آنچه به طور صريح از فرمايش قرآن كريم استفاده مي شود اين است كه بعد از به هم خوردن نظام اين عالم و نفخ صور، مردگان جهت تعيين سرنوشت نهايي شان زنده مي شوند، فوج فوج و گروه گروه وارد صحراي محشر كه محل تجمع خلايق است، مي شوند.[1] و نفخ صوري كه مردگان با آن زنده مي شوند، نفخ دومي است.[2]
پس آنچه كه در مورد حشر انسان ها مسلم است اين است كه آنها در ظرف زماني به نام قيامت و در مكاني به نام محشر يا به تعبيري صحراي محشر، جمع مي شوند. درباره زمان قيامت از ديدگاه متون اسلامي مخصوصاً قرآن كريم هيچ شكي نيست كه آگاهي آن مخصوص خداوند است و هيچ كس ديگري نمي داند.[3] امّا مكان قيامت كجاست آيا قيامت در همين زمين برپا مي شود يا در زمين ديگري و يا اصلاً نه در اين زمين و نه زمين ديگر بلكه در آسمان ها و يا آسمان هاي ديگر برپا مي شود؟
پاسخ اين پرسش هرچند به طور بسيار واضح و صريح در متون اسلامي نيامده است (البته تا آنجا كه ما تتبّع نموديم) ولي از ظاهر بعضي از آيات شريفه قرآن كريم و رواياتي كه در ذيل آنها بيان شده اند، استفاده مي شود كه محل حشر انسانها زمين است نه جاي ديگر. يكي از آياتي كه مي توان گفت، نسبتاً اين مسأله را واضح كرده است آيه (48) سورة ابراهيم است كه اوصاف زمين و آسمان را در آستانة قيامت بيان مي كند و مي فرمايد: «در آن روز (روز قيامت) زمين و آسمان، به زمين و آسمان ديگر تبديل مي شوند.»
در ذيل اين آيه شريفه رواياتي آمده است كه تا حدودي مسأله ما را روشن مي سازند، ابن عباس مي گويد: «در زمين و آسمان كم و زيادي پديد مي آيد، پستي و بلندي هاي زمين، درختان و... نابود مي شوند و زمين امتداد پيدا كرده وسيعتر مي شود، زميني به وجود مي آيد كه خوني در آن ريخته نشده باشد و گناهي بر روي آن صورت نگرفته باشد؛ خورشيد، ماه و ستارگان آسمانها نيز از بين مي روند.»[4]
در منابع اهل سنت در ذيل آيه فوق الذكر روايتي آمده است كه محل حشر انسانها را به صورت روشن تر بيان مي كند و آن اينست كه، رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمود: «در روز قيامت مردم وارد زمين كاملاً سفيد رنگ مي شوند...»[5] اينكه در حديث تعبير زمين آمده است شاهد بر مدعاي ما است كه محل حشر انسانها زمين است.