«««آثار فردى و اجتماعى ايمان»»»

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

« آثار فردى و اجتماعى ايمان »


(أية الله مجتبى تهرانى «ره»)

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

آثار فردى و اجتماعى ايمان


ايمان آثار فردى و درونى، و اجتماعى و برونى بسيارى دارد كه در اينجا به برخى از آنها اشاره مى‏كنيم:

آثار فردى ايمان



1. لذت معنوى و انبساط روحى: ايمان در وجود انسان، لذتى وصف ناپذير ايجاد مى‏كند البته هر مرتبه از ايمان با چنين لذتى همراه نيست. لذات انسان در عالم دنيا دو دسته است:

الف: لذاتى كه اعضا و جوارح ظاهرى از ارتباط با عالم ماده كسب مى‏كنند. چشم از ديدن زيباييها، گوش از شنيدن صداى خوش و شامه از رايحه دل انگيز لذت مى‏برد.

ب: لذاتى كه مادى نيستند و ابزار و آلاتشان نيز اعضاى محسوس نيست. مانند لذت شهرت و مقام، احساس موفقيت و در بعد انسانى خدمت به همنوع. گاه دلبستگى به خدا و رسول (ص) و اولياى الهى به مرتبه‏اى مى‏رسد كه در انسان لذت شعف انگيز و ويژه‏اى پديد مى‏آورد. اين لذت با لذتهاى بالا متفاوت است.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

ميان لذتهاى مادى و معنوى از دو جهت اختلاف است:

1. لذات معنوى قوى‏تر و ژرف‏تر از لذايذ مادى هستند.

2. لذتهاى معنوى پايدارترند.

در روايات از اين لذات گاهى به «طعم ايمان يا حلاوت ايمان» تعبير كرده‏اند و اين البته از باب تشبيه معقول به محسوس است و الا حقيقت آن، فوق اين معانى است.

طعم و شيرينى ناشى از ايمان براى هر كسى قابل ادراك نيست. اين لذت از آن كسانى است كه هم به لحاظ درونى و نفسانى و هم به لحاظ اعمال بيرونى شرايط خاصى دارند.

امام صادق (ع) فرموده‏اند:
حرام على قلوبكم ان تعرف حلاوة الايمان حتى تزهد فى الدنيا [1]

بر دلهاى شما درك حلاوت ايمان حرام شده است مگر آنكه نسبت به دنيا زهد بورزيد.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

زهد امرى درونى است. در روايتى ديگر، نمونه‏اى از اعمال بيرونى ذكر شده است:

قال على عليه السلام: لا يجد عبد طعم الايمان حتى يترك الكذب، هزله و جده. [2]
بنده طعم ايمان را نمى‏چشد مگر آنكه از دروغ، به صورت شوخى و جديش احتراز كند.


اما ما چرا طعم ايمان را نمى‏چشيم؟ پاسخ، يك كلمه است: «دلبستگى به دنيا!» و كسى كه حلاوت ايمان را درك كرد، با گرايش به دنيا به تدريج طعم ايمان در ذائقه‏اش محو مى‏شود . نمونه اين افراد مؤمنانى هستند كه با پوشش شرعى، به نحو گسترده‏اى به خواسته‏هاى نفسانى پاسخ مى‏دهند.

رسول الله (ص) فرمودند:

من كان اكثر همه ميل الشهوات نزع من قلبه حلاوة الايمان
كسى كه بيشترين همتش اطفاى شهوات است، حلاوت ايمان از دلش كنده مى‏شود.

از ظاهر روايت مى‏توان دريافت كه «ميل به شهوات» ناظر به امر حرام نيست، شهوات حلال نيز درك طعم ايمان را از بين مى‏برد. آنكه وقتش در اغلب موارد صرف خوشگذرانيهاى حلال و مباح مى‏شود، در نهايت نعمت درك طعم و لذت معنويات را از كف مى‏دهد.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

2. تغيير نگرش:

انسانى كه به مراتبى از ايمان دست مى‏يابد، نگرش به اشيا و اشخاص با نگرش اهل دنيا متفاوت مى‏شود. نفع و ضرر در نزد او غير آن است كه در نزد اهل دنيا است.


امام صادق (ع) فرمودند: اهل دنیا رسیدن به قدرت را از هر راهی نفع می شمارند و حال آنکه مؤمن آن را ضررمحض می بیند.

ان من حقيقة الايمان ان تؤثر الحق، و ان اضرك، على الباطل و ان نفعك [3]

بدرستيكه از حقيقت ايمان آن است كه مقدم بدارى حق را بر باطل اگر حق تو را ضرر رساند و باطل تو را نفع رساند.



امير المؤمنين (ع) فرمود:
لا يجد عبد طعم الايمان حتى يعلم. . . و أن الضار النافع هو الله عز و جل [4]


مؤمن طعم ايمان را نمى‏چشد. . . به درستى كه ضار و نافع را حضرت حق تعالى بداند.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

3. آرامش روح:


آنگاه كه مؤمن به درجه‏اى از ايمان واصل شد، تكاليف و دستورهاى محبوب را با قلبى مطمئن انجام داد، به آرامش روحى خاصى دست مى‏يابد.

قرآن شريف مى‏فرمايد:
«هو الذى انزل السكينة في قلوب المؤمنين ليزدادوا ايمانا مع ايمانهم و لله جنود السماوات و الأرض و كان الله عليما حكيما». [5]

اوست كسى كه آرامش را در قلوب مؤمنان نازل فرمود، براى آنكه ايمانى بر ايمانشان بيفزايد و براى خداست سپاه آسمانها و زمين، و خداوند، عليم و حكيم است.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

مفسران درباره «سكينه» بحث كرده‏اند كه آيا سكينه غير از روح ايمان است كه خداوند مؤمن را به سبب آن روح تأييد مى‏كند؟

در سوره مجادله آمده است:

«لا تجد قوما يؤمنون بالله و اليوم الآخر يوادون من حاد الله و رسوله و لو كان آباءهم او ابناءهم او اخوانهم او عشيرتهم، اولئك كتب في قلوبهم الايمان و ايدهم بروح منه» [6] .

نمى‏يابى كسانى را كه خدا و روز واپسين را باور كرده‏اند، دوست داشته باشند كسانى را كه با خدا و رسول او دشمنى مى‏ورزند، هر چند آنان پدران يا فرزندان يا برادران يا عشيره آنها باشند، اينان كسانى‏اند كه خدا بر دلهايشان ايمان را رقم زده و به روحى از خود تاييدشان فرموده است.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

مطابق اين آيه، روح، غير از ايمان است. خداوند در قلوب مؤمنان ايمان را نگاشت و آن را تأييد كرد به روحى از ناحيه خودش كه روح ايمانى است. عده‏اى گفته‏اند سكينه، خلق جديدى است در قلب مؤمن، اين روح جديد، آرامش بخش دل مؤمنان است.

در آيه شريفه قبلى فرمود:

ليزدادوا ايمانا مع ايمانهم.
معلوم مى‏شود كه اين آرامش از سنخ ايمان است. اين معنا، در روايات متعدد تأكيد شده است .

از امام صادق (ع) درباره سكينه پرسيدند. فرمود:
السكينة الايمان [7] .


معلوم مى‏شود كه سكينه ايمان را محكم مى‏كند به طورى كه اضطرابى باقى نمى‏ماند. ذيل آيه قبلى آمده بود:

«و لله جنود السماوات و الارض و كان الله عليما حكيما» [8] .

اين قسمت آيه، با قسمت قبلى چه نسبتى دارد؟ (سپاه آسمانها و زمين از آن خداست و خداوند عليم و حكيم است)

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

مطابق اين آيه، روح، غير از ايمان است. خداوند در قلوب مؤمنان ايمان را نگاشت و آن را تأييد كرد به روحى از ناحيه خودش كه روح ايمانى است. عده‏اى گفته‏اند سكينه، خلق جديدى است در قلب مؤمن، اين روح جديد، آرامش بخش دل مؤمنان است.

در آيه شريفه قبلى فرمود:

ليزدادوا ايمانا مع ايمانهم.
معلوم مى‏شود كه اين آرامش از سنخ ايمان است. اين معنا، در روايات متعدد تأكيد شده است .

از امام صادق (ع) درباره سكينه پرسيدند. فرمود:
السكينة الايمان [7] .


معلوم مى‏شود كه سكينه ايمان را محكم مى‏كند به طورى كه اضطرابى باقى نمى‏ماند. ذيل آيه قبلى آمده بود:

«و لله جنود السماوات و الارض و كان الله عليما حكيما» [8] .

اين قسمت آيه، با قسمت قبلى چه نسبتى دارد؟ (سپاه آسمانها و زمين از آن خداست و خداوند عليم و حكيم است)

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

جنود، به گروهى گويند كه با يكديگر پيوندى خاص دارند و هدف واحدى دارند.

برخى گفته‏اند لشكريان آسمانها و زمين مؤيد مومن مى‏شوند. اين سخن درست است لكن مقصود قرآن بالاتر از اين معناست.

هر انسانى مجموعه‏اى از عوالم وجود است، از ناسوت تا لاهوت. عوالم ارضى و سماوى يا عوالم سفلى و علوى.


مقصود از «و لله جنود السماوات و الارض» ، اشاره به اين مطلب است كه «اى انسان تو معجونى از همه عوالم وجود هستى، و براى هر يك از اين عوالم با جنود خود در نسبت با ايمان سكينه‏اى است» .