ولايت فقيه

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

انديشه ى «ولايت فقيه» كه تلقى و برداشتى خاص از حكومت دينى است، روح انديشه ى سياسى شيعه به شمار مى آيد.

خشت خشتِ كاخ بلند اين نظريه ى علمىبه تدريج و در طول زمان برهم نهاده شده تا امروز توانسته است در عرصه اى وسيع، نگاه هاى مختلف را به سوى خود مشغول دارد.

پايه گذارى اوليه ى اين نظريه را بايد در كلمات نورانى جارى از منبع قدسى جست كه با تعابير مختلفى چون «العلماء ورثة الانبياء»[2]، «الفقهاء امناء الرسل»[3]، «مجارى الامور و الاحكام بايدى العلماء بالله»[4] «فانى قد جعلته حاكماً»[5]، «فارجعوا الى رواة احاديثنا»[6] در ضمن احاديث نقل مى شد و تا نيمه ى اول از قرن سوم هجرى اولين دوره از دوران هاى تكاملى اين نظريه را به خود اختصاص داده است.

از آن پس تا قرن دهم ارجاعاتى كه از ناحيه ى فقيهان شيعه، در خلالمسائل فقهى، از كتاب صلاة گرفته تا ديات به عناوينى چون «حاكم»، «امام عادل» و «سلطان عادل» صورت پذيرفت، مرحله ى ديگرى براى تكميلِ بناى ايننظريه به شمار مى آيد.

در دوران صفويه و رواج گرايش هاى شيعى و بروز و ظهور بسيارى از مسائلاجتماعى اسلام، اين انديشه نيز به عنوان يك نظريه ى علمى در فقه نمود يافتو تعابيرى هم چون «نيابت فقيه»، «خلافت»، «نصب» و «ولايت» با قلم فقيهان بر سطور نقش بست و استدلالاتى نيز بر آن اقامه و اختيارات وى، مورد بحث قرار گرفت.

از نيمه ى اول قرن سيزدهم و با جلودارى مرحوم ملا احمد نراقى دوره اىآغاز شد كه ادله ى گوناگون عقلى و نقلى توسط فقيهان بر اين نظريه اقامه گشت و با درس هاى ولايت فقيه حضرت امام; در نجف اشرف به اوج خود رسيد.

پيروزى انقلاب اسلامى ايران، فرصت گران بهايى را ايجاد كرد تا ايننظريه پا به عرصه ى عمل نهد و اولين تجربه ى خود را به انجام رساند. عملى شدن اين نظريه، زمينه اى شد تا از يك سو انديشه وران خردورزى كه در زمره ى مدافعان آن به حساب مى آيند، بسيارى از زواياى آن را كه تا اين زمان مخفى بود مدنظر قرار داده و بكوشند بر غناى آن بيفزايند و از سوى ديگر دشمنان ورقيبان فكرى با ناخن زدن هاى خود سعى در تخريب اين بناى قدسى نمايند چراكه ثمرات اين شجره ى طيبه در طول دو دهه از حيات پيوسته ى جاودان خود بركام بدخواهان و نور ستيزان داخلى و خارجى جز تلخى و ناكامى، حاصلى نداشتهو اميدهاى آنان را پيوسته به نااميدى تبديل كرده است.

با مطالعه اى گذرا در مى يابيم كه ميزان شبهاتى كه امروزه به روش هاىگوناگون پيرامون اين نظريه مطرح شده و مى شود، از درصد فراوانى برخورداراست.

هر چند اين حملات، ريزش هايى ولو اندك در پى داشته امّا رويش ها وبالندگى چشم گير اين شجره ى مباركه، آينده ى نويد بخشى را ترسيم مى كند،كه انتقال به عصر حضورِ ولىّ مطلقِ حق، اوج بالندگى آن قلمداد مى شود.

موضوع ولايت فقيه ، موضوعى است كه شايد بتوان گفت در عصر غيبت مهم ترين و سرنوشت سازترين موضوع براى مسلمانان به شمار مى آيد.

لذا به نظر مى رسد زمينه ى مساعدى فراهم است كه اين جلسه مورد عنايت ويژه اى از سوى پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و حضرت ولى عصر(عج) و امام راحل عظيم الشأن قرار گيرد.

پي نوشت

[1] . از: حجت الاسلام محمدرضا باقرزاده.
[2] . كافى، ج 1، ص 32، حديث 2.
[3] . كافى، ج 1، ص 46، حديث 5.
[4] . تحف العقول، ص 238.
[5] . كافى، ج 1، ص 67، حديث 10.
[6] . كافى، ج 7، ص 412، حديث 5.