(...◕✿◕◕✿◕ جایگاه زنان در شریعت نبوی صلی الله علیه و آله وسلم ◕✿◕◕✿◕...)

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

4- نجات دختران از زنده به گورشدن


کشتن دختران و زنده به گور شدن بی گناهان، از دردناک ترین رفتارهای غیر انسانی در عصرجاهلیت نسبت به دختران است. هرچند دامنه چنین رفتار بی رحمانه و غیرقابل تحمل، در میان تمام قبیله های عرب وجود نداشت، و تنها در میان پاره ای از قبیله ها مرسوم بود، ولی عملی نادر و اتفاقی نبود.


در آن روز از بین بردن دختران به شکل فجیع تری صورت می گرفت، ولی امروز به شیوه مدرن آن، عمومیت بیشتری یافته و سقط جنین و از بین بردن آنها امر رایج این عصر و زمان شده است. در آن روز نوزادان، به خصوص دختران، بعد از تولد کشته می شدند، ولی امروز در شکم مادر نابود می شوند.


در عصر جاهلیت حتی در ادیان و مکاتب آن زمان نیز، به زنان به عنوان موجود پست، ابزار تولید نسل، خدمتکار مرد و موجود شرور نگاه می شد، تا جایی که اگر مادری دختر می زایید مایه ننگ و شرمساری شوهر و قبیله بود، و از شنیدن خبر تولد نوزاد دختر، عصبانی می شد و از شدّت خشم رنگ چهره اش سیاه شده، برای شستن لکه ننگ از دامنش، دختر را زنده به گور می کرد. سرگذشت اسفبار زنان و دختران عصر جاهلیّت در قرآن کریم و متون تاریخی حکایت شده است

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

یکی از کارهای مهمّی که در عصر رسول خدا - صلی الله علیه وآله - صورت گرفت، مبارزه با این پدیده شوم بود. در مکتب حیات بخش اسلام که رسول خدا - صلی الله علیه و آله - مأمور ابلاغ و تحقق آن در جامعه بود، کشتن دختران به شدّت نکوهش و عملی زشت و ناروا شمرده شده، و قرآن کریم در آیات زیادی، پرده از رفتار زشت و غیر انسانی اعراب جاهلی، نسبت به دختران و زنان برداشته است:


«واذا بُشِّرَ احدهم بالانثی ظلَّ وجهه مسوداً وهو کظیم یتواری من القوم من سوء ما بشر به ایمسکه علی هون ام یدسه فی التراب الا ساء ما یحکمون»


«هرگاه به یکی از آنها بشارت دهند دختر نصیب تو شده صورتش [از فرط ناراحتی] سیاه می شود و به شدت خشمگین می شد به دلیل [این[ بشارت بد، از قوم خود دور می شود؛ [و نمی داند] آیا او را با قبول ننگ نگهدارد، یا در خاک پنهانش کند؟! آگاه باشید که بد حکم می کنند.»


«قل تعالوا اتل ما حرم ربکم علیکم الا تشرکوا به شیئاً و بالوالدین احساناً و لاتقتلوا اولادکم من املاقٍ نحن نرزقکم و ایاهم»


«بگو: بیایید تا آنچه را که پروردگار بر شما حرام کرده است برای شما بخوانم: چیزی را برای خدا شریک قرار ندهید، و به والدین خویشتن نیکی کنید. و فرزندان خود را از خوف تنگدستی به قتل نرسانید، ما شما و ایشان را روزی می دهیم.»

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

در این آیه خداوند به نیک رفتاری با پدر و مادر دستور داده و از کشتار فرزندان به شدّت نهی کرده است، وتأکید کرده که به سبب تنگدستی یا زندگی بهتر فرزندان و نسلتان را از بین نبرید؛ زیرا خداوند خود روزی آنان را به عهده گرفته است. اما امروزه برای برخورداری از رفاهی بیشتر نابودی انسان در رحم مادر به طور گسترده انجام می شود.


«واذا المؤودة سئلت بای ذنب قتلت»


«در آن هنگام که از دختران زنده به گور شده سؤال شود به کدامین گناه کشته شدند؟»


قابل توجه این که در شریعت نبوی، به قدری کشتار دختران بی گناه زشت شمرده شده است که رسیدگی به این جنایت شرم آور در روز قیامت، مقدم بر مسئله نشر نامه های اعمال و دادخواهی در مسائل دیگر، دانسته شده است؛ و این نهایت اهتمام نظام اسلامی به خون انسان ها و به خصوص انسان های بی گناه را می رساند، و نیز بیان گر اهمیّت رسیدگی به خون دختران بی گناه است.


قرآن نمی گوید: «از قاتلان سؤال می کنند،» بلکه می گوید: «از این کودکان معصوم سؤال می شود که گناهشان چه بوده است که چنین بی رحمانه کشته شدند؟» گویی قاتلان ارزش بازپرسی را هم ندارند. به علاوه شهادت و گواهی این مقتولان به تنهایی کافی است.


نکته قابل توجه این که قتل فرزندان در بعضی از قبیله ها اختصاص به دختران نداشت، بلکه برای بیشتر مشرکان کشتن فرزندان به عنوان عملی خوشایند به حساب می آمد؛ چنان که خداوند فرموده است:

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

«وَکَذلِکَ زَیَّنَ لِکَثِیر مِنَ الْمُشْرِکِینَ قَتْلَ أَوْلادِهِمْ شُرَکاوءُهُمْ لِیُرْدُوهُمْ وَ لِیَلْبِسُوا عَلَیْهِمْ دِینَهُمْ وَ لَوْ شاءَ اللّهُ ما فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَما یَفْتَرُونَ» «همچنین شریک های آنها (یعنی بت ها) قتل فرزندانشان را در نظرشان خوب جلوه داده بودند (کودکان خود را قربانی بت ها می کردند و به این کار افتخار می کردند!) و عاقبت این کار چنین شد که آنها را به هلاکت افکندند و آیینشان را دگرگون ساختند و اگر خدا می خواست چنین نمی کردند [زیرا می توانست به اجبار جلو آنان را بگیرد ولی اجبار سودی ندارد[ بنابراین آنها و تهمت هایشان را به حال خود واگذار [و به اعمال آنها اعتنا مکن].»

معنای کلمه «اولاد» در این آیه اعم از دختر و پسر است.


قتل فرزندان از جمله دختران بر اساس بینش مشرکانه و عقاید خرافی آن روز استوار بود که رسول خدا - صلی الله علیه وآله - سنت ها و عقاید باطل مشرکان را از میان برداشت؛ رفتارهای ناروای آنان با فرزندان و از جمله دختران را روشن ساخت؛ جامعه را از این اعمال ننگین برحذر داشت، و چنین رفتار ناشایستی را به عنوان رفتاری زیانبار و کاری باطل، اعلام کرد که نتیجه آن از نظر انسانی و عاطفی جز زیان چیز دیگری در بر نداشت. کلام خداوند را برای مردم بیان داشتند:

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

«قد خسر الذین قتلوا اولادهم سفهاً بغیر علمٍ وحرموا ما رزقهم الله افتراء علی الله قد ضلوا و ما کانوا مهتدین»


«به یقین آنان که فرزندان خود را از روی نادانی کشتند، زیان دیدند و آنچه را که خدا به آنها روزی داده بود، بر خود تحریم کردند، و بر خدا دروغ بستند، آنها گمراه شدند و [هرگز] هدایت نیافتند.»


بنابراین، یکی از کارهای مهم و برجسته ای که در عصر رسول خدا - صلی الله علیه و آله - انجام گرفت، موضع گیری و مقابله قاطع و همه جانبه با پدیده شوم دخترکشی بود. در آن زمان زن بودن چنان مایه ننگ قبیله بود، که در قدم های نخستین تولد، مرگ در انتظار آنها بود، و نجات یافتن آنها به وسیله مکتب رسول خدا - صلی الله علیه و آله - بزرگ ترین ارمغان زندگی برای زنان بود؛ و از این رهگذر نیز زنان جایگاه رفیعی در شریعت نبوی پیدا کردند، که برترین دستاورد برای زنان محسوب می شود.

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

ه - زن و مرد حامی و پوشش یکدیگر


پاره ای از آموزه های دینی غیر از اسلام، به دلیل نگرش تبعیض آمیز به زنان، علت غایی خلقت زن را، مرد می دانستند، و می گفتند: «زن برای مرد خلق شده است» ولی در مکتب رسول الله - صلی الله علیه و آله - زن و مرد به عنوان حامی و پوشش، مکمّل و مایه آرامش و الفت یکدیگرند، نه این که یکی وجود اصلی و غایی باشد و دیگری دارای وجود مقدمی و طفیلی. چنان که آیات زیر دلالت بر این مطلب دارد:


«هُنَّ لباس لکم وانتم لباس لهن»


«آنان لباس شما و شما لباس آنانید (هر دو زینت هم و سبب حفظ یکدیگرید).»


مراد این است که زنان و مردان به منزله لباس برای یکدیگرند. گروهی گفته اند منظور از لباس، سکنی است؛ به این معنا که زن برای مرد و مرد برای زن مایه آرامش و حفاظت است.


«ومن آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجاً لتسکنوا الیها و جعل بینکم مودةً ورحمةً»


«از جمله آیات خداوند این است که برای شما همسرانی از جنس خودتان آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید، و در میان شما مهربانی قرار داد.»


در این آیات، از زن و مرد، به عنوان پوشش و لباس برای یکدیگر نام برده شده است، و لباس حکم حمایت و حفاظت را دارد، و این حمایت و حفاظت نسبت به زن و مرد دو طرفه است، و خداوند، جاذبه، و دوستی میان مرد و زن را برای هر دو جنس ایجاد کرده است، تا این جاذبه دوسویه باشد، و هر کدام باعث آرامش یکدیگر شود. خداوند در این آیه فرموده است: «از نشانه های خداوند این است که از خودتان جفت آفرید.» مرجع ضمیر در کلماتی مثل «لکم»، «انفسکم»، و «جعل لکم» یک چیز است که زن و مرد هر دو را شامل می شود و در این آیه، هردو را مورد نیاز یکدیگر معرفی کرده است. از این لحاظ نیز زنان جایگاه ارزشمندی در آموزه های نبوی به دست آوردند؛ و از تحقیر طفیلی بودن رهایی پیدا کردند.