه باهم مى خوانيم:

حضرت مردى را ديد كه قيافه اى جذاب داشت و نزد مردم به تقوا مشهور بود. او دوعدد نان از دكان نانوايى دزديد و به سرعت زير جامه اش مخفى كرد و بعد هم دوعدداناراز ميوه فروشى سرقت كرد و به راه افتاد.
وقتى به مريضى مستمند رسيد, آن ها را به او داد.
امام صادق(عليه السلام) شگفت زده نزد او رفت و گفت: چه مى كنى؟ او پاسخ داد: دو عدد نان ودوعدد انار برداشتم.
پس چهار خطا كردم و خدا مى فرمايد: ( من جإ بالسيئه فلا يجزى الامثلها); هركس كار بدى بكند كيفرنمى بيند مگر مثل آن را. پس من چهار گناه دارم.
از طرف ديگر چون خدا مى فرمايد: (من جإ بالحسنه فله عشر امثالها); هركس يك كار نيك انجام دهد , برايش ده برابر ثواب هست. و من چون آن چهار چيز (دو نان و دو انار) را به فقير دادم, پس چهل حسنه دارم كه اگر چهار گناه از آن كم كنم , 36 حسنه برايم مى ماند!

امام(عليه السلام) در برابر اين برداشت و قرأت نا صواب كه برعدم درك و احاطه كامل به مبانى فهم آيات بنا شده بود, پاسخ داد كه: ( انما يتقبل الله من المتقين); خداوند كار نيك را از متقين قبول دارد.
يعنى اگر اصل عمل نا مشروع شد, ثوابى بر آن نمى تواند مترتب باشد.
آرى, دورى از منبع و حى و اخبار اهل بيت رسالت , سبب شد مردانى پاى به عرصه گذارند وادعاى فضل كنند كه هرگز مبانى فكرى قرآن و دين را به خوبى نفهميده اند و از اين روى همواره, خود و پيروانشان را به راه خطا رهنمون مى شوند.
هـدف امام صادق(عليه السلام) از گسترش برنامه فرهنگى, چاره جهل امت و تقويت عقيده به مكتب و نظام ونيز ايستادگـى در برابر امـواج كفرآميز و شبهه هاى گمراه كننده و حل مشكلات ناشـى از انحراف حكـومت بـود.

تلاش آن حضرت ازطرفى مقابله با امـواج ناشناخته و فاسد اوضاع سياسـى عهد امـويان وعباسيان بـود كه انحرافات عقيدتـى آن , بيشتر معلـول ترجمه كتابهاى يـونانى و فارسـى و هندى و پديد آمدن گروههاى خطـرناك از جمله غلات و زنـديقان و جـاعلان حـديث و اهـل راى و متصـوفه بـود كه زمينه هـاى مسـاعد رشـد انحـراف را به وجـود آورده بـودنـد.

امام(عليه السلام) در برابر تمامى آنها ايستادگى كرد و در سطح علمى, با همه مشاجره و مباحثه كـرد و خط افكارشان را بـراى ملت اسلام افشا نمـود و از طـرف ديگـر, با تلاشهاى خستگـى ناپذير, مفاهيـم عقيدتـى و احكام شريعت را منتشر ساخت وآگاهـى علمى را پراكند وتـوده هاى عظيـم دانشمندان را به منظورآمـوزش مسلمانان مجهز ساخت.

امام صادق(عليه السلام) مسجـد پيامبر را درمدينه مـحـل تـدريـس خـويش قرار داد ومردم دسته دسته از دور و نزديك به آنجا مـى شتافتند و سـوالات گوناگـون خـود را مطرح و جـواب لازم را دريافت مـى نمـودند.
از جمله استفاده كننـدگان از محضر آن بزرگوار , مالك بن انس وابوحنيفه و محمد بن حسـن شيبانى و سفيان ثورى و ابـن عيينه و يحيـى بن سعيـد و ايـوب سجستانـى و شعبه بـن حجاج وعبـدالملك جريح و ديگران بـودند.

امام صادق (عليه السلام) به پيروان خود فرمان داد كه به حاكـم منحرف پناه نبـرند واز داد و ستـد وهمكارى با او خوددارى كننـد و به اصحاب و دوستان خـود سفارش مـى كـرد كه درهر كار,مخفيانه عمل كنند و تقيه را رعايت نماينـد ودرهرعملـى كه انجام مى دهند توجه كامل داشته باشند كه دشمنان مخالفانشان متـوجه آن نشونـد.
امام صادق (عليه السلام) دوش به دوش نهضت عظيم علمى و انقلاب فرهنگى , در هر فرصتى به طاغوت زدايى پرداخت, اوهرگز تسليم طاغوت هاى عصرش نشد , بلكه همواره با آنها در ستيز بود , و سرانجام در همين راستا, او را شهيد كردند.

آن حضرت گر چه قيام را محكوم كرد, و در مورد قيام مسلحانه, به يكى از شاگردانش به نام سدير كه در كنار چند عدد گوسفند توقف كرده بودند فرمود: (( والله لو كان لى شيعه بعدد هذه الجداء ما وسعنى القعود )); سوگند به خدا اگرشيعيان( راستين ) من به اندازه تعداد اين بزغاله ها بودند ، خانه نشيني برايم روا نبود ، و قيام مي كردم . وقتي كه سدير آن بزغاله ها را شمرد ، هفده عدد بودند .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

طب غذا از منظر امام صادق (ع)"

آنچه دين مبين اسلام در اختيارمان قرار داده ، عين زندگي و قوانين آن روشنگر راه است .

در آيات قرآن و احاديث نبوي آنچه لازمه زندگي ديروز و امروز است ، بيان شده که از آن جمله مي توان به مقوله غذا و خوردن اشاره نمود . احاديث متعددي درباره انواع غذاها و آداب خوردن از امام صادق (ع) موجود است. از آن جمله مي توان به حديثي در مورد تقسيم بندي مواد غذايي بر اساس مبدأ توليد آنها اشاره نمود که مي فرمايند : انه ذکر ما يحل اکله و ما يحرم بقول مجمل فقال اما مايحل للانسان اکله مما اخرجت الارض فثلاثة صنوف من الاغذية صنف منها جميع صنوف الحب کله کالحنطة و الارز و القطينة و غيرها و الثاني صنوف الثمار کلها و الثالث صنوف البقول والنبات فکل شي من هذه الاشياء فيه غذاء للانسان و منفعة و قوة فحلال اکله و ما کان منها فيه المضرة فحرام اکله الا في حال التداوي به و اما.....

حضرت ضمن اشاره به دو تقسيم بندي بزرگ غذايي« حلال و حرام» ، مختصراً به شرح غذاهاي حلال شده بر انسان پرداخته، و دوباره آنها را به دو دسته بزرگ تقسيم مي نمايند. آنها که از زمين روئيده و خارج مي شوند و آنها که از حيوانات فراهم مي شوند . سپس آنهايي را که از زمين خارج مي شوند ، به سه دسته حبوبات و غلات ، ميوه جات و سبزيجات تقسيم مي کنند ، که مطابق با تقسيم بندي در کتب نوين است.

ايشان در باب آداب خوردن مي فرمايند : کل ما علمت انه يعرف مودة الرجل لاخيه با کله من طعامه- اعتبر حب الرجل باکله من طعام اخيه- اشدکم حبالنا احسنکم اکلا عندنا - کلوا فانما تستبين مودة الرجل لاخيه في اکله – يعرف حب الرجل باکله من طعام اخيه....

بدين معنا که اگر به منزل يکي از دوستان صميمي خود وارد شديد و براي خوردن چيزي آوردند ، از آن تناول کنيد تا معرفت و دوستي خود را نشان دهيد . اعتبار دوستي ، به اهميتي است که به خوراک او مي دهيد و نسبتي که از طعام او مي خوريد ، آنکه ما را دوست تر دارد ، بهتر نزد ما مي خورد و آنکه مي خورد مراتب دوستي خودش را براي برادرش روشن تر مي سازد ، دوستي ، نسبت به خوردن طعام دوست شناخته مي شود و....

مي بينيم که حضرت ميل دارند ، کسي که اظهار ارادت و دوستي به ايشان مي کند ، طعامي که در منزل ايشان آورده مي شود ، به شايستگي ميل کند که آن غذا ، بر اساس اصول اسلام و پاکيزه است و اين نکته اي است که ما نيز در تهيه غذا ، براي مهمانانمان بايد به کار گيريم.


منبع :
تبیان

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

خشونت منصور برامام صادق(عليه السلام)

روزي منصور به وزير دربارش « ربيع » گفت همين اکنون جعفربن محمد (امام صادق)عليه السلام)) را در اينجا حاضر کن .
ربيع فرمان منصور را اجرا کرد حضرت صادق)عليه السلام) را احضار نمود، منصور باکمال خشم و تندي به آنحضرت رو کرد وگفت :
«خدا مرا بکشد اگر تو را نکشم آيا در مورد سلطنت من اشکال تراشي مي کني ؟»
امام : آنکس که چنين خبري به تو داده دروغگو است ...
ربيع ميگويد : امام صادق (علیه السلام) را ديدم هنگام ورود لبهايش حرکت مي کند، وقتي که کنار منصور نشست، لبهايش حرکت مي کرد و لحظه به لحظه از خشم منصور کمتر مي شد .
وقتي که امام صادق) عليه السلام) از نزد منصور رفت، پشت سر امام رفتم و به او عرض کردم:
وقتي که شما وارد بر منصور شديد منصور نسبت به شما بسيار خشمگين بود ولي وقتي که نزد او آمدي ولبهاي تو حرکت کرد خشم او کم شد شما لبهايتان را به چه چيز حرکت مي دادي ؟
امام صادق(علیه السلام) فرمود : لبهايم را به دعاي جدم امام حسين(علیه السلام) حرکت مي دادم و آن دعا اين است :
«يا عُدَّتي عِندَ شِدَّتي وَيا غَوثِي عِندَ کُربَتي اَحرِسنِي بعَينِکَ الَّتي لا تَنامُ وَاکَنِفنِي برُکنِکَ الذَّي لايُرام ؛ اي نيرو بخش من هنگام دشواريهايم و اي پناه من هنگام اندوهم به چشمت که نخوابد مرا حفظ کن و مرا در سايه رکن استوار و خلل ناپذيرت قرار بده »
آتش کشيدن خانه امام صادق(علیه السلام)
مفضّل بن عمر مي گويد : منصور دوانيقي براي فرماندار مکه و مدينه حسن بن زيد پيام داد : خانه جعفر بن محمد ( امام صادق ع) را بسوزان، او اين دستور را اجرا کرد و خانه امام صادق(علیه السلام) را سوزانيد که آتش آن تا به راهرو خانه سرایت کرد، امام صادق(علیه السلام) آمد و میان آتش گام برمي داشت ومي فرمود :« اَنَا بنُ اَعراقِ الثَّري اَنا بنُ اِبراهِيمَ خَليلِ اللهِ ؛ منم فرزند اسماعيل که فرزندانش مانند رگ وريشه دراطراف زمين پراکنده اند منم فرزند ابراهيم خليل خدا( که آتش نمرود براو سرد وسلامت شد»

برنامه قتل امام صادق(علیه السلام)
سرانجام منصور نتوانست پيشرفت امام را ببيند و عظمت او را تحمل نمايد. طرح قتل او را از طريق مسموم کردن تهيه نمود.
اين نکته را ناگفته نگذاريم که بني عباس درس مسموم کردن امامان را از پيشوايان راستين خود، يعني بني اميه آموختند. معاويه بارها گفته بود خداوند از عسل لشکرياني دارد و.. که غرض عسل مسموم بود که به خورد دشمنان خود ميداد.
منصور توسط والي خود در مدينه امام را با انگور زهرآلود به شهادت رساند و بعد حيله گرانه به گريه و زاري و عزاداري او پرداخت.
اينکه در امر شهادت امام، منصور دست داشته جاي شکي براي ما نيست، زيرا که خود بارها گفته بود که او چون استخواني در گلويم گير کرده است.
شايد منصور جداً و قلباً دوست نداشت امام را بکشد ولي چه مي توان کرد که مقام است وسلطنت، مگر هر کسي ميتواند از آن بگذرد؟ امر شهادت او را توسط منصور، برخي چون ابو زهره انکار کرده اند، بدليل ابراز تأسف منصور ازمرگ او و هم گفته اند که اين امر خلاف تحکيم پايه هاي حکومت او بود. ديگران هم همين افکار را داشته اند و يا برخي ديگر از آن به ترديد ياد کرده اند. ولي باتوجه به سابقه برخورد و احضار و تهديد منصور، و با توجه به اعمال زمامداران پس از او معلوم مي شود بني عباس چون بني اميه در خط امام کشي بودند و شش تن از امامان ما را مسموم کرده اند.