آداب مسجد جمكران

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

آداب و اعمال مسجد جمكران


نماز مسجد مقدس جمكران

امام زمان ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ خطاب به حسن بن مثله فرمودند:

به مردم بگو تا به این مكان رغبت نمایند و آن را عزیز دارند و در آن چهار ركعت نماز بخوانند دو ركعت به نیت نماز تحیت مسجد است كه در هر ركعت یك بار سوره حمد و هفت بار سوره‌ی اخلاص خوانده می‌شود و ذكر ركوع و سجود را نیز هفت بار تكرار كند.[1]

و دو ركعت دیگر را به نیت نماز امام زمان ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ بخوانند به این ترتیب كه چون سوره‌ی حمد را شروع به خواندن نمایند و به «ایاك نعبد و ایاك نستعین» برسند آن را صد بار تكرار كنند و بعد از آن بقیه سوره حمد را بخوانند، سپس سوره‌ی اخلاص را فقط یك بار بخوانند و آنگاه ذكر ركوع و سجود را هفت بار تكرار نمایند، ركعت دوم را نیز به همین طریق بخوانند؛ چون نماز را تمام كنند یك بار تهلیل (لا اله الا الله) بگویند و سپس تسبیحات حضرت فاطمه‌ی زهرا ـ سلام الله علیها ـ را گفته سر به سجده گذارند و صد بار صلوات بر پیامبر و آل پیامبر بفرستند.

جناب حسن بن مثله ـ رحمه الله ـ می‌گوید: سپس امام زمان ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ فرمودند:

فَمَن صَلاّها فَكأنَّما صلّی فی البیت العتیق.[2]

هر كس این نماز را بخواند مانند آن است كه در كعبه نماز خوانده است.

آداب مسجد جمكران

چون مسجد مقدس جمكران از ویژگی زیارت حضرت بقیه الله الأعظم ـ ارواحنا فداه ـ هم برخوردار است سزاوار است زائرین محترم، آداب زیارت را مراعات كنند كه به چند نكته از آنان اشاره می‌شود:

1. زائر از بهترین و پاكیزه‌ترین لباس‌ها استفاده نمایند.

2. زبانش به ذكر تكبیر و تحمید و تسبیح و تهلیل و صلوات مشغول باشد.
3. هنگام داخل شدن در حرم و زیارتگاه‌ها سعی نماید در تحصیل رقّت قلب و خضوع و شكستگی و تصوّر جلالت قدر و معرفت به این كه امام ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ ما را می‌بیند و كلام ما را می‌شنود و سلام ما را جواب می‌دهد.

شایسته است در موقع اذن طلبیدن تدبّر در محبّت و لطفی كه امام ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ به شیعیان زائر خود دارند، كنند.

و همچنین تأمّل كند در خرابی‌های حال خود و عمل خویش كه چه خلاف‌هایی مرتكب شده و عهد و پیمان و دستورات نورانی آن بزرگوار را نادیده گرفته است و به یاد اذیّت‌هایی كه به ایشان و خاصّان و دوستان ایشان انجام داده است.

به راستی كه اگر كسی تأمّل كند، قدم‌ها از رفتن باز می‌ایستد و قلب‌ها هراسان و چشم‌ها گریان می‌شود و این تمام آداب است.

4. داخل شدن به حرم ائمه‌ی اطهار ـ علیهم السّلام ـ و مساجد بر انسان جنب و زن در ایام عادت حرام است و همچنین در وارد شدن به این مكان‌های مقدس مستحب است انسان با وضو باشد.

5. باید دعا و زیارتی كه از طرف اهل‌بیت ـ علیهم السّلام ـ به ما رسیده، خوانده شود و از زیارتی كه بعضی بی‌خبران عوام آنها را با بعضی از زیارات مأثوره و معتبره مخلوط كرده‌اند و نادانان را به آن مشغول كرده‌اند دوری كند.

شیخ كلینی روایت كرده از عبدالرحیم قصیر كه گفت:
بر امام صادق ـ علیه السّلام ـ وارد شدم و گفتم:

فدایت شوم از پیش خود دعایی اختراع كردم!

آن حضرت فرمودند:
واگذار مرا از اختراع خود، هرگاه تو را حاجتی روی دهد پناه ببر به حضرت رسول ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ و دو ركعت نماز كن و هدیه كن آن را به سوی آن حضرت.

6. همه‌ی اعمال اعمّ از زیارت و نماز و دعا، چه در این مكان مقدس و چه در زیارت‌های دیگر ائمه‌ی اطهار ـ علیهم السّلام ـ را می‌توان به نیابت از حضرت مهدی ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ انجام داد.

7. كلام لغو و بیهوده در موقع انجام اعمال عبادی در این مكان مقدس (مسجد جمكران) مذموم است و مانع رزق و باعث قساوت قلب می‌شود.

8. زائران عزیز نباید وسیله‌ی مزاحمت دیگر زوّار را فراهم آورند و همچنین خدّام با زائران با كمال ادب برخورد نمایند تا زائران در كمال آزادی و اطمینان قلب كه لازمه‌ی هر عمل عبادی است از آن مكان شریف توشه گیرند.
زنانی كه با لباس‌های مستهجن و آرایش كرده و با وقاحت و گفتارهای بلند به نحوی كه مانع استفاده‌های معنوی زوّار و باعث حواس پرتی عبادت كنندگان و گریه كنندگان می‌شود از هر گروهی كه هستند سدّ سبیل الله می‌شوند و راه خدا را می‌بندند كه این گونه زیارت از عبادت نیست.

حضرت امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ طیّ فرمایشی گهربار خطاب به اهل عراق می‌فرمایند:

خدا لعنت كند كسی را كه غیرت ندارد.[3]

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

چگونگی نوشتن عریضه برای امام عصر ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف

از جمله كرامت‌های آشكار امام زمان ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ ،‌حاصل شدن مقاصد و حوائج با فرستادن عریضه‌ی استغاثه به حضرتش می‌باشد. این امر با دیدگان مشاهده گردیده و با وجدان تجربه شده است و چگونگی آن به این صورت است كه متن زیر را همراه با حاجت خود می‌نویسید؟

بسم الله الرحمن الرحیم، كَتَبْتُ یا مَولایَ صَلَواتُ اللهِ عَلَیْكَ مُسْتَغیثاً، وَ شَكَوْتُ ما نَزَلَ بی مُسْتَجیراً بِاللهِ عَزَّ وَ جَلَّ، ثُمَّ بِكَ مِنْ اَمْرٍ قَدْ دَهَمَنی، وَ أَشْغَلَ قَلْبی، وُ أَطالَ فِكْری، وَ سَلَبَنی بَعْضَ لُبّی، وَ غَیَّرَ خَطیرَ نِعْمَهِ الهِ عِنْدی، أَسْلَمَنی عِنْدَ تَخَیُّلِ وُرُدِهِ الْخَلیلُ، وَ تَبِرَّأَ مِنّی عِنْدَ تَرائی إقبالِهِ إِلَیَّ الْحَمیمُ، وَ عَجَزَتْ عَنْ دِفاعِهِ حیلَتی، وَ خانَنی فی تَحَمُّلِهِ صَبْری وَ قُوَّتی.
فَلَجَأْتُ فیهِ إِلَیْكَ، وَ تَوَكَّلْتُ فِی المَسْألَهِ لِلّهِ جَلَّ ثَناؤُهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْكَ فی دِفاعِهِ عَنّی، عِلْماً بِمَكانِكَ مِنَ اللهِ رَبِّ العالَمینَ، وَلِیِّ التَّدْبیرِ وَ مالِكِ الاُمَورِ، وَاثِقاً بِكَ فِی المُسارَعَهِ فِی الشَّفاعَهِ إِلَیْهِ جَلَّ ثَناؤُهُ فی أَمْری، مُتَیَقِّناً لِإجابَتِهِ تَبارَكَ وَ ‌تعالی إِیَّاكَ بِإِعطائی سُؤْ لی.

وَ أَنْتَ یا مَولایَ جَدیرٌ بِتَحْقیقِ ظَنّی، وَ تَصْدیقِ أَمَلی فیكَ، فی أَمْرٍ كَذا و كَذا به جای این كذا و كذا حاجت خود را بنویس، فیما لا طاقَهَ لی بَحَمْلِهِ، ولا صَبْرَ لی عَلَیْهِ وَ إِنْ كُنْتُ مُسْتَحِقّاً لَهُ وَلِأَضْعافِهِ بِقَبیحِ أَفعالی، وَ تفْریطی فِی الواجِباتِ الَّتی لِلّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، فَأَغِثْنی یا مَولایَ صَلَواتُ اللهِ عَلَیْكَ عِنْدَ الكهْفِ، وَ قَدِّمِ المَسْأَلَهَ لِلّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فی أَمْری، ‌قَبْلَ حُلُولِ التَّلَفِ، وَ شَماتَهِ الْأَعداءِ، فَبِكَ بُسِطَتِ النِّعْمَهُ عَلَیَّ.

وَ اسأَلِ اللهَ جَلَّ جَلالُهُ لی نَصْراً عَزیزاً، وَ فَتْحَاً قَریباً، فیهِ بُلُوغُ الْآمالِ، وَ خَیْرُ الْمَبادی، وَ خواتیمُ الأَعْمالِ، وَ الْأَمْنُ مِنَ المَخاوِفِ كُلِّها فی كُلِّ حالٍ، إِنَّهُ جَلَّ ثَناؤُهُ لِما یَشاءُ فَعّالٌ، وَ هُوَ حَسْبی وَ نِعْمَ الوَكیلُ فِی المَبْدَءِ وَ الْمَآلِ.

عریضه را می‌توان در ضریح یكی از ائمه‌ی معصومین ـ علیهم السّلام ـ انداخت كه به محضر امام عصر ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ برسد و ایشان حاجت را برآورده كند.

یا از خاك مطهری، گل خالص تهیه كرده و عریضه را در میان آن قرار داده و در نهر یا چشمه‌ی آب یا چاه عمیقی بیندازید و قبل از انداختن بر بالای نهر یا چشمه رفته و یكی از نائبان حضرت بقیه الله ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ عثمان بن سَعد عَمْری، محمد بن عثمان، حسین بن روح، علی بن محمد سمری ـ قدس سره الشریف ـ را مورد خطاب قرار داده و بگویید:

یا فُلانَ بْنَ فُلانٍ سَلامٌ عَلَیْكَ، أَشْهَدُ أَنَّ وَفاتَكَ فی سَبیلِ اللهِ، وَ أَنّكَ حَیٌّ عِنْدَ الهِ مَرزُقٌ، وَ قَدْ خاطَبْتُكَ فی حَیاتِكَ الَّتی لَكَ عِنْدَ اللهِ جَلَّ وَ عَزَّ، وَ هذِهِ رُقْعَتی وَ حاجَتی إلی مَولانا صَلَّی الله عَلَیهِ وَ آلِهِ، فَسَلِّمها إِلَیْهِ، فَأَنْتَ الثِّقَهُش الْأَمینُ.

سپس عریضه را در نهر یا چاه یا چشمه بیاندازید، كه انشاء الله تعالی حاجت او برآورده شود.[4]

مرحوم علامه مجلسی فرموده است: هنگام انداختن عریضه چنین خیال نمایید كه نامه را به نایب خاص تسلیم می‌كنید.[5]

پي نوشت :

[1] . گفتنی است كه نماز تحیت مسجد فقط در مكان مسجد و در مقام امام زمان ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ وارد شده و خواندن آن در غیر آن مكان مانند حیاط مسجد وارد نشده است.
[2] . به خانه‌ی خدا وسط مسجد الحرام «بیت العتیق» می‌گویند.
[3] . اعمال مسجد مقدس جمكران، ص29.
[4] . منهاج العارفین، ص448 ـ المصباح، ص531.
[5] . بحارالانوار، ج94، ص30.
محمد جواد بستاني راد ـ مسجد جمكران ميعادگاه ديدار، ص37

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

آداب مسجد جمكران
چون مسجد مقدس جمكران از ویژگی زیارت حضرت بقیه الله الأعظم ـ ارواحنا فداه ـ هم برخوردار است سزاوار است زائرین محترم، آداب زیارت را مراعات كنند كه به چند نكته از آنان اشاره می‌شود:
1. زائر از بهترین و پاكیزه‌ترین لباس‌ها استفاده نمایند.
2. زبانش به ذكر تكبیر و تحمید و تسبیح و تهلیل و صلوات مشغول باشد.
3. هنگام داخل شدن در حرم و زیارتگاه‌ها سعی نماید در تحصیل رقّت قلب و خضوع و شكستگی و تصوّر جلالت قدر و معرفت به این كه امام ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ ما را می‌بیند و كلام ما را می‌شنود و سلام ما را جواب می‌دهد.
شایسته است در موقع اذن طلبیدن تدبّر در محبّت و لطفی كه امام ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ به شیعیان زائر خود دارند، كنند.
و همچنین تأمّل كند در خرابی‌های حال خود و عمل خویش كه چه خلاف‌هایی مرتكب شده و عهد و پیمان و دستورات نورانی آن بزرگوار را نادیده گرفته است و به یاد اذیّت‌هایی كه به ایشان و خاصّان و دوستان ایشان انجام داده است.
به راستی كه اگر كسی تأمّل كند، قدم‌ها از رفتن باز می‌ایستد و قلب‌ها هراسان و چشم‌ها گریان می‌شود و این تمام آداب است.
4. داخل شدن به حرم ائمه‌ی اطهار ـ علیهم السّلام ـ و مساجد بر انسان جنب و زن در ایام عادت حرام است و همچنین در وارد شدن به این مكان‌های مقدس مستحب است انسان با وضو باشد.
5. باید دعا و زیارتی كه از طرف اهل‌بیت ـ علیهم السّلام ـ به ما رسیده، خوانده شود و از زیارتی كه بعضی بی‌خبران عوام آنها را با بعضی از زیارات مأثوره و معتبره مخلوط كرده‌اند و نادانان را به آن مشغول كرده‌اند دوری كند.
شیخ كلینی روایت كرده از عبدالرحیم قصیر كه گفت:
بر امام صادق ـ علیه السّلام ـ وارد شدم و گفتم:
فدایت شوم از پیش خود دعایی اختراع كردم!
آن حضرت فرمودند:
واگذار مرا از اختراع خود، هرگاه تو را حاجتی روی دهد پناه ببر به حضرت رسول ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ و دو ركعت نماز كن و هدیه كن آن را به سوی آن حضرت.
6. همه‌ی اعمال اعمّ از زیارت و نماز و دعا، چه در این مكان مقدس و چه در زیارت‌های دیگر ائمه‌ی اطهار ـ علیهم السّلام ـ را می‌توان به نیابت از حضرت مهدی ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ انجام داد.
7. كلام لغو و بیهوده در موقع انجام اعمال عبادی در این مكان مقدس (مسجد جمكران) مذموم است و مانع رزق و باعث قساوت قلب می‌شود.
8. زائران عزیز نباید وسیله‌ی مزاحمت دیگر زوّار را فراهم آورند و همچنین خدّام با زائران با كمال ادب برخورد نمایند تا زائران در كمال آزادی و اطمینان قلب كه لازمه‌ی هر عمل عبادی است از آن مكان شریف توشه گیرند.
زنانی كه با لباس‌های مستهجن و آرایش كرده و با وقاحت و گفتارهای بلند به نحوی كه مانع استفاده‌های معنوی زوّار و باعث حواس پرتی عبادت كنندگان و گریه كنندگان می‌شود از هر گروهی كه هستند سدّ سبیل الله می‌شوند و راه خدا را می‌بندند كه این گونه زیارت از عبادت نیست.
حضرت امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ طیّ فرمایشی گهربار خطاب به اهل عراق می‌فرمایند:
خدا لعنت كند كسی را كه غیرت ندارد.[3]
چگونگی نوشتن عریضه برای امام عصر ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ
از جمله كرامت‌های آشكار امام زمان ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ ،‌حاصل شدن مقاصد و حوائج با فرستادن عریضه‌ی استغاثه به حضرتش می‌باشد. این امر با دیدگان مشاهده گردیده و با وجدان تجربه شده است و چگونگی آن به این صورت است كه متن زیر را همراه با حاجت خود می‌نویسید؟
بسم الله الرحمن الرحیم، كَتَبْتُ یا مَولایَ صَلَواتُ اللهِ عَلَیْكَ مُسْتَغیثاً، وَ شَكَوْتُ ما نَزَلَ بی مُسْتَجیراً بِاللهِ عَزَّ وَ جَلَّ، ثُمَّ بِكَ مِنْ اَمْرٍ قَدْ دَهَمَنی، وَ أَشْغَلَ قَلْبی، وُ أَطالَ فِكْری، وَ سَلَبَنی بَعْضَ لُبّی، وَ غَیَّرَ خَطیرَ نِعْمَهِ الهِ عِنْدی، أَسْلَمَنی عِنْدَ تَخَیُّلِ وُرُدِهِ الْخَلیلُ، وَ تَبِرَّأَ مِنّی عِنْدَ تَرائی إقبالِهِ إِلَیَّ الْحَمیمُ، وَ عَجَزَتْ عَنْ دِفاعِهِ حیلَتی، وَ خانَنی فی تَحَمُّلِهِ صَبْری وَ قُوَّتی.
فَلَجَأْتُ فیهِ إِلَیْكَ، وَ تَوَكَّلْتُ فِی المَسْألَهِ لِلّهِ جَلَّ ثَناؤُهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْكَ فی دِفاعِهِ عَنّی، عِلْماً بِمَكانِكَ مِنَ اللهِ رَبِّ العالَمینَ، وَلِیِّ التَّدْبیرِ وَ مالِكِ الاُمَورِ، وَاثِقاً بِكَ فِی المُسارَعَهِ فِی الشَّفاعَهِ إِلَیْهِ جَلَّ ثَناؤُهُ فی أَمْری، مُتَیَقِّناً لِإجابَتِهِ تَبارَكَ وَ ‌تعالی إِیَّاكَ بِإِعطائی سُؤْ لی.
وَ أَنْتَ یا مَولایَ جَدیرٌ بِتَحْقیقِ ظَنّی، وَ تَصْدیقِ أَمَلی فیكَ، فی أَمْرٍ كَذا و كَذا به جای این كذا و كذا حاجت خود را بنویس، فیما لا طاقَهَ لی بَحَمْلِهِ، ولا صَبْرَ لی عَلَیْهِ وَ إِنْ كُنْتُ مُسْتَحِقّاً لَهُ وَلِأَضْعافِهِ بِقَبیحِ أَفعالی، وَ تفْریطی فِی الواجِباتِ الَّتی لِلّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، فَأَغِثْنی یا مَولایَ صَلَواتُ اللهِ عَلَیْكَ عِنْدَ الكهْفِ، وَ قَدِّمِ المَسْأَلَهَ لِلّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فی أَمْری، ‌قَبْلَ حُلُولِ التَّلَفِ، وَ شَماتَهِ الْأَعداءِ، فَبِكَ بُسِطَتِ النِّعْمَهُ عَلَیَّ.
وَ اسأَلِ اللهَ جَلَّ جَلالُهُ لی نَصْراً عَزیزاً، وَ فَتْحَاً قَریباً، فیهِ بُلُوغُ الْآمالِ، وَ خَیْرُ الْمَبادی، وَ خواتیمُ الأَعْمالِ، وَ الْأَمْنُ مِنَ المَخاوِفِ كُلِّها فی كُلِّ حالٍ، إِنَّهُ جَلَّ ثَناؤُهُ لِما یَشاءُ فَعّالٌ، وَ هُوَ حَسْبی وَ نِعْمَ الوَكیلُ فِی المَبْدَءِ وَ الْمَآلِ.
عریضه را می‌توان در ضریح یكی از ائمه‌ی معصومین ـ علیهم السّلام ـ انداخت كه به محضر امام عصر ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ برسد و ایشان حاجت را برآورده كند.
یا از خاك مطهری، گل خالص تهیه كرده و عریضه را در میان آن قرار داده و در نهر یا چشمه‌ی آب یا چاه عمیقی بیندازید و قبل از انداختن بر بالای نهر یا چشمه رفته و یكی از نائبان حضرت بقیه الله ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ عثمان بن سَعد عَمْری، محمد بن عثمان، حسین بن روح، علی بن محمد سمری ـ قدس سره الشریف ـ را مورد خطاب قرار داده و بگویید:
یا فُلانَ بْنَ فُلانٍ سَلامٌ عَلَیْكَ، أَشْهَدُ أَنَّ وَفاتَكَ فی سَبیلِ اللهِ، وَ أَنّكَ حَیٌّ عِنْدَ الهِ مَرزُقٌ، وَ قَدْ خاطَبْتُكَ فی حَیاتِكَ الَّتی لَكَ عِنْدَ اللهِ جَلَّ وَ عَزَّ، وَ هذِهِ رُقْعَتی وَ حاجَتی إلی مَولانا صَلَّی الله عَلَیهِ وَ آلِهِ، فَسَلِّمها إِلَیْهِ، فَأَنْتَ الثِّقَهُش الْأَمینُ.
سپس عریضه را در نهر یا چاه یا چشمه بیاندازید، كه انشاء الله تعالی حاجت او برآورده شود.[4]
مرحوم علامه مجلسی فرموده است: هنگام انداختن عریضه چنین خیال نمایید كه نامه را به نایب خاص تسلیم می‌كنید.[5]
[1] . گفتنی است كه نماز تحیت مسجد فقط در مكان مسجد و در مقام امام زمان ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ وارد شده و خواندن آن در غیر آن مكان مانند حیاط مسجد وارد نشده است.
[2] . به خانه‌ی خدا وسط مسجد الحرام «بیت العتیق» می‌گویند.
[3] . اعمال مسجد مقدس جمكران، ص29.
[4] . منهاج العارفین، ص448 ـ المصباح، ص531.
[5] . بحارالانوار، ج94، ص30.
محمد جواد بستاني راد ـ مسجد جمكران ميعادگاه ديدار، ص37