چگونگی شهادت امام هادی علیه السلام

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

.. منحرفان از خط امامت ..

در دوران امام هادي (ع) بعضي از افراد وگروهاي فرصت طلب با ادعاهاي دروغ ونشر مطالب بي اساس سعي در ايجاد اختلاف ميان مسلمانان وگمراه كردن آنان داشتند ، اين گروهها به چند دسته تقسيم ميشدند :

1- غلات

سران اين فرقه عبارت بودند از :علي بن حسكه قمي ،محمد بن نصير نميري ، حسن بن محمد معروف به ابن بابا قمي ، فارس بن حاتم قزويني وقاسم بن يقطين قمي

«»علي بن حسكه : معتقد به الوهيت وربوبيت حضرت هادي (ع) ورسالت ونبوت خود وسقوط همه واجبات وفرايض ديني بود .

«»محمد بن نصير نميري نيز با ابن حسكه در مسائل هم عقيده بود علاوه بر آنكه قائل به تناسخ بود وازدواج با محارم وهمچنين لواط را روا مي شمرد .(رجال كشي ج 4)


پيشواي دهم در برابر افراد ياد شده وعقايد كفر آميز آنان موضع گرفت وضمن اظهار بيزاري از آنان چهرة پليد ايشان را براي همگان بر ملا كرد ويكي از آنان را كه وجودش براي جامعة اسلامي خطرناك بود (مهدور الدم) دانست وفرمان قتلش را صادر كرد .

در پاسخ بعضي شيعيان كه در باره ابن حسكه وعقايد باطل او پرسيده بودند نوشت :

ابن حسكه كه لعنت خدا بر او باد دروغ مي گويد ومن او را در رديف دوستان خود نمي شناسم خداي او را لعنت كند. سوگند به خدا ، پروردگار رسول خويش وپيامبران پيش از او را جز به آيين حنيف ونماز وزكات وروزه وحج وولايت نفرستاد وپيامبر (ص) جز به خداي يكتاي بي همتا دعوت نكرد ، ما جانشينان او نيز بندگان خداييم وبه او شرك نمي ورزيم .

اگر او را اطاعت كنيم بر ما رحم خواهد كرد وچنانچه از فرمانش سر پيچي نماييم گرفتار كيفرش خواهيم شد ، ما بر خدا هيچ حجتي نداريم بلكه خدا ست كه بر ما وبر تمامي آفريدهايش حجت دارد . من از كسي كه چنين سخناني مي گويد بيزاري مي جويم وبه سوي خدا از چنين گفتاري پناه مي برم ، شما نيز از آنان دوري گزينيد وايشان را در فشار وسختي قرار دهيد وچنانچه به يكي از آنها دسترسي پيدا كرديد سرش را با سنگ خرد كنيد .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

گاهي بدون آنكه از سوي اصحاب پرسشي شود نظر خود را نسبت به افراد اعلام مي كرد ، محمد بن عيسي مي گويد : امام هادي (ع) بدون آنكه پرسشي از او شود براي من نوشت :

خداوند ،قاسم بن يقطين وعلي بن حسكه را لعنت كند . شيطاني در برابر او ظاهر ميشود وحرفهاي بي اساس ودروغ را بر او القا مي كند.

نصر بن صباغ مي گويد : حسن بن محمد معروف به (ابن بابا) ومحمد بن نصير نميري وفارس بن حاتم قزويني مورد لعن امام هادي (ع) قرار گرفتند .

فارس بن حاتم پيشواي غلات در مرحله اي از انحرافات وگمراهي قرار داشت. امام (ع) دستور قتل او را صادر نمود وبراي قاتلش بهشت را تضمين كرد وفرمود :

فارس به اسم من دست به كارهايي مي زند ومردم را فريب ميدهد وآنان را به بدعت در دين فرا مي خواند

خون او براي هر كس كه او را بكشد هدر است كيست با كشتن او مرا راحت كند ؟ ومن در مقابل ، بهشت را براي او تضمين مي كنم .

يكي از ياران امام (ع) فرمان آن حضرت را اجرا نمود وبا به هلاكت رساندن فارس ، امام (ع) وجامعه اسلامي را از شر او راحت كرد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

2- واقفيه

واقفيه ، يعني كساني كه بعد از شهادت موسي بن جعفر (ع) به خاطر يك سلسله انگيزهاي نفساني ودنيوي منكر شهادت آن حضرت شدند ودر نتيجه ، تن به امامت پيشواي هشتم (ع) ندادند

در پليدي وخباثت وانحراف از خط امامت كمتر از (غلات) نبودند ، از اين رو امام هادي (ع) دربرابر آنان نيز موضع گرفت ولعن بر آنان را روا داشت.

ابراهيم بن عقبه مي گويد : به امام هادي (ع) نوشتم : فدايت شوم ! من از بغض وكينة ممطوره (واقفيه) نسبت به حق آگاهي دارم ، آيا مجاز هستم در قنوت نماز بر آنان لعن كنم ؟ فرمود: آري .

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

3- صوفيه

صوفيان ، گروه منحرف ديگري دردرون جامعه اسلامي بودند كه تحت پوشش زهد وكناره گيري از دنيا
به گمراه كردن توده هاي مردم ومنحرف كردن آنان از خط امامت مشغول بودند .

پيشواي دهم (ع) همچون نياكان بزرگوار خود خطر اين گروه انحرافي را به مسلمانان گوش زد كرده آنان را از ارتباط وهمنشيني با صوفيان برحذرداشت ، حسين بن ابي الخطاب ، مي گويد :

با امام هادي (ع) در مسجد النبي بودم ، گروهي از ياران آن حضرت از جمله ابو هاشم جعفري ، نيز به ما پيوستند ، در اين هنگام جمعي از صوفيه وارد مسجد شد در گوشه اي دايره وار نشستند ومشغول ذكر لا اله الا الله شدند ، امام (ع) رو به صحابه كرد وفرمود :

به اين نيرنگ بازان توجه نكنيد زيرا آنان همنشينان شياطين وويران كنندگان پايه هاي دين هستند براي تن پروري زهد نمايي مي كند وبراي شكار كردن مردم ساده لوح شب زنده داري مي نمايند .

روزگاري را به گرسنگي سپري مي كنند تا براي پالان كردن خري چند را رام كنند.لا اله الا الله نمي گويند مگر براي فريب مردم ، كم نمي خورند مگر براي پر كردن كاسه هاي بزرگ وجذب دل ابلهان به سوي خود .

با مردم به املاء خود از دوستي خدا سخن مي گويند وآنان را آرام آرام وپنهان در چاه گمراهي مي افكنند ، وردهايشان رقص وكف زدن ، وذكر هايشان ترنم وآواز خواني است ، جز سفيهان كسي از آنان پيروي نمي كند وجز بي خردان واحمقان كسي به انان نمي گرود .

هر كس به ديدار يكي از آنان ، چه در زمان حيات او وچه پس از مرگش ، برود چنان است كه به ديدار شيطان وبت پرستان رفته باشد .وهر كه به فردي از آنان كمك كنند مثل آن است كه به يزيد ومعاويه وابو سفيان كمك كرده باشد .


يكي از اصحاب پرسيد : هر چند معترف به حقوق شما باشد ؟
امام (ع) (كه انتظار چنين پرسشي را نداشت ) با خشم به وي نگريست وفرمود :

از چنين پرسشي دست بردار ! زيرا كسي كه معترف به حقوق ما باشد دچار نفرين ما نمي شود مگر نمي داني كه آنان پست ترين طايفه هاي صوفيه هستند در حالي كه تمامي صوفيان از مخالفان ما بوده وراهشان با راه ما مغايرت دارد .

آنان جز يهود ونصاراي اين امت نيستند وهمانها هستند كه سعي در خاموش كردن نور الهي دارند وخداوند نورش را به اتمام خواهد رسانيد هر چند كافران را ناپسند آيد .(حديقة الشريعة ص602و603 ، روضات الجنات ج3ص134و135 ،سفينة البحار ج2ص58)

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

‹›به سوى دوست‹›

امام هادى - عليه السلام - از سركشان بنى عباس رنج و محنت هاى زيادى كشيد و در اين ميان متوكل در ظلم و ستم به حضرت و سنگدلى گوى سبقت را از ديگران ربود و روى سلف خود را سفيد كرد.

دستور داد حضرت را از مدينة الرسول به سامرّا منتقل كنند و ايشان را كاملا تحت نظر بگيرند و خانه شان را محاصره كرده مانع ديدار شيعيان با ايشان و استفاده دانش پژوهان از آن سرچشمه علم و معرفت گردند حتّى ايشان را در تنگنا و محاصره اقتصادى قرار داد و رساندن حقوق شرعيه و هدايا از داخل و خارج را به حضرت ممنوع كرد و متخلفان را عقوبتى سخت نمود.

گاه بگاه نيز شرطه و ماءموران خود را دستور مى داد تا ناگهانى به خانه امام ريخته آنجا را بازرسى كنند به اميد آنكه سلاح و يا مدركى دال بر فعاليت ايشان عليه حكومت به دست آورد ليكن در اين حمله هاى شبانه جز كتاب هاى علمى و ادعيه چيزى يافت نمى شد.

بعضى مواقع نيز فرمان مى داد تا حضرت را در هر حالتى هست به دربار آورند و در يكى از اين احضارها امام در حالى بر متوكل وارد گشت كه او مست و لايعقل در كنار جام ها و سبوهاى شراب و ميان گروه هاى خنياگر و رقاصه افتاده بود. امام بى توجه به موقعيت خطير و خطرات احتمالى بشدت او را سرزنش و ملامت نمود و به نصيحت گويى و يادآورى قيامت پرداخت و فسق و فجور و مى خوارگى و بدكارگى او را محكوم ساخت .

متوكل كه دريافت حضرت هرگز شريك جرم او نمى گردد و همواره در صدد حفظ و استوارتر كردن رشته اتصال به هستى بخش و خداى يگانه است برآشفت و دستور داد ايشان را در زندان محبوس سازند.
راويان نقل مى كنند كه شخصى از دهان حضرت شنيد كه مى فرمودند:

انا اكرم على اللّه من ناقة صالح ؛
من نزد خداوند از ((ناقه صالح )) گرامى تر هستم .

سپس ايشان اين آيه را خواندند:

تمتعوا فى داركم ثلاثة ايام ذلك وعد غير مكذوب.(1)
(صالح بن كفار قوم خود گفت: ) سه روز در خانه هايشان از زندگى بهره مند شويد (كه پس از آن عذاب الهى فرود خواهد آمد) و اين وعده اى درست و راست است .

بيش از سه روز از اين ماجرا نگذشته كه متوكل به دست فرزندش منتصر به هلاكت رسيد.(2)


رنج و مصيبت امام با نابودى دشمن كينه توز او متوكل به پايان نرسيد بلكه همچنان حكومت عباسى شبانه روز ايشان را تحت مراقبت شديد داشت و انواع مشكلات را براى ايشان به وجود مى آورد و ترفندهاى جديد بكار مى بست زيرا ايشان مورد توجه و احترام مسلمانان بودند و بخش بزرگى از آنان حقانيت و اولويت ايشان را براى خلافت مسلم و قطعى مى دانستند و حضرت را با سران شهوتران ، شكم باره ، زراندوز، حق ستيز و ستمگر عباسى طرف قياس ‍ نمى شناختند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

زهر در كام :

تحمل امام بر معتمد عباسى روز به روز سخت تر مى شد زيرا همه جا سخن از فضل ، بزرگوارى ، تقوا و زهد ايشان بود و همگان حضرت را بر ديگر علماى مسلمين مقدم مى داشتند. همه اينها قلبش را فشرده و چهره اش را سياه مى كرد و:

چو اندر تبارش بزرگى نبود

نيارست نام بزرگان شنود

معتمد كه همه راه ها را بسته مى ديد آخرين تير در تركش خود را - مثل پدران و اجدادش - بيرون كشيد و ناجوانمردانه و با نيرنگ حضرت را مسموم ساخت و بزرگترين جنايت را در اسلام به نام خود ثبت كرد.
سمّ در امام كارگر شد و ايشان را بسترى كرد و آلام جسمانى بر رنج هاى روحى افزوده شد، شيعيان ، دوستان و سران دولت به عيادت ايشان مى آمدند، از جمله اين عيادت كنندگان ابو هاشم جعفرى شاعر آسمانى و زبان رساى اهل بيت و از نوادگان جعفر طيّار بود كه با مشاهده حال حضرت متاءثر شد و گريست و قصيده اى سرود كه ابيات زير از آن مى باشد:

(( مادت الارض بى وادت فؤ ادى

و اعترتنى موارد العرواء... )) (790)

زمين به دور سرم چرخيد، چشمانم سياهى رفت ، قلبم فشرده و سنگين گشت ، تبدار شدم ، لرزش و اضطراب مرا فرا گرفت از اينكه شنيدم امام بيمار و نزار است و گفتم : همه جان و هستى ام فداى او باد. اماما! با بيماريت اسلام بيمار شد و ستارگان آسمان كم نور شدند و فرو نشستند. خيلى عجيب است شما كه درمان هر دردى هستيد بيمار شويد. شما شفابخش دردهاى دين و دنيا و زنده كننده مردگان و زندگان هستيد)).

اين اشعار نهايت حزن و اندوه و نگرانى ابو هاشم جعفرى را نشان مى دهد او در تب و تاب امام مى سوزد و مشتاق فداكارى است و مى خواهد خود جان ببازد ليكن محبوب همچنان زنده بماند بيمارى و ناتوانى امام بزرگوار كه حقيقت دين است يعنى ناتوانى و بيمارى اسلام . از هول اين فاجعه ستارگان از گنبد آسمان كنده شده و سرگردانند، ابو هاشم شگفت زده مى پرسد: امام كه داروى هر دردى است و شفابخش هر بيمار، چگونه اسير ناتوانى و بيمارى مى شود؟!

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

تعيين وليعهد:

امام قبلا امام حسن عسكرى(ع) را به عنوان وصى و امام پس از خود به خواص شيعه معرفى كرده بود ليكن در زمان بيمارى خود رسما، علنا و با صراحت ايشان را امام ، وصى ، جانشين و مرجع همه شيعيان پس از وفاتش تعيين كردند و خواستند تا عهده دار تكفين و نماز بر پدرشان و ديگر امور مربوط به ايشان گردند.



به سوى دوست:

مسموميت پيشرفت مى كرد و امام را دردى جانكاه فرا گرفته بود و مرگ بسرعت نزديك مى شد امّا حضرت در اين هنگام به طرف قبله دراز كشيده و مشغول تلاوت آياتى از قرآن شدند و در همان دم روح مباركشان به آسمان صعود كرد در حالى كه آميخته با آيات الهى بود.

خداوند و خالق هستى و آفريدگارش روح پاك ، والا و تابناك ايشان را با خشنودى پذيرفتند و ملائكه به استقبال آمدند، سفر بزرگ ايشان دنيا را تيره كرد و آخرت را روشن ساخت . مردم خير بسيارى را از كشف دادند زيرا رهبر، مدافع حقوقشان و چهره بزرگ تاريخ را از دست داده بودند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

غسل و كفن :

امام حسن عسكرى - عليه السلام - با قلبى مالامال از اندوه و سينه اى شرحه شرحه جسد مطهر پدر را غسل داد و كفن نمود و بر او نماز خواند سپس آماده تشييع گشت .


شهرى در سوگ:

سامرّا از عظمت اين فاجعه تكان خورد و همه مردم براى دستيابى با افتخار و ثواب و رستگارى تشييع پيكر مقدس ‍ امام و امانت پيامبر و عصاره نبوت شتافتند و گرد خانه ايشان حلقه زدند. مراكز دولتى و تجارى تعطيل شده بود و افراد خاندان بنى عباس ، سران دولت ، قاضيان ، لشكريان و ديگر صاحب منصبان ، پيشاپيش جسم طاهر امام براه افتاده بودند.

اندوه ، دوست و دشمن نمى شناخت و همگان خود را شريك اين مصيبت بزرگ مى دانستند و زبانشان به مدح و منقبت امام گويا بود.
شهر سامرّا نه قبل و نه بعد از اين تشييع هرگز چنين مراسم پر شكوه و سوگ سراسرى به خود نديده بود.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

كراماتی از امام هادى (ع)

در سال 212 هجرى، نيمه ذى حجّة، در اطراف مدينه، در محلى به نام صريا ستاره ديگرى از نسل پاك رسول گرامى اسلام صلي‏الله‏عليه‏و‏آله در آسمان امامت و ولايت طلوع كرد، و با نورانيت مَقدَم خويش، قلب پدر و شيعيان را پر از نشاط و شادى نمود.
نام او على است و القاب زيبايش عبارت‏اند از:
نقى، هادى، عالم، فقيه، امين، و طيب. و به آن حضرت على رابع، و ابوالحسن ثالث نيز گفته‏اند.

پدر گراميش، امام جواد عليه‏السلام و مادر گرامي‏اش، سمانه مغربيه است كه او را به اسامى ماريه قبطيه، يدش، و حويث،
و القابى چون: عابده، سيده شب زنده‏دار، قارى قرآن و... ياد كرده‏اند.-1-

امام هادى عليه‏السلام در سن هشت سالگى (سال 220 هجري) به امامت رسيد. دوران امامت آن حضرت همزمان بود با خلافت معتصم، واثق، متوكل، منتصر، مستعين و معتز، كه از بين آنها متوكل، ستمگرترين خليفه عباسى، سخت دشمن اهل بيت عليهم‏السلام و شيعيان بود. ابن اثير مي‏گويد:

متوكل نسبت به على بن ابى طالب عليهما‏السلام و اهل بيت او بُغْض شديدى داشت و اگر به او خبر مي‏دادند كه كسى على و اهل بيتش را دوست دارد، قصد مال و جانش را مي‏كرد.-2-

با اين حال، امام هادى عليه‏السلام خدمات علمى و فرهنگى زيادى به جامعه اسلامى و شيعه ارائه نمود. نوشته‏هاى حديثى متعددى به حضرت هادى عليه‏السلام منسوب است كه در چنان دوران اختناقى براى شيعيان و پيروان بيان نموده است، مانند: رِسالَةٌ فى الرّد على اَهْلِ الْجَبْرِ وَاَلتَّفْويض كه ابن شعبه در تحف العقول آن را نقل كرده است.-3- و كلمات امام هادى عليه‏السلام كه در مجموعه‏اى به نام مسند الامام الهادى توسط عزيزالله عطارى گردآورى شده است. و همچنين زيارت جامعه كبيره كه يك دوره امام‏شناسى ژرف و عميق است، يادگار آن امام همام است.

و شاگردان فراوانى تربيت كرد كه 27 نفر از آنان داراى تأليف بودند، و مجموعا 414 اثر را به رشته تحرير در آوردند. از ميان آنها احمد بن محمد برقى 120 كتاب، فضل بن شاذان نيشابورى 180 كتاب، محمد بن عيسى بن عبيد 19 كتاب، محمد بن ابراهيم 60 كتاب، و يعقوب بن اسحاق 12 كتاب نگارش كرده‏اند.-4- و راويان متعددى از حضرت روايت نقل كرده‏اند كه اسامى 185 نفر از آنان در رجال گرد آورى شده است.-5-
آنچه در پيش رو داريد، بيان گوشه‏هايى از معجزات و كرامات آن بزرگوار است، بدان منظور كه پاسخى باشد براى آنان كه امامان معصوم عليهم‏السلام را انسانهايى عادى مي‏پندارند، و براى آنكه وسيله‏اى براى دست‏يابى به معرفت و شناخت بيشتر نسبت به امامان از جانب شيعيان و پيروان باشد.

.............................
1. نگاهى به شيوه‏هاى رهبرى امام هادى عليه‏السلام ، عبد الكريم پاك‏نيا، شماره 26، 1422، ص 21.
2. شمه‏اى از فضائل و مناقب امام هادى عليه‏السلام ، حسين صادقى، على تقوى، شماره 36، 1423 ه·· . ق، ص 26.
3. امام هادى عليه‏السلام در مصاف با انحراف عقيدتى، حسين مطهرى محب، شماره 57، 1425 ه·· . ق، ص 14. 1. ر. ك: الارشاد، شيخ مفيد، مؤسسة الاعلمى، ص 327؛ بحار الانوار، مجلسى، ج 50، ص 113؛ عيون المعجزات، ص 448؛ الكافى، ج 1، ص 498. 2. الكامل فى التاريخ، ابن اثير، دار صادر، ج 7، ص 56. 3. تدوين السنة، سيد محمد رضا حسينى جلالى، صص 183 ـ 184؛ ر. ك: سير حديث در اسلام، سيد احمد ميرخانى، ص 281. 4. همان، صص 283 ـ 298.
4. رجال الشيخ، صص 409 ـ 427.
5. اثبات الهداة، شيخ حر عاملى، ج 3، ص 379، ح 48.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

1. صد نگهبان شمشير به دست

از ابو سعيد سهل بن زياد نقل شده است كه: ما در خانه ابوالعباس فضل بن احمد بن ادريس بوديم و صحبت از امام هادى عليه‏السلام به ميان آمد. ابو العباس از پدرش نقل كرد كه روزى نزد متوكل رسيدم، او را خشمگين و مضطرب ديدم. او به وزيرش فتح بن خاقان با خشم و غضب مي‏گفت: اين چه سخنانى است كه در مورد اين مرد مي‏گويى و مرا از اجراى تصميم باز مي‏داري؟
فتح مي‏گفت: يا اميرالمؤمنين! سخن‏چينها دروغ گفته‏اند. و بدين ترتيب تلاش مي‏كرد متوكل را آرام سازد، ولى او آرام نمي‏گرفت و هر لحظه خشم و غضبش بيشتر مي‏شد تا آنجا كه گفت: به خدا سوگند! او را مي‏كشم. او مرتب مردم را [عليه من] مي‏شوراند و مي‏خواهد فتنه‏اى برپا سازد و چشم طمع به دولت من دارد.

آن‏گاه دستور داد چهار نفر جلاد آماده شوند و به چهار نفر از غلامان خود دستور داد هنگامى كه على بن محمد عليهما‏السلام وارد شد، بر او بتازيد و با شمشيرهاى خود او را قطعه قطعه كنيد.

ناگاه متوجه شدم امام هادى عليه‏السلام است كه مأموران، حضرت را با وضع نامناسبى به حضور متوكل آوردند. ناگهان چهار غلامى كه مأمور به قتل او بودند، به سجده افتادند و دستور متوكل را اجرا نكردند، و خود متوكل نيز از تخت به زير آمده، عرض كرد: يابن رسول‏الله! چرا نابهنگام تشريف آورده‏ايد؟
و مرتب دستها و صورت حضرت را مي‏بوسيد! حضرت فرمود: من به اختيار خود نيامده‏ام، بلكه به دعوت تو آمده‏ام و پيك تو مرا احضار نموده است.
آن‏گاه متوكل به فتح بن خاقان و ديگران خطاب كرد: مولاى من و خودتان را بدرقه كنيد! پيك بد مادر به دروغ او را احضار كرده است.

بعد از آنكه حضرت برگشتند، متوكل رو كرد به جلاّدها كه چرا دستور مرا [در باره على بن محمد عليهما‏السلام [اجرا نكرديد؟ جواب دادند:

آن‏گاه كه او را وارد ساختيد، ناگهان مشاهده كرديم كه بيش از يكصد نفر شمشير به دست دور او را گرفته‏اند! از ديدن آنان آن قدر وحشت كرديم كه نتوانستيم مأموريت را انجام دهيم.-6-

.............................
6. بحار الانوار، ج 50، ص 155؛ محجّة‏البيضاء،
فيض كاشانى، ج 4، ص 318؛ كشف الغمة، اربلى، ج 2، ص 395؛ تجلّيات ولايت، ص 478.