پروردگار عالمیان به قدرت مطلقه و واسطه ی خویش دست به آفرینش موجودات زد. حال کیفیت این آفرینش چگونه بوده است خود ، موضوع و بحث مفصلی است که پرداختن بدان مجالی دیگر می طلبد.
خداوند موجودات را آفریده است! در این موضوع هیچ یک از موحدان تردید و یا انکاری ندارند.
اما درباره ی اینکه پس از خلقت چگونه میشود البته نظرات موحدان نیز با هم اختلاف دارد! این مقاله میکوشد
زوایای این مسأله و برخی تفاوتها و اختلافات موحدان در این باب را به بحث و بررسی بگذارد.
خدا موجودات را آفرید!
اما پس از آنکه خلقت اولیه موجودات اتفاق افتاد نقش پروردگار عالمیان در رابطه با موجودات چیست؟
در این باره نظرات متعددی وجود دارد. گروهی معتقدند موجودات پس از آفرینش دیگر به خداوند نیازی ندارند و در واقع علت نیاز مخلوقات به پرودگار عالمیان تنها خلقت آنها بوده است ولی پس از خلق شدن هر موجودی می تواند حیات خویش را مدیریت کند و ادامه دهد. اما گروهی دیگر معتقدند که موجودات نه تنها در آفرینش و خلقت اولیه به خداوند نیازمندند بلکه پس از خلقت اولیه نیز در بقای وجودشان نیازمند پروردگار متعالند.
علت تفاوت دیدگاه اساسی میان ایشان به مسأله ی مهمی برمی گردد که به اصطلاح اهل فن "مناط نیاز به علت و مۆثر" نامیده می شود.