۩▄▀▄۩ویژه نامه رحلت پیامبر اعظم محمد مصطفی(ص){هجرت منادی توحید}.۩▄▀▄۩

[parsa]

در آستانه قرن هجدهم، برخي از نويسندگان متعصّب مسيحي مبارزه جديدي را بر ضدّ اسلام آغاز كردند. آنها با انتشار كتابهايي كه مملوّ از دروغ و نسبتهاي ناروا به پيامبر عظيم الشأن اسلام صلي الله عليه وآله بود، تصميم داشتند مردم را از توجّه به آيين اسلام منصرف و نسبت به پيشواي بزرگ آن، حضرت محمّدصلي الله عليه وآله بدبين سازند.

از جمله شبهات آنان مسئله تعدّد همسران پيامبرصلي الله عليه وآله بود كه آن را دستاويزي براي خدشه دار كردن چهره پاك و معصوم ايشان قرار دادند و از اين رهگذر، سخنان ناروايي به وي نسبت دادند. يكي از نويسندگان اين شبهه را چنين القاء كرده است:

«وي پيرو هوا و هوس بود و با اينكه به پيروانش دستور مي داد بيش از چهار زن دائمي اختيار نكنند، خودش زنان بيشتري داشت.» (1)

مسلّم است اين گونه سخنان واهي نزد كسي كه معتقد به عصمت انبياءعليهم السلام مي باشد، نادرست و نامعقول است.

اكنون كه در سال پيامبر اعظم صلي الله عليه وآله قرار گرفته ايم، شايسته است پاسخي متقن و استوار به اين شبهه ارائه شود.

پرسش اساسي اين است:

انگيزه پيامبرصلي الله عليه وآله از تعدّد همسران، چه بود؟

در پاسخ به اين پرسش، نكاتي بيان مي شود:

(ادامه دارد...)

[parsa]

ادامه از پست قبل:
------------------------

1. آن حضرت تا سن 25 سالگي در جامعه اي پر از فساد، هيچ گونه ارتباط جنسي نداشته و در طهارت كامل زيسته است.

2. تاريخ نويسان منصف و بي طرف اعمّ از مسلمان و مسيحي نوشته اند كه ازدواجهاي رسول خداصلي الله عليه وآله براي هواي نفس نبوده است؛ زيرا اگر چنين بود، آن حضرت در سنّ 25 سالگي كه دوران شور و هيجان جوانان است و افكار آنان را چيزي جز برخورداري از همسري جوان و شاداب مشغول نمي سازد، با خديجه، بانويي 40 ساله كه نشاط و جواني خود را در خانه دو شوهر سابقش از دست داده بود، ازدواج نمي كرد. (2)

حضرت محمدصلي الله عليه وآله 25 سال با خديجه در كمال صفا و صميميت زندگي كرد و با اينكه دوشيزگان و زنان عرب، به همسري آن حضرت مباهات مي نمودند و از طرف ديگر، عرف منطقه مكه تعدد همسران را مردود نمي دانست، با زن ديگري ازدواج نكرد. بي شك اگر رسول خداصلي الله عليه وآله تمايل داشت به راحتي مي توانست در اين مدّت طولاني با زنان جوان ازدواج كند.

جان ديون پورت انگليسي مي گويد: «با اينكه در آن زمان اختيار همسران متعدّد كار بدي نبود، ولي حضرت محمدصلي الله عليه وآله تا پنجاه سالگي با يك زن زندگي كرد و تا خديجه زنده بود، زن ديگري نگرفت. آيا ممكن است كسي شهوتران باشد و هيچ مانعي هم براي زن گرفتن در كار نباشد، با اين حال با يك زن زندگي كند، آن هم با زني كه سن بالايي داشته است؟ »(3)

گيورگيو مي گويد: «محمّدصلي الله عليه وآله در سال 595 ميلادي ازدواج كرد و زندگي خانوادگي او نمونه زهد، تقوا و پاكي بود. او همانند ابراهيم، نوح و يعقوب در محيطي ساده و بي آلايش زندگي مي كرد.» (4)

توماس كارلايل مي گويد: «به رغم دشمنان، حضرت محمّدصلي الله عليه وآله هرگز شهوت پرست نبود و اين تهمت بي انصافي است.» (5)

-------------------------
ادامه دارد...

[parsa]

ادامه از پست قبل:
------------------------

3. علّامه طباطبايي رحمه الله درباره تعدّد همسران پيامبرصلي الله عليه وآله چنين مي گويند: «اوّلين ازدواج آن حضرت صلي الله عليه وآله با خديجه كبري عليها السلام بود و حدود بيست سال و اندي از عمر شريف خود را (كه تقريباً يك ثلث از عمر آن جناب است) تنها با يك همسر گذراند و به او اكتفاء كرد كه سيزده سال از اين مدّت بعد از نبوّت و قبل از هجرتش (از مكه به مدينه) بوده است.

آن گاه در حالي كه هيچ همسري نداشت، از مكّه به مدينه هجرت كرد و به نشر دعوت و اعلاء كلمه دين پرداخت. سپس با زناني كه برخي بيوه و همچنين برخي جوان و بعضي ديگر عجوز و سالخورده بودند، ازدواج كرد.

اين ازدواجها در مدّت نزديك به ده سال انجام شد و پس از اين چند ازدواج، همه زنان بر آن جناب تحريم شدند، مگر همان چند نفري كه در حباله نكاحش بودند و معلوم است كه چنين عملي با اين خصوصيات ممكن نيست با انگيزه عشق به زن توجيه شود؛ چون نزديكي و معاشرت با اين گونه زنان آن هم در اواخر عمر و آن هم از كسي كه در اوان عمر خود ولع و عطشي براي اين كار نداشته باشد، نمي تواند انگيزه آن باشد.

علاوه بر اينكه هيچ شكي نداريم كه بر حسب عادت جاري، كساني كه زن دوست و اسير دوستي آنها هستند، معمولاً عاشق جمال و مفتون ناز و كرشمه اي هستند كه در زنان جوان است؛ در حالي كه سيره پيامبرصلي الله عليه وآله از چنين حالتي حكايت نمي كند و عملاً نيز ايشان بعد از دختر باكره با بيوه زن و بعد از زنان جوان با پيره زن ازدواج كرد؛ يعني بعد از ازدواج با عايشه و ام حبيبه جوان با ام سلمه سالخورده و زينب دختر جحش كه در آن روز بيش از پنجاه سال از عمرشان گذشته بود، ازدواج كرد.» (6)

4. پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله پيشنهاد سران قريش را مبني بر اينكه: اگر پيامبرصلي الله عليه وآله در موضع خود (توحيد و يكتا پرستي) نرمي و انعطاف نشان دهد، هر كدام از زنان و دوشيزگان زيبا را كه متمايل باشد، به تزويج او در مي آورند، به كلي رد كرد. (7) انسان هوسران چنين پيشنهادي را رد نمي كند.

5. مرداني كه به بهره مندي از زنان مي انديشند، تلاش مي كنند با تهيه لباس و توسعه آسايش و هزينه كردن اموال، دل آنان را به دست آورند.
اما پيامبرصلي الله عليه وآله در سال نهم هجري كه گسترش اسلام، وضع اقتصادي مسلمانان را بهبود بخشيده بود، وقتي همسرانش از او لباس و وسائل بهتر طلب كردند، يك ماه از همه آنها كناره گرفت و پس از گذشت يك ماه، به دستور خداوند آنها را مخير ساخت تا ميان آسايش و رفاه دنيا و زندگي با پيامبرصلي الله عليه وآله، يكي را برگزينند. آنان كه از درخواستهاي مادي خود پشيمان شده بودند، زندگي با پيامبرصلي الله عليه وآله را برگزيدند.
قرآن كريم، رويداد فوق را چنين بيان مي كند:
«يا أَيهَا النَّبِي قُلْ لِأَزْواجِكَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زينَتَها فَتَعالَينَ أُمَتِّعْكُنَّ وَ أُسَرِّحْكُنَّ سَراحاً جَميلا»؛ (8)
«اي پيامبر! به همسرانت بگو: اگر خواهان زندگي دنيا و زينت آن هستيد، بياييد تا مهرتان را بدهم و [خوش و] خرم شما را رها كنم.»

-------------------------
ادامه دارد...

[parsa]

ادامه از پست قبل:
------------------------

6. شيوه هاي رفتار جنسي آن حضرت با همسران خود، به گونه اي بوده است كه كاملاً با شيوه هاي مرسوم متفاوت است. در برخي كتابهاي تاريخي آمده است: «پيامبرصلي الله عليه وآله با زنان متعددي ازدواج كرد و جز مراسم عقد انجام نشد و هرگز با آنها آميزش نكرد؛ حتي در مواردي تنها به خواستگاري بعضي از زنان قبائل قناعت كرد.» (9)
و آنها به همين قدر خوشحال بودند و مباهات مي كردند كه زني از قبيله آنان به نامِ همسرِ پيامبرصلي الله عليه وآله ناميده شده و اين افتخار براي آنان حاصل گشته است.

7. شاخصه اصلي يك انسان اهل هوس اين است كه متحمل مسئوليتهاي سنگين اجتماعي، به ويژه اداره حكومت نمي شود.
پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله در برهه اي از زمان اقدام به اختيار همسران متعدد كرد كه حكومت نوپاي ديني شكل گرفته و جنگهاي متعدد و طاقت فرسا بر ايشان و جامعه اسلامي تحميل شده بود. يك انسان، با اين وظائف و مسئوليتهاي سنگين اجتماعي و حكومتي، فرصتي براي مسائل داخلي زندگي ندارد؛ چه رسد به رسول اكرم صلي الله عليه وآله كه از همه چيز خود براي حفظ اسلام و جامعه اسلامي گذشته بود.

8. پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله در بين شمار زيادي از صحابه زندگي مي كرد و تمام حركات و منش و كنش پيامبرصلي الله عليه وآله زير نظر و نظارت صحابه بود. با اين حال، يك مورد در تاريخ ذكر نشده كه احدي از صحابه در مورد تعدّد همسران پيامبرصلي الله عليه وآله اعتراض يا انتقاد كرده باشد. گويا حكمت تعدّد همسران پيامبرصلي الله عليه وآله براي صحابه روشن و مشخص بوده است. اگر صحابه و يا منافقين احساس مي كردند پيامبرصلي الله عليه وآله با هدف شهوتراني دست به اين اقدام زده، به طور يقين سخن به طعن و اعتراض مي گشودند؛ لكن اين طعن و اعتراض، به ويژه از ناحيه دشمنان در تاريخ مشاهده نمي شود و گويا اين امر (تعدّد زوجات پيامبرصلي الله عليه وآله) براي آنها موجّه و مقبول بوده است.

9. سخنان پيامبرصلي الله عليه وآله در تكريم همسران، روش مناسبي براي يافتن ديدگاه پيامبرصلي الله عليه وآله در اين ازدواجهاست. عايشه خود مي گويد:
«پيامبرصلي الله عليه وآله به گونه اي به خديجه عشق مي ورزيد و دوستان وي را چنان محترم مي داشت كه موجب شگفتي مي شد.» (10)
«و گاه گوسفندي ذبح نموده، گوشت آن را بين دوستان خديجه تقسيم مي كرد. بدين روي، در برابر هيچ زني همانند خديجه حسادت نمي ورزيدم؛ زيرا پيامبرصلي الله عليه وآله همواره ياد او را گرامي مي داشت.
يك روز به پيامبرصلي الله عليه وآله گفتم: خداوند در عوض آن پيره زن گندمگون غير باكره، بهتر از او را نصيب تو ساخته است! پيامبرصلي الله عليه وآله به سختي برآشفت و در پاسخ فرمود: قسم به خدا! هرگز بهتر از خديجه نصيبم نشده است؛ زيرا او به هنگام كفر مردمان به من ايمان آورد و آن گاه كه همگان مرا تكذيب كردند، مرا تصديق كرد و آن گاه كه همگان محرومم كردند، به ياري ام برخاست. خداوند از او فرزنداني به من عطا فرمود كه از زنان ديگر نصيبم نساخته است.» (11)

بنابراين، با توجه و دقت نظر در موارد مذكور، هر انسان منصف و بي غرضي به اين نتيجه خواهد رسيد كه:

تعدّد همسران پيامبرصلي الله عليه وآله به انگيزه هوسراني و شهوت پرستي نبوده است، بلكه داراي حكمتها و مصالح دقيقي بوده كه در ذيل به آنها اشاره مي شود.

-------------------------
ادامه دارد...

[parsa]

حكمتها و مصلحتها در تعدّد همسران پيامبرصلي الله عليه وآله

پيش از بيان حكمتها در تعدّد همسران پيامبرصلي الله عليه وآله، ابتدا به تعداد آنان اشاره مي شود.


همسران پيامبرصلي الله عليه وآله به ترتيب عبارت اند از:

1. خديجه بنت خويلد؛ 2. سودة بنت زمعة؛ 3. عايشة بنت ابي بكر؛ 4. حفصة بنت عمر؛ 5. زينب بنت خزيمة الهلالية؛ 6. ام حبيبة بنت ابي سفيان؛ 7. ام سلمة بنت ابي امية؛ 8. زينب بنت جحش؛ 9. جويرية بنت الحارث؛ 10. صفية بنت حيي؛ 11. ميمونة بنت الحارث الهلالية. اين يازده نفر در حقيقت جزء «امّهات المؤمنين » به شمار مي آيند. (12)


به طور كلي، اهداف و انگيزه هاي پيامبرصلي الله عليه وآله از ازدواجهاي متعدد را مي توان در چهار مورد خلاصه كرد:

1. انگيزه انساني و عاطفي

زناني كه اسلام آورده و هجرت كرده و سپس همسران آنها مرده يا شهيد شده بودند و راهي براي بازگشت به خاندان مشرك خود نداشتند، چون تحمل فشارهاي رواني و مادي آنها بسيار دشوار بود، چگونه مي توانستند بر دين و عقيده خود پا برجا باشند، در حالي كه كفيلي در آن جامعه نداشتند! از اين گذشته، بيوه بودن آن زنان باعث تحريك و تهييج هواهاي نفساني و طعنه هاي ديگران در حق آنها مي شد كه گاهي موجب نزاع و بحران بين دو قبيله مي گرديد.
همچنين نياز بود كسي به لحاظ مادي و اقتصادي متكفّل سرپرستي يتيمان بازمانده آنها شود، آن هم در شرائط سخت معيشتي آن زمان كه اغلب مردم در فقر و تنگدستي زندگي مي كردند.

از طرف ديگر، اين زنان به خاطر حفظ آبرو و عزت و شخصيت خويش حاضر نبودند با هر كسي ازدواج كنند، اما با از دست دادن سرپرست خود آبرو و ايمانشان در خطر بود؛ لذا پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله براي حفظ مصالح مذكور اقدام به ازدواج با آنها كردند. از جمله آن زنان «سودة » است. او و همسرش سكران بن عمرو از هجرت كنندگان به حبشه بودند.

علامه طباطبايي قدس سره درباره علت ازدواج پيامبرصلي الله عليه وآله با سودة چنين مي گويد:

«ازدواج پيامبرصلي الله عليه وآله با سودة دختر زمعة به اين جهت بود كه وي بعد از بازگشت از هجرت دوم به حبشه، همسر خود را از دست داد و اقوام و خويشاوندان او همه كافر بودند و اگر به ميان اقوامش بر مي گشت، يا به قتلش مي رساندند و يا شكنجه اش مي كردند و يا بر گرويدن به كفر مجبورش مي كردند؛ لذا رسول خداصلي الله عليه وآله براي حفظ او از اين مخاطر با او ازدواج كرد.» (13)

همچنين پيامبرصلي الله عليه وآله با اين اقدام خود مي خواستند فرهنگ نگه داري از فقيران، مساكين و آبرومندان را در بين مسلمانان ترويج دهند و مؤمنين رفتار و سلوك ايشان را سنتي در بين خود قرار دهند؛ چنان كه ازدواج با «زينب » دختر خزيمة به همين انگيزه انسان دوستانه بوده است. وي پس از مرگ شوهر از يك طرف، بي سرپرست و از طرف ديگر، گرفتار فقر و درماندگي شد، در حالي كه زني بخشنده و دلجو و معروف به «امّ المساكين » بود. رسول خداصلي الله عليه وآله به خاطر حفظ آبرو و شخصيت زينب با او ازدواج كرد. زينب در زمان حيات پيغمبر در گذشت. (14)

-----------------------------

ادامه دارد...

[parsa]

2. وضع قانون و شكستن سنتهاي جاهلي

زينب دختر جحش كه دختر عمه پيامبرصلي الله عليه وآله بود، نخست به اشارت رسول خداصلي الله عليه وآله به همسري زيد بن حارثه، فرزند خوانده آن حضرت، در آمد؛ ولي بدان جهت كه زيد در ابتدا غلام و برده اي آزاد شده بود و زينب خود را از نوادگان عبد المطلب، بزرگ قريش مي دانست، اين پيوند به رغم توصيه هاي مكرر پيامبرصلي الله عليه وآله به طلاق و جدايي انجاميد. (15)

در رسوم جاهليت ازدواج با همسر پسر خوانده ممنوع بود؛ زيرا پسر خوانده در نظر عرب جاهلي حكم پسر را داشت و همان طور كه يك مرد نمي توانست همسر پسر صلبي خود را بگيرد، از نظر اعراب ازدواج با همسر پسر خوانده نيز ممنوع بود. بر اين اساس، رسول خداصلي الله عليه وآله با زينب ازدواج كرد تا اين رسم غلط بر انداخته شود. آيات 37 و 38 سوره احزاب در اين باره نازل گرديد. (16)


3. آزاد سازي اسيران و بردگان

«جويرية » دختر حارث بن ابي ضرار، بزرگ يهوديان بني المصطلق بود. جويرية از اسيران غزوه بني المصطلق بود كه سهم ثابت بن قيس بن شماس گرديد و بلافاصله براي آزادي خويش با وي قرار داد مكاتبه منعقد كرد و نزد پيامبرصلي الله عليه وآله آمد و از او خواست وي را در آزاد شدن از اين محنت كمك كند. پيامبرصلي الله عليه وآله بهاي وي را به ثابت بن قيس پرداخت. آن گاه وي را به ازدواج خود در آورد. (17)

مسلمانان در غزوه بني المصطلق حدود دويست نفر از زنان و كودكان را به اسارت گرفتند. با انتشار خبر اين پيوند، مسلمانان ديگر، اسيران يهودي را خويشاوندان پيامبرصلي الله عليه وآله خوانده، بيش از صد نفر از اسيران بني المصطلق را آزاد كردند. با اين ازدواج، پدر و برادر و جمعي از خويشاوندان جويرية به اسلام گرويدند. (18)

البته علامه طباطبايي معتقد است: «مسلمانان همه اسيران بني المصطلق را آزاد كردند و مردان بني المصطلق چون اين رفتار انسان دوستانه را از مسلمانان ديدند، همگي مسلمان شده، به مسلمانان پيوستند.» (19)

---------------------------

ادامه دارد...

[parsa]

4. انگيزه هاي سياسي و امنيتي

هنگامي كه پيامبرصلي الله عليه وآله نداي اسلام را بلند كرد، تك و تنها بود و تا مدتها جز عده محدود و كمي به او ايمان نياوردند. او بر ضد تمام معتقدات خرافي عصر و محيط خود قيام كرد و به همه اعلان جنگ داد. بنابراين، طبيعي است كه همه اقوام و قبائل آن محيط بر ضدّ او بسيج شوند.

پيامبرصلي الله عليه وآله مي بايست از تمام وسائل براي شكستن اتحاد نامقدس دشمنان استفاده كند كه يكي از آنها ايجاد رابطه خويشاوندي از طريق ازدواج با قبائل مختلف بود؛ زيرا محكم ترين رابطه در ميان عرب جاهلي، رابطه خويشاوندي محسوب مي شد و دامادِ قبيله را همواره از خود مي دانستند و دفاع از او را لازم، و تنها گذاشتن او را گناه مي شمردند. (20)

بنابراين، پيامبرصلي الله عليه وآله از طريق پيوند خويشاوندي با قبائل مختلف به چند هدف نائل مي شد:

الف. جلوگيري از كارشكني ها و حملات احتمالي برخي از قبائل؛ چرا كه اين ازدواجها راه را براي كينه توزيها و دسيسه هاي بعدي مي بست.

ب. از آنجا كه پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله براي هدايت همه مردم آمده بودند، مي خواستند با اين روش يك نحوه تأليف و پيوند عاطفي را كه زمينه ساز هدايت و گسترش اسلام بود، بر قرار كنند.


ازدواج پيامبرصلي الله عليه وآله با عايشة، حفصة، ام حبيبة، صفية، و ميمونة به همين انگيزه بوده است كه به بررسي هر يك مي پردازيم:

1. ام حبيبة: وي دختر ابوسفيان است؛ يعني همان كسي كه خاندان او با دودمان رسالت دشمني آشتي ناپذير داشت. ام حبيبة وقتي با همسرش عبد الله بن جحش در دومين بار به حبشه مهاجرت كرد، شوهرش در آنجا مرتد شد و به دين نصرانيت گرويد؛ ولي خود او در دين اسلام ثابت قدم باقي ماند. (21)

ام حبيبة سخت در اضطراب و ناراحتي به سر مي برد؛ زيرا از يك طرف، شوهر او مرتدّ شده بود و از طرف ديگر، پدرش دشمن درجه يك پيغمبرصلي الله عليه وآله بود و نمي توانست به او پناه ببرد. رسول خداصلي الله عليه وآله با او ازدواج كرد تا هم از عمل نيكش قدرداني شود و هم پدر او دست از دشمني با آن حضرت بردارد و هم خود او از خطر محفوظ بماند. (22)

2. صفية: ازدواج پيامبرصلي الله عليه وآله با صفية دختر حي بن اخطب، بزرگ يهوديان بني النضير، به اين علت صورت گرفت كه پدرش ابن اخطب در جنگ بني النضير كشته شد و شوهرش در جنگ خيبر به دست مسلمانان به قتل رسيد و خود او در همين جنگ به اسارت در آمد. رسول خداصلي الله عليه وآله او را آزاد كرد و سپس به ازدواج خود در آورد تا به اين وسيله هم او را از ذلت اسارت حفظ كند و هم داماد يهوديان شده باشد و يهود به اين خاطر، دست از توطئه و كينه توزي عليه او بر دارد. (23)

همچنين اين ازدواج زمينه و بستري شد تا بسياري از يهوديان مشتاقانه به اسلام روي آورند.

3. ميمونة: وي از قبيله بزرگ بني مخزوم بود كه رسول خداصلي الله عليه وآله در سال 7 هجري با وي ازدواج كرد. (24)
پس از صلح حديبية، پيامبرصلي الله عليه وآله براي اداء مناسك حج سه روز به مكه آمد و ميمونة از طريق خواهرش، عباس را واسطه قرار داد تا خود را به پيامبرصلي الله عليه وآله ببخشد. قرآن كريم اقدام ميمونة را چنين گزارش كرده است: «وَ امْرَأَةً مُؤْمِنَةً إِنْ وَهَبَتْ نَفْسَها لِلنَّبِي»؛(25) « [و همچنين حلال كردم] زن مؤمني كه خود را [داوطلبانه] به پيامبر ببخشد [و براي خود مهري نخواهد] .»

پيامبرصلي الله عليه وآله كه منتظر فرصتي بود تا بيشتر در مكه بماند و دل مشركان را به دست آورد و آنها را متحوّل سازد، بلافاصله پذيرفت و درخواست كرد تا جشن عروسي بر پا كنند و وليمه اي داده شود؛ ولي مشركان به استناد مهلت سه روزه، قرارداد را نپذيرفتند و گفتند: ما را به غذاي تو نيازي نيست. (26) پيامبرصلي الله عليه وآله نيز به ناچار مكه را ترك گفت.

آيا پذيرش همسري ميمونة كه خود را به پيامبرصلي الله عليه وآله بخشيد، در شرائطي كه آن حضرت پس از صلح حديبيه براي انجام مناسك حج به مكه رفته بود و مكه در التهاب اين حضور قرار داشت و درخواست پيامبرصلي الله عليه وآله براي برگزاري جشن و دادن وليمه ازدواج كه با كمال تأسف توسط سران شرك پذيرفته نشد، نشانه روشني بر آن نيست كه در اين ازدواج، جلب قلوب مكّيان به اسلام و مسلمين مدّ نظر بوده است؟

4. حفصة: از روايات اهل سنّت به دست مي آيد كه ازدواج پيامبرصلي الله عليه وآله با حفصة ظاهراً يك ازدواج سياسي بوده است. اين مطلب از كلام پدرش عمر بر مي آيد؛ زماني كه پيامبرصلي الله عليه وآله حفصة را طلاق داد و خواست كه براي بار دوم او را طلاق دهد، عمر به حفصة چنين گفت: «وَ اللَّهِ لَقَدْ عَلِمْتُ اَنَّ رَسُولَ اللَّهِ لَا يحِبُّكِ وَ لَو لَا اَنَا لَطَلَّقَكِ رَسُولُ اللَّهِ صلي الله عليه وآله؛ (27) به خدا سوگند! به يقين دانستم كه رسول خداصلي الله عليه وآله تو را دوست ندارد و اگر به خاطر من نبود، هر آينه پيامبرصلي الله عليه وآله تو را طلاق داده بود.»

5. عايشه: ازدواج پيامبرصلي الله عليه وآله با عايشه نيز به انگيزه هاي سياسي - اجتماعي بوده است.

--------------------------------------------------------------------------------------------

پی نوشت:

1) حيات محمد، هيكل، ص 315.
2) خديجه دختر خويلد بانويي محترم و با شخصيت بود. ايشان دو بار شوهر كرده بود و «ابوهاله » و «عتيق مخزومي » شوهران متوفّاي او بودند. (تاريخ طبري، ج 3، ص 1127.)
3) همسران پيامبر، عقيقي بخشايشي، ص 78.
4) همان، ص 78.
5) همان.
6) ترجمه تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ج 4، صص 307 - 308.
7) ر. ك: فروغ ابديت، جعفر سبحاني، ج 1، ص 269.
8) احزاب / 28.
9) بحارالانوار، ج 22، ص 191.
10) مستدرك حاكم، ج 1، ص 16.
11) صحيح بخاري، ج 4، ص 230.
12) ازدواج النبي صلي الله عليه وآله، دكتر موسي شاهين، ص 20.
13) ترجمه تفسير الميزان، ج 4، ص 309.
14) ر. ك: بحارالانوار، ج 22، ص 203.
15) ر. ك: ناسخ التواريخ، ج 4، ص 1882.
16) ر. ك: ترجمه تفسير الميزان، ج 4، ص 309.
17) سيره ابن هشام، ج 2، ص 294؛ تاريخ طبري، ج 2، ص 260.
18) طبقات ابن سعد، ج 8، ص 120.
19) ترجمه تفسير الميزان، ج 4، ص 310.
20) تفسير نمونه، ج 17، ص 318.
21) سيره ابن هشام، ج 1، ص 223.
22) ترجمه تفسير الميزان، ج 4، ص 310.
23) همان، ص 310؛ سيره نبويه، ابن هشام، ج 3، ص 351.
24) بحارالانوار، ج 2، ص 203.
25) احزاب / 50.
26) تاريخ طبري، ج 3، ص 100.
27) صحيح مسلم، ج 4، ص 165.

منبع : ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره82