توصيه ها و دستور العمل هاي اخلاقي مرحوم علامه محمد حسين طباطبايي(ره)

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

توصيه ها و دستور العمل هاي اخلاقي مرحوم علامه محمد حسين طباطبايي(ره)

«يك وقت عازم زيارت بيت الله الحرام بودم، براي عرض سلام و خداحافظي خدمت علامه رفتم و گفتم نصيحتي بفرماييد كه به كارم بيايد و توشه راهم باشد. اين آيه مباركه را قرائت فرمودند:
«فاذكروني اذكركم:
به ياد من باشيد تا من به ياد شما باشم.» (بقره/152)
علامه مي افزايد:
«به ياد خدا باش تا خدا به يادت باشد، اگر خدا به ياد انسان بود، از جهل رهايي مي يابد و اگر در كاري مانده است خداوند نمي گذارد عاجز شود و اگر در مشكل اخلاقي گير كرد خدايي كه داراي اسماء حسني است و متصف به صفات عاليه، البته به ياد انسان خواهد بود.»
هنگامي كه مرحوم علامه پاسخ نامه دوست خود، آيت الله مرندي را نوشته و در پاكت مي گذارد و به يكي از بستگان مرحوم مرندي مي دهد تا به وي برساند، آن شخص به علامه عرض مي كند: آقا! مطلبي هم براي من بنويسيد. علامه طباطبائي تكه كاغذي برداشته و با خط زيباي خودشان مي نويسند:
«خدا را فراموش مكن!»

قرآن
استاد امجد مي گويد:
«هرگاه از ايشان مي پرسيدم: چگونه قرآن بخوانيم؟ مي فرمودند :
«توجه داشته باشيد كه كلام الله است.»
در اينجا مناسب است به دو روايت بسيار لطيف و عميق اشاره شود كه اگر معناي ژرف و خاص «تجلي» را بدانيم و التفات داشته باشيم كه كلام از متكلم جدا نيست، آن دو را جامع ترين روايت در معرفي قرآن خواهيم دانست:
1- حضرت مولي الموحدين علي(ع) مي فرمايند:
«فتجلي ـ سبحانه ـ لهم في كتابه من غير أن يكونوا رأوه بما أراهم من قدرته:
پس خداوند سبحان، در كتابش (قرآن) بر بندگان، بي آن كه (بتوانند) او را ببينند، تجلي كرد به آنچه از توانايي اش به آنان نشان داد.»
2- حضرت صادق(ع) فرمودند:
«(والله) لقد تجلي الله لخلقه في كلامه ولكنهم لايبصرون:
(به خدا قسم كه) خداوند در سخن خويش (قرآن) بر آفريدگان خود تجلي كرده، اما آنان او را نمي بينند (و توجه ندارند.)»

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

اهل بيت (ع)
علامه مي فرمود:
«ما هر چه داريم از اهل بيت پيامبر(ع) داريم... ما همه آبروي خود را از محمد و آل محمد(ع) كسب كرده ايم.»

مراقبه و خودسازي
علامه مي فرمود:
«در شب و روز زماني را براي حسابرسي خود قرار بدهيد و ببينيد كه اين بيست و چهار ساعت چگونه بر شما گذشته، اهل محاسبه باشيد، همانطور كه يك بازرگان، يك كاسب، دخل و خرج خود و صادرات و واردات خود را حساب مي كند، شما ببينيد در شبانه روزي كه بر شما گذشته چه چيزي اندوخته ايد، چه گفته ايد، يك يك رفتار و گفتارتان را حساب برسيد، از نادرستي ها استغفار كنيد و سعي كنيد تكرار نشود و براي آنچه شايسته و صالح و به فرمان حاكم عقل بود خدا را شاكر باشيد، تا به تدريج براي شما تخلق به اخلاق ربوبي ملكه بشود.»
آيت الله استاد حسن زاده آملي مي فرمايد:
يكي از كلمات قصار علامه طباطبايي، اين بود كه:
«ما كاري مهم تر از خودسازي نداريم.»
البته اين نه به اين معناست كه انسان همه كارها و وظايفش را كنار بگذارد و برود يك گوشه اي مشغول خودسازي شود، بلكه خودسازي اصلي در اجتماع بودن و به وظايف خود عمل كردن و گناه نكردن است.
علامه مي فرمايد:
«تخم سعادت، مراقبت است. مراقبت يعني كشيك نفس كشيدن. يعني حريم دل را پاسباني كردن. يعني سر را از تصرفات شيطاني حفظ داشتن. پاسبان حرم دل بودن. اين تخم سعادت را بايد در مزرعه دل كاشت و بعد به اعمال صالحه و آداب و دستورات قرآني ، اين نهال سعادت را پروراند.»
اواخر عمر مباركشان دائم مي فرمودند:
«توجه! توجه!» و اين، فراتر از «تذكر» و «تفكر» است.
علامه مي فرمودند:
«بزرگترين (و سخت ترين) رياضت ها، همين دينداري است.»
در روايتي از حضرت امير(ع) هست كه مي فرمايد:
«الشريعه رياضه النفس:
آيين اسلام و احكام آن، رياضت و ورزيدگي نفس مي آورد.»
از خود بطلب هر آنچه خواهي!
آيت الله حسن زاده به نقل از علامه مي فرمود:
«ما سرانجام هر چه را در «خارج» مي جستيم، در «درون» يافتيم.»
بيرون ز تو نيست هر چه در عالم هست از خود بطلب هر آنچه خواهي، كه تويي

آخرت
استاد حسن زاده آملي نقل مي كردند:
خداوند درجات ايشان را متعالي بفرمايد كه لفظ «ابد» را بسيار بر زبان مي آورد و در مجالس خويش چه بسا اين جمله كوتاه و سنگين و وزين را به ما القا مي فرمود كه:
«ما ابد در پيش داريم. هستيم كه هستيم.»
«انما تنتقلون من دار الي دار» انسان از بين رفتني نيست، باقي و برقرار است، منتها به يك معني لباس عوض مي كند و به يك معني، جا عوض مي كند.

منزل پرخطر سلوك!
آيت الله مصباح نقل مي كنند:
«آقايي در قم بود كه آلبومي از عكس هاي همه بزرگان و علما درست كرده بود. از هر يك از علما و مراجع عكسي همراه با امضايي از آنان تهيه كرده بود.
از من خواستند كه عكسي هم از علامه برايش بگيرم ... مرحوم علامه هم عكسي از خودشان را دادند و پشت آن، (اين) شعر حافظ را نوشتند.
در ره منزل ليلي كه خطرهاست در آن
شرط اول قدم آن است كه مجنون باشي
نقطه عشق نمودم به تو هان! سهل مكن
ورنه تا بنگري از دايره بيرون باشي
كاروان رفت و تو در خواب و بيابان در پيش
كي روي؟ ره ز كه پرسي؟ چه كني؟ چون باشي؟

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

اثر اعمال بر هستي
استاد امجد از قول علامه مي گويد:
«اگر يك كاه برداري، در همه عالم(هستي) اثر ميگذارد!»
پس گناه كردن چه اثري بر هستي مي گذارد؟

اثر غذا
به استاد طباطبائي عرض شد:
«شاعري مدعي است كه مشاهداتي دارد و ...»
ايشان فرمود:
«يك وعده خوراك كامل به او بدهيد!»
وقتي غذا را به وي رساندند و سير خورد، پرسيدند: «حالا هم چيزي مي بيني؟» گفت: «نه؛ آن حالت از بين رفت.»

اثر گناه غيبت
حجت الاسلام سيد احمد فاطمي نقل مي كند:
در اوايل طلبگي ام، روزي مرحوم علامه به حجره ام تشريف آوردند و فرمودند:
«به ظاهر در اين جا غيبت شده است!»
گفتم: بله؛ پيش از آمدن شما، چند نفر كه درسشان از من بالاتر بود، اين جا بودند و غيبت كسي را كردند. علامه فرمودند:
«بايد مي گفتي از اين جا بروند، اين حجره ديگر براي درس خواندن مناسب نيست؛ اتاق خود را عوض كن.»

دعاي سحر
علامه حسن زاده آملي مي نويسد:
وقتي به حضور شريف علامه طباطبايي، تشرف حاصل كرده بودم و عرض حاجت نمودم، فرمود:
«آقا دعاي سحر حضرت امام باقر (ع) را فراموش نكن كه در آن جمال و جلال و عظمت و نور و رحمت و علم و شرف است و حرفي از حور و غلمان نيست اگر بهشت شيرين است، بهشت آفرين شيرين تر است.»
مطالعه كتاب شريف بحارالانوار
حجت الاسلام قرائتي نقل مي كند كه روزي در مسير راه به علامه طباطبائي(ره) برخوردم. از ايشان خواستم مرا نصيحت كند. ايشان فرمود:
«بحار الانوار را زياد مطالعه كنيد و از روايت هاي آن ساده نگذريد.»

تأليف و نويسندگي
حجت الاسلام ضرابي مي گويد علامه مي فرمود:
«هرج و مرج علمي شده و هر كس دست به قلم برده و ...» ؛ لذا به اينجانب سفارش مي فرمود:
«تا خوب پخته نشديد، دست به قلم نبريد و كتاب به جامعه عرضه نكنيد.»