انسان از چی خلق شده؟

[شریف]

انسان از چی خلق شده؟ یعنی ما از خاک خلق شدیم؟!

[مليکه]

آیاتى که در رابطه با آفرینش و ماده ى نخستین انسان مى باشد بر چند دسته است و بین آنها تناقضى نیست.

الف. برخى از این آیات با صراحت یا به طور ضمنى به ماده ى اولیه ى آفرینش حضرت آدم(علیه السلام) و مراحل خلقت او اشاره دارد؛

مانند بعضى از آیاتى که ماده ى اولیه ى انسان را «ارض»، «تراب»، «طین»، «حمأ مسنون»، «صلصال» و امثال آن مى داند. این بدان خاطر است که آن ماده ى اولیه، حالات مختلفى به خود گرفت و تغییر و تحولاتى در آن پدید آمد تا زمانى که صورت انسان به خود گرفت.

بدین معنا که ماده ى آغازین حضرت آدم، اول زمین بود و خاک با آب آمیخته شد به صورت گل (طین) در آمد و این گل پس از مدتى به صورت لجن و گل بد بوى (حمأ مسنون) درآمد و سپس به صورت خشکیده (صلصال) تغییر ماهیت داد. پس از آن عصاره ى صلصال ماده ى اصلى آدم گرفته شد و به صورت انسانى به آن داده شد.

ب. دسته اى از آیات به ماده ى آفرینش نسل آدم، یعنى انسان در مراحل درون رحم، پرداخته است و به مراحل آفرینش او اشاره مى کند؛

مانند آیاتى که ماده ى اولیه ى آفرینش را «ماء»(که در متن شبهه به آب ترجمه شده است)، «نطفه»، «علقه»(یا علق که در متن شبهه به لخته خون ترجمه شده است)، «مضغه» و امثال آن مى داند. تعبیر به «ماء» یا «ماء مهین» و یا «نطفه» در واقع یک چیز است و تعبیر به علقه و مضغه و امثال آن اشاره به مراحل مختلفى است که بر آفرینش انسان گذشته است.

شاهد بر این سخن برخى از آیات است که در آنها با صراحت به این مطلب اشاره شده است. آنجا که مى فرماید:
(وَ بَدَأَ خَلْقَ الْإِنْسانِ مِنْ طِین ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِنْ سُلالَة مِنْ ماء مَهِین)و آفرینش انسان نخستین را از گل آغاز کرد و سپس نسل او را از عصاره اى از آب ناچیز و بى قدر آفرید (سجده/ 7).

ج. دسته ى سوم از آیات به بیان هر دو پرداخته، و خاک و نطفه را در آفرینش انسان دخالت مى دهد، مى فرماید:
(وَ اللّهُ خَلَقَکمْ مِنْ تُراب ثُمَّ مِنْ نُطْفَة)خداوند شما را از خاکى آفرید سپس از نطفه اى (فاطر/ 11)؛ مانند آن است (غافر/ 67). در آیه ى 7 و 8 سوره ى سجده نیز آمده است: او همان کسى است که... آفرینش انسان را از گل آغاز کرد ـ و سپس نسل او را از عصاره اى از آب ناچیز و بى قدر آفرید. لذا تدبر و اندیشه در آیات قرآن کریم ما را به این موضوع رهنمون مى سازد که مبدأ آفرینش انسان گاه به صورت آفرینش فرد فرد انسان ها بیان شده است. مبنى بر این که از نطفه است و مراحلى دارد تا به جنین کامل مى رسد، و گاه توجه به خلقت نخستین انسان دارد، و گاهى هر دو را جمع مى کند. آیه اى که با صراحت هر دو نگرش را در خود جمع کرده است، آیه ى 7 از سوره ى سجده مى باشد و آیات 5 سوره ى حج و 67 سوره ى مؤمن نیز بر این مطلب گواهى مى دهد. برخى از آیات هم منحصر به حضرت آدم(علیه السلام) و مراحل آفرینش او مى باشد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

بسم الله الرحمن الرحیم

سلام

فکر کنم از خاک آفریده شدیم به این شکل که حضرت آدم و هوا رو خدا از خاک آفرید و بعد نسل آدم رو با توجه به علم و حکمت خود از طریق نطفه گسترش داد. یعنی خلقت نخستین از خاک بوده و خدا انواع عواطف و احساسات و ویژگی هایی چون نیاز و... که لازمۀ تکاملند رو در وجود انسان قرار داد و بعد بنا به حکمت و عنایت و لطف خدا باید هم نسل بشر قطع نمیشد و هم بشر به بهترین نحو رشد پیدا می کرد و علاوه بر اون خود بشر نیز در این مسأله دخیل می بود و از وجود خود نسل جدید را تولید می کرد تا ارتباطی بین نسلها ایجاد می شد تا جوامع شکل می گرفت و بشر طبق فلسفۀ وجودیش به سمت تکامل حرکت می کرد و رشد پیدا می کرد برا همین نظام آفرینش براساس ارادۀ خدا زوجی بوده و بین دو جنس از این طریق هم آرامش قرار داد و هم نسل بشر را تکثیر کرد.

ابتدا از خاک آفریده شدیم و بعد بنا به ویژگیهای انسان و تکامل و جوابگویی برا نیازهای بشرِ طراحی شده و دلایل دیگر از طریق دو جنس یعنی نطفه نسل بشر را گسترش پیدا کرد. به عبارت دیگر در واقع وجودمان از خاک گرفته شده ، هر چند که ماها از نطفه آفریده شده ایم اما ماهیت وجودی ما از خاک است. چون فقط شیوۀ آفرینش عوض شد نه ماهیت وجودی . یا به قولی تغییر فیزیکی روی داده نه تغییر شیمیایی. مثلا ماها از میوۀ سیب به هر طریقی چیزی بگیریم همان سیب است و خاصیت سیب را دارد. ما هم از خاک گرفته شده ایم یعنی از وجود دو نفر که مستقیم از خاک آفریده شده اند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

اگه دوستان نظر خودشونو به تبادل بذارن همه استفاده می کنیم. خواهشا در بحث ها شرکت بشه.ما که فتوا نمیدیم تبادل نظر میکنیم. در افکار مختلف گلهای مختلفی می روید . این افکار کامل کنندۀ هم هستند. از وجود کارشناس محترم هم استفاده می کنیم اما این دلیل نمی شود که بحث ها رو همون اول و بدون بیان افکار مختلف به پایان ببریم. این بحث ها بخشی از احکام نیستن که بترسیم از فتوا دادن. عزیزان شرکت کنین و نظراتتون رو بگین. در بیان افکار هیچ قیاسی صورت نمیگیره. همه باید تبادل نظر بکنن از با تجربه تا بی تجربه از کارشناس تا فرد عادی.

[سبز علوی]

البته هرکی میخواد نظرش را بگه، باید همراه با دلیل باشه، وگرنه نظر دادن رو هوا ممکنه باعث انحراف بیدلیل افکار هم بشه. به نظرم هرکی میخواد نظر بده باید دلیل هم برای حرفش بیاره

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

البته هرکی میخواد نظرش را بگه، باید همراه با دلیل باشه، وگرنه نظر دادن رو هوا ممکنه باعث انحراف بیدلیل افکار هم بشه. به نظرم هرکی میخواد نظر بده باید دلیل هم برای حرفش بیاره

با ارائۀ نظریات و تفکرات ذهن با چالش های جدیدی روبرو میشه. اینقد دنبال مدرک نباشیم بهتر خواهد بود. فکرها فعال کنندۀ هم هستند. هرچه بیشتر مشارکت کنیم بیشتر به سمت فرآیند خلاقیت پیش خواهیم رفت و خدا ما رو به فکر و تفکر تشویق کرده. مباحث و شرکت در مباحث از نیازهای به روز شدن هستند طوری که حتی کتب مختلف این توانایی را ندارند. ما که وحی مُنزَل رو نمیگیم یه نظری را در رابطه با موضوع میگیم و هم ذهن خودمون رو به فعالیت وا می داریم و هم باعث جوانه زدن فکر در فرد دیگری می شویم.فقط و فقط باید از فتوا دادن بترسیم که کار ماها نیست اما ارائۀ نظریات در تمام زمینه ها لازم است.

اگه قرار باشد موضوعات را با مطالب دیگران توضیح بدیم فکر و اندیشیدن از بین خواهد رفت. مطالب گوناگون را هم باید با ذهن و فکرمان تجزیه و تحلیل کنیم . هیچ نوشته ای بجز قرآن و نهج البلاغه وچنین کتبی کامل نیست. باید بخوانیم و فکر کنیم و تجزیه تحلیل کنیم و در مباحث شرکت کنیم تا به سمت تکامل اندیشه ها حرکت کنیم.

[مليکه]

در پاسخ دوست گرامی مجددا پاسخ را با شرحی گسترده تر می گذارم

قرآن در مورد خلقت انسان و مبدأ پیدایش آن تعبیرات گوناگونی دارد که نشان می دهد آفرینش انسان دارای مراحل متعددی بوده است.



الف. دسته ای از آیات قرآن، ماده نخستین انسان را "گل" معرفی می کند .[2]

ب. دسته ای دیگر می فرماید: انسان را از "آب" خلق کردیم . [3]
ج آیات دیگر منشأ آفرینش آدمی را تنها "نطفه" می دانند. [4]

د. در تعدادی از آیات "خاک و نطفه" مشترکاً ماده ی نخستین پیدایش انسان معرفی شده اند.[5]


در مورد معنای این آیات، دو وجه به نظر می رسد:


1.در این آیات مراحل آفرینش هر فرد به طور جداگانه مورد نظر است:

یعنی آفریده شدن انسان از خاک، به این معناست که خاک به مواد غذایی و مواد غذایی به نطفه تبدیل می شود، پس خاک مبدأ نطفه و نطفه مبدأ انسان است. یعنی خاک مبدأ دور(بعید) و نطفه مبدأ نزدیک انسان است.


2. چون خلقت حضرت آدم از خاک است و آفرینش همه انسانها به حضرت آدم منتهی می شود. پس مبدأ آفرینش آدم، مبدأ آفرینش دیگران نیز خواهد بود.



بنابراین،گر چه ظاهر آیات قرآن در باره آفرینش انسان ، از جهاتی اختلاف دارد، اما با اندک توجه و عنایتی روشن می شود که آیات قرآن در این زمینه با هم اختلافی ندارند،

زیرا برخی از آیات در مورد آفرینش نخستین انسان (آدم) است. بدیهی است که هنگامی که مبدأ نخستین انسان، مشخص شود مبدأ وجود همه انسانهای دیگر نیز از جهت تاریخی روشن می شود؛ یعنی اگر بگوییم آدم از گل آفریده شده است، صحیح است که بگوییم همه انسان ها از خاک آفریده شده اند، این به یک اعتبار است.


اما به اعتبار دیگر تک تک انسان ها جداگانه لحاظ می شوند. البته این اعتبار ،اعتبار اول را نفی نمی کند؛ یعنی اگر

بگوییم هر انسانی از نطفه آفریده شده و نطفه از مواد غذایی و مواد از گوشت حیوانات و میوه ها و درختان و مواد معدنی و اینها همه به زمین باز می گردند، پس مبدأ آفرینش هر انسانی را صرف نظر از این که می توان به اعتبار انسان نخستین، از خاک دانست، می توان به اعتبار تک تک آنها نیز از خاک دانست. از این جهت برخی از آیات قرآن تنها در مورد شخص حضرت آدم است. [6] و برخی دیگر ممکن است کلیت داشته باشد و در مورد همه انسان ها به کار رود.


خداوند در آیه ای می فرماید:
" من بشر را از گل آفریده ، و در آن از روح خود دمیدم..."[7]
همین طور در آیه دیگری می فرماید:
" می خواهم بشری از گل خشک، از لجن بدبو بیافرینم، چون آفرینش(او را) را به پایان بردم و از روح خود در آن دمیدم ..."[8]
بدیهی است که در این آیات، خداوند داستان خلقت حضرت آدم و سجده نکردن ابلیس را مطرح می کند و نمی توان در این آیات، آدم را به معنای انسان ها گرفت؛ زیرا در ذیل همین داستان، خداوند سخن شیطان را نقل می فرماید که:
"لَأَحْتَنِکَنَّ ذُرِّیَّتَه‏..."( همه فرزندانش را، جز عده کمى، گمراه و ریشه‏کن خواهم ساخت)[9]
و اگر همه ی انسان ها منظور بودند، دیگر شیطان "ذریته"(ذریه آدم) نمی گفت.


برخی از آیات که جنبه کلی دارد و خلقت همه انسان ها در آنها لحاظ شده است عبارتند از:

"اوست که آدمی را از آب بیافرید...."[10]

و "پس آدمی بنگرد که از چه چیز آفریده شده است، از آبی جهنده آفریده شده است."[11]

این آیات و نظایر این ها می گوید انسان از آب یا نطفه و ... خلق شده است، در این گونه آیات خلق انسان ها به طور کلی لحاظ شده است.


به هر حال آنچه را که از آیات مختلف قرآن و تعبیرات گوناگونی که در باره آفرینش انسان آمده به خوبی استفاده می شود که انسان در آغاز خاک بوده [12] سپس با آب آمیخته شده و به صورت گل[13] و بعد به صورت گل بدبو درآمده [14]پس از آن حالت چسبندگی پیدا کرده [15] و بعد به صورت گل خشکیده درآمد و حالت صلصال کالفخار (گل خشکیده) به خود گرفته است.[16]


در این که،هر یک از این مراحل از نظر بعد زمانی چه اندازه طول کشیده و این حالت های انتقالی تحت چه عواملی به وجود آمده از مسائلی است که دانش ما به آنها نمی رسد و تنها خدای متعال به آنها آگاه است.

لازم به ذکر است که قرآن کریم خلقت انسان را تقریباً به صورت سربسته و اجمالی مطرح کرده است؛ چرا که منظور اصلی قرآن، بیان مسائل تربیتی بوده و قرآن کتاب علوم طبیعی نیست، بلکه کتاب انسان سازی است و نباید انتظار داشت که جزئیات این علوم از قبیل مسائل مربوط به تکامل، تشریح، جنین شناسی و ... در آن مطرح شود، ولی این مانع از آن نخواهد بود که به تناسب بحث های تربیتی اشاره ی کوتاهی به قسمت هایی از این علوم بشود.
در این جا ضروری است، موضوع تکامل انواع به جهت تناسب با بحث مطرح شود.
در میان دانشمندان علوم طبیعی دو فرضیه درباره آفرینش موجودات زنده اعم از گیاهان و جانواران وجود داشته است.
الف: فرضیه تکامل انواع یا «ترانسفورمیسم» که می گوید موجودات زنده در آغاز به شکل کنونی نبودند، بلکه در آغاز موجودات تک سلولی در آب اقیانوس ها و از لابلای لجن های اعماق دریا ها با یک جهش پیدا شدند؛ یعنی موجودات بی جان در شرایط خاصی قرار گرفتند که از آنها نخستین سلول های زنده پیدا شد.
این موجودات ذره بینی زنده تدریجاً تکامل یافتند و از نوعی به نوع دیگر تغییر شکل دادند. کامل ترین حلقه این تکامل همین انسان های امروزند که از موجوداتی شبیه به میمون و سپس میمون های انسان نما ظاهر گشتند.
ب: فرضیه ی ثبوت انواع یا «فکسیسم» که می گوید انواع جانداران هر کدام جداگانه از آغاز به همین شکل کنونی ظاهر گشتند و هیچ نوع به نوع دیگر تبدیل نیافته است. و طبعاً انسان هم دارای خلقت مستقلی بوده که از آغاز به همین صورت آفریده شده است.

از ظاهر آیات قرآن درباره خلقت آدم در ابتدا، چنین به نظر می رسد که آدم نخست ار گل تیره رنگ آفریده شد و پس از تکمیل اندام، روح الهی در آن دمیده شد و به دنبال آن فرشتگان جز ابلیس در برابر او سجده کردند. نحوه بیان این آیات چنین نشان می دهد که میان خلقت آدم از خاک و پیدایش صورت کنونی، انواع دیگری وجود نداشته است.

نتیجه این که آیات قرآن هر چند مستقیماً در صدد بیان مسئله تکامل یا ثبوت انواع نیست، ولی ظواهر آیات (البته در خصوص انسان) با مسئله خلقت مستقل سازگارتر است، هر چند کاملاً صریح نیست، اما ظاهر آیات خلقت آدم، بیشتر روی خلقت مستقل دور می زند.



در خاتمه بیان این نکته خالی از فایده نیست؛ از آیات قرآن به روشنی استفاده می شود که انسان از دو چیز مختلف آفریده شد که یکی در حد اعلای عظمت و دیگری در پایین ترین حد از نظر ارزش. جنبه مادی انسان را گل بدبوی تیره رنگ و (لجن) تشکیل می دهد و جنبه معنوی او را چیزی به عنوان روح خدا.



آنچه در این مسئله مهم است، این است که ماده اولیه انسان بسیار بی ارزش است و از پست ترین مواد روی زمین بوده، اما خدای متعال از چنین ماده ی بی ارزشی چنان مخلوق پر ارزشی ساخته که گل سر سبد جهان آفرینش شده است.



جهت آگاهی بیشتر مراجعه شود به:

1. المیزان، علامه ی طباطبائی، جلد 4 و 17.
2. تفسیر نمونه، جلد 11 ص 82 به بعد؛ و جلد 23.
3. راهنما شناسی، محمد تقی مصباح.
4. پژوهی در اعجاز علمی قرآن، جلد2، محمد علی رضایی، ص 429-564.
5. خلقت انسان، یدالله سحابی.
6. علل الشرایع، صدوق ، جلد 15، باب 11.

[1] - صدوق، علل الشرایع، ج 15، باب 11.
[2] - انعام،1 ؛سجده، 7؛ صافات،18.
[3] - فرقان،54 ؛ طارق،6.
[4] - نحل،4 ؛ یس،77 ؛ دهر، 2؛ عبس، 19 و ...
[5] - حج،5؛ غافر، 67 ؛ فاطر،11؛ کهف،37.
[6] - صاد،72؛ حجر،29.
[7] - صاد،72.
[8] - حجر،29.
[9] - اسراء،62.
[10] - فرقان، 54.
[11] - طارق،5 و 6.
[12] - حج، 5.
[13] - انعام،2.
[14] - حجر، 28.
[15] - صافات، 11.
[16] - الرحمن، 14.

[محمدی]

انسان از چی خلق شده؟ یعنی ما از خاک خلق شدیم؟!

بسم الله الرحمان الرحیم

با سلام


چیزیکه در کتب تفسیری بر اساس آیات و احادیث آمده اینه که یقینا خلقت جدّمون حضرت آدم، از گل بوده.
و وقتی خلقت ایشان از خاک باشد، پس خلقت ما هم که از نسل ایشان هستیم، میتونه به خاک استناد پیدا کنه چرا که ما از وجود او نشر پیدا کردیم.

جدای از اینکه از جهت دیگری میتونیم بگیم خودمون و فرزندهامون، داریم از خاک آفریده میشیم!
چرا که انسان از چی تغذیه میکنه؟ از گیاهان و جانوران؛ که آنها هم به نوعی از خاک تغذیه میکنند و نطفه انسان از چه تشکیل میشه؟ از آنچه تغذیه میکنه، پس نطفه هم به نوعی از خاک تشکیل شده.
پس با این تعبیر هم میتوان به اصل بودن گل در آفرینش انسان رسید.


هر چند عامل نزدیکتر در بوجود آمدن نسل حضرت آدم علیه السلام نطفه می باشد.


چنانکه این مطلب صریح در این دو آیه میباشد:

الَّذِي أَحْسَنَ کُلَّ شَيْ‌ءٍ خَلَقَهُ وَ بَدَأَ خَلْقَ الْإِنْسَانِ مِنْ طِينٍ‌؛ همان كسى كه هر چيزى را كه آفريده است نيكو آفريده ، و آفرينش انسان را از گِل آغاز كرد﴿السجده‏، 7﴾
ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِنْ سُلاَلَةٍ مِنْ مَاءٍ مَهِينٍ؛‌ سپس [ تداوم ] نسل او را از چكيده آبى پست مقرّر فرمود ﴿السجده‏، 8﴾



موفق باشید.