زمينه سازي عصر غيبت
امام حسن عسكري(ع) در جهت آماده سازي زمينه براي غيبت فرزندش حضرت حجّت(ع) بايد مردم را براي اين مرحله آماده مي ساخت. برخي از كارهايي كه آن بزرگوار براي تحقّق اين هدف انجام داد، عبارتند از:
1. نهان ساختن:
امام حسن عسكري(ع) براي مقدّمه سازي و مهيّا كردن ذهنيّت مردم، به طور عموم و خصوصاً شيعه، در مورد غيبت، شيوة نهان سازي را بسيار بيشتر از آنچه در زندگي امام هادي(ع) مورد توجّه بود، به كار گرفت. آن حضرت به جز ايّامي كه به دستور خليفة عبّاسي براي ديدار وي از خانه بيرون مي رفت يا برخي اوقات به جهت مصالحي كه در نظر داشت، به كسي اجازة ملاقات مي داد يا خود شخصاً به ديدار آنها مي رفت، ديدار ديگري با مردم نداشت؛ بلكه حتّي در برابر شيعيان ظاهر نمي شد و از پشت پرده با آنان سخن مي گفت.22
2. ارجاع به نمايندگان:
امام حسن عسكري(ع) نمايندگاني را معيّن كرده بود و آنها را با تأييد و بيان اعتماد، مورد حمايت خويش قرار مي داد تا براي حلّ مشكلات ديني و دنيوي رابط ميان آن حضرت و آنان باشند و تا شيعيان به روش مراجعة مستقيم به نمايندگان مأنوس شوند.
3. تأييد كتب فقه و اصل هاي تصنيف شدة ياران:
امام حسن عسكري(ع) برخي كتاب هاي فقهي و اصولي را كه براي عمل به آن و هدايت شدن در روزگار حضرت و پيش از آن گردآوري شده بود و نيز صاحبان و مؤلّفان آن كتب را مورد تأييد خويش قرار مي داد و از زحمات و تلاش هاي آنان قدرداني كرده و آن را مي ستود. همچنين حضرت از مردم خواست تا به اين كتاب ها عمل كنند.23
بيانيه هاي امام حسن عسكري(ع) دربارة غيبت امام مهدي(ع)
امام عسكري(ع) هم زمان با مخفي كردن فرزند بزرگوارش از چشم مردم و نشان دادن ايشان به برخي خواص، سعي كرد فكر غيبت را در اذهان و افكار رسوخ دهد و به مردم بفهماند كه اين مسئوليت اسلامي را بايد تحمّل و به اين انديشه عادت كنند.
دراين باره مي بينيم كه ايشان در راستاي فرموده هاي پيامبر(ص) و ائمة اطهار(ع) دربارة غيبت، سه رويكرد را دنبال مي كرد:
1. اعلاميه ها يا بيانيه هاي كلّي و عمومي دربارة صفات مهدي(ع) پس از ظهور و قيامش كه در دولت جهاني تشكيل مي دهد؛
2. توجيه نقد سياسي دربارة اوضاع موجود و مقرون كردن آن به انديشة وجود مهدي(ع) و ضرورت ايجاد دگرگوني ها از سوي ايشان؛
3. اعلاميه هاي كلّي براي پايگاه ها و اصحابش كه در آن، ابعاد انديشة غيبت براي آنان و ضرورت آمادگي و عمل به آن از ناحية رواني و اجتماعي توضيح داده شده بود تا غيبت امام و جدايي او را از آنان بپذيرند.24
بديهي است اگر مسألة غيبت بدون مقدّمه و آمادگي قبلي برقرار مي ماند، براي مردم امري شگفت آور و حيرت بخش و غافل گيركننده بود. از اينجا بود كه امام عسكري(ع) اين روش را عمل كرد و آن، برنامه اي ويژه براي آماده كردن ذهنيّات امّت و آگاه شدنشان بود تا آن روش را بپذيرند و بدون حيرت و شگفتي و همراه داشتن عواقب ناخوشايند و نامحدود، آن را حفظ كنند.25
نقل قول
