(...◕✿◕◕✿◕ نقش تکامل معنوی زن در توسعه اجتماعی ◕✿◕◕✿◕...)

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

اصولاً قبل از اسلام، زن وضع رقت بار و اسف باری داشت و تقریبا از همه حقوق محروم بود. اسلام به زن حق زندگی، حق رفاه و آسایش، حق تعلیم و تعلم، حق مالکیت، حق مزد در برابر کار، حق شکایت از مرد، حق دفاع از حقوق خود، حق شرکت در امور اجتماعی و حق ... عطا فرمود: و در زمینه های مذکور هیچ گونه امتیاز و برتری برای مردان نسبت به زنان قائل نشد زیرا در نگاه اسلامی طایر زندگی انسان ها دارای دو بال است، یکی زن و یکی مرد و بدون این دو بال نمی توان به سوی رشد و تکامل، در زندگی مادی و معنوی پرواز کرد.

پس زن و مرد مکمل یکدیگرند و به منزله دو رکن جامعه انسانی می باشند که با هم یک واحد اجتماعی دارای کاربرد را تشکیل می دهند و آن را به سوی تکامل سوق می دهند.

البته به دلیل اختلافی که طبق نظام خلقت بین این دو وجود دارد، در تکالیف اینها تفاوت هایی پدید می آید که زن و مرد باید آنها را رعایت کنند.

حضرت امام خمینی (ره) در این باره می فرمایند:

« ... در بعضی از موارد تفاوت هایی بین زن و مرد وجود دارد که به حیثیت انسانی آنها ارتباط ندارد. مسائلی که منافات با حیثیت و شرافت زن ندارد، آزاد است.»

امروزه در نظام اسلامی، زن مسلمان همانند مرد در اصل گزینش وظایف آزاد است و با اتکا بر قدرت و شایستگی و هوشمندی خود در کنار مسئولیت های خانوادگی، با حفظ شرافت، کرامت، عفاف و نجابت، در عرصه ها و فعالیت های مختلف اجتماعی مانند: آموزش و پرورش، آموزش عالی، بهداشت و درمان، ورزش، هنر، رادیو و تلویزیون، مناصب دولتی، مدیریت های قوه قضاییه، قوه مجریه، قانونگذاری و تصمیم گیری در سطح کشور، فعالیت در امور سیاسی و اقتصادی ـ چه خصوصی و چه دولتی ـ حضور دارد.

زنان جامعه ما با ارائه لیاقت ها، شایستگی ها و توان مدیریتی خود می توانند به همه مناصب و مقام هایی که برای آنان مناسبت دارد، برسند و هر چه بیشتر در پیشرفت جامعه مؤثر باشند.

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

نقش زن و توسعه اجتماعی

گاهی زن را به عنوان یک انسان فعال در فرآیند توسعه نگاه می کنیم و گاهی نیز ویژگی های منحصر به فرد او را به عنوان مادر، خواهر، دختر و همسر در نظر داریم.

اگر زن را از جنبه انسانی او لحاظ کنیم به این معنا که اولاً، انسان محور توسعه است و توسعه پایدار، آن است که میان تمام عناصر و مبانی زیربنایی فرهنگ معنوی خود، انسجام و توازن کامل برقرار نماید و ثانیا ویژگی های فطری انسان، مهم ترین این عناصر تلقی می شوند و بدون آنها انسان هویت خود را از دست می دهد و به یک «شی ء» تبدیل می شود که دیگر نمی توان از حقوق اجتماعی، حرکت متعادل، اخلاقی بودن او سخنی به میان آورد بالاخره اگر به تمام مطالب فوق، این نکته را بیفزاییم که دین ـ دینی که اصولش سرچشمه های فطری دارد ـ کامل ترین قالبی است که از سوی آفریدگار انسان

برای تحقق کامل مادی و معنوی انسان وضع شده است؛ و تنها دین می تواند به انسان شخصیت، اطمینان قلب و امید به آینده ببخشد؛ کما اینکه قادر است مشکلات اجتماعی انسان را حل کند. اگر تمام این حقایق بزرگ را در نظر داشته باشیم، در می یابیم که زن مانند مرد رکن توسعه است و هیچ فرآیند توسعه ای به نتیجه مطلوب نخواهد رسید، مگر آنکه حس انسانی و فطری را در وجود زن متحول سازد و بهبود بخشد، جایگاه طبیعی و انسانی زن را در اختیار او قرار دهد و حساب عناصر متمایزکننده او ـ به عنوان زن در مقابل مرد ـ را از شخصیت انسانی اش جدا سازد؛ و با دادن نقش انسانی مساوی به زن، از توان انسانی سازنده او در جهت مصالح تمام اجتماع به سوی اتحاد به شکل بهتری بهره برداری نماید.

این نکته را نیز بخاطر داشته باشیم که ثبات شخصیت، آرامش قلبی و امید «زن» به آینده، به جامعه توانی بالا می بخشد و مقدمات لازم برای حرکت در مسیر صحیح به سوی انسجام و اتحاد ملی را فراهم می آورد.

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

نقش زن بر مبنای ویژگی های زنانگی

اگر به ویژگی های زنانه دقت کنیم، در می یابیم که این ویژگی ها نه تنها از ارزش انسانی زن نمی کاهد بلکه بر آن می افزاید، و صرفا در نوع وظایف زن و مرد تأثیر می گذارد بدین معنی که تقدیر الهی برای زن و مرد در فرایند تکامل فردی و اجتماعی، نوعی تقسیم طبیعی وظایف را مقدر نموده است.

زنی که همسر یا مادر باشد، بدون شک وظایفی متفاوت با مردی که شوهر یا پدر است برعهده دارد؛ اما این دو، نقش و وظیفه همدیگر را تکمیل می کنند و نمی توان از یکی صرف نظر کرد و یا آن را جایگزین دیگری نمود. بنابراین زن همانند مرد در تکامل فردی اجتماعی و پویایی و بالندگی جوامع نقش دارد و عدم حضور هر یک از آنان آثار و پیامدهای خاص خود را دارد.

در اینجا به برخی از وجوه این نقش اشاره می شود:

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

1ـ ایجاد محیط خانوادگی سالم

زن با ایجاد محیط خانوادگی سالم می تواند بستر مناسب برای تحقق جامعه انسانی قدرتمند، آینده نگر و پویا را فراهم سازد. روشن است که بدون وجود چنین محیطی، جامعه از لحاظ عاطفی گسسته و از لحاظ معنوی و روحی به شدت آسیب پذیر خواهد بود جامعه ای که تباهی و سستی در آن ریشه بدواند به سرعت آلوده به فساد و جنایت می گردد و خلاقیت و بالندگی افراد آن جامعه به تدریج از دست می رود بنابراین زن به عنوان عضو اصلی و محور خانواده که دو وظیفه مهم مادری و همسری را برعهده دارد مایه قوام زندگی خانوادگی سالم و صحیح است و خانواده صالح نیز، مایه قوام جامعه است.

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

2ـ نقش تربیتی زن

انسان صالح، محور رشد و تکامل به شمار می رود؛ اما تربیت انسان صالح، نیازمند یک برنامه تربیتی مستمر است و هیچ گاه کورکورانه و تصادفی رخ نمی دهد و تردیدی نیست که بزرگترین نقش در تربیت فرزندان و رشد و تعالی عناصر انسانی، به زن اختصاص دارد و به شهادت تاریخ پشت سر هر مرد تاریخ ساز زن قهرمانی به عنوان مادر یا همسر یا ... دیده می شود.

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

3ـ آماده سازی محیط عاطفی

زن به واسطه استعداد طبیعی خود قادر است نیازهای عاطفی و معنوی خانواده را برآورده سازد و بدین وسیله بسترهای مناسب کمال و رشد را به وجود آورد و تکامل اجتماعی پایداری را در جهت فراهم آوردن انسجام جامعه پدید آورد.

اما جامعه ای که فاقد این حالت عاطفی باشد، جامعه ای خمود و محیطی خشک خواهد داشت این جامعه هر چند در برخی زمینه های مادی پیشرفت هم کرده باشد؛ اما از حیث عاطفه و صفای انسانی، دچار کاستی و خلا می باشد و مسلم توان ایجاد بالندگی و رشد متناسب و متعادل و منسجم را از دست می دهد.

بنابراین، هر لطمه ای به نقش خانوادگی زن وارد گردد و هر بی اعتنایی نسبت به جایگاه و اهمیت پیوند خانوادگی صورت گیرد و یا هر اقدامی که به گونه ای در جهت تضعیف جایگاه خانوادگی زن باشد، دارای آثار منفی زیادی است که متوجه آینده اجتماع خواهد شد. حتی می توان گفت که اینگونه اقدامات، توطئه ای آشکار علیه موجودیت انسانی زن است و شرافت و کرامت و شأن انسانی وی را خدشه دار می سازد.

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

تردیدی نیست که در قرآن کریم، زن همسان و هم شأن مرد در بعد اقتصادی، سیاسی، علمی، فرهنگی و هنری شمرده شده است.

و اسلام زنان را همدوش مردان در عرصه های مادی، اقتصادی، اجتماعی، علمی، حقوقی، فرهنگی و هنری و ... قرار داده است و بر تلاش ها و کوشش های هر دوی آنان در ابعاد گوناگون زندگی، ارج نهاده است خداوند می فرماید:

«انی لا اضیع عمل عامل منکم من ذکراو انثی بعضکم من بعض.؛ من کار هیچ کارگزاری از شما را چه مرد و چه زن، بی مزد نمی ذارم.»

«و من یعمل من الصالحات من ذکر او انثی و هو مؤمن فاولئک یدخلون الجنه و لا یظلمون نقیرا.؛ و کسانی که کارهای شایسته کنند ـ چه مرد باشند و چه زن ـ در حالی که مؤمن باشند، آنان داخل بهشت می شوند، و به قدر گودی پشت هسته خرمایی مورد ستم قرار نمی گیرند.»

[یاس بهشتی* خادمه باب الحوائج جواد الائمه (ع)*]

و «من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مؤمن فلنحیینه حیاة طیبة و لنجزینهم اجرهم باحسن ما کانوا یعلمون؛ هر که از اهل ایمان کار شایسته ای انجام دهد چه زن باشد و چه مرد، او را در فضای زندگی پاکیزه ای حیات می بخشیم و آنان را به نیکوتر از آنچه عمل کرده اند پاداش می دهیم.»

بنابراین از نگاه اسلام زنان همانند مردان می توانند از تمام مزایای زندگی و وظایف اجتماعی برخوردار شوند.

زیرا در نظر اسلام، هیچ یک از اینها با هم تفاوتی ندارند، بلکه هر دو آزادند و مسئول اعمال نیک و بد خویشند.

حضرت امام ره) می فرمایند:

«اسلام زن را مثل مرد در همه شئون، در همه شئون، همان طوری که مرد در همه شئون دخالت دارد زن هم دخالت دارد ... زن ها اختیار دارند؛ همان طوری که مردها اختیار دارند خداوند شما را با کرامت خلق کرده است آزاد خلق کرده است.»

و نیز فرمودند:

«همان طوری که حقوق مردها در اسلام مطرح است حقوق زن ها، اسلام به زن ها بیشتر عنایت کرده است تا به مردها ...»

« از حقوق انسانی، تفاوتی بین زن و مرد نیست. زیرا که هر دو انسانند ...»