جهاد فراگیر(مفاهیم آیۀ 41 سورۀ توبه)

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

انْفِرُواْ خِفَافًا وَثِقَالًا وَجَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿توبه:۴۱﴾

«[همگی به سوی میدان جنگ]سبكبار و گرانبار بسيج‏ شويد و با مال و جانتان در راه خدا جهاد كنيد اگر بدانيد اين براى شما بهتر است»

گاه بر سر راه انسان، موانعی ایجاد می شود که او را از رسیدن به هدف باز می دارد. خداوند در این آیه، به یکی از مهم ترین موانع حضور در صف جهاد اشاره می کند که توجه به آن، لازم و ضروری است.
وقتی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله برای جنگ تبوک اصحاب را فراخواندند، گروهی تعلل کرده و بهانه آوردند، سپس این آیه نازل شد.

موانع حضور در عرصۀ جهاد

«ثقل» کنایه از وجود موانعی است که انسان را از رفتن به جهاد باز می دارد؛ مانند مشاغل دنیوی، علاقۀ فراوان به همسر، فرزند، پدر و مادر یا نداشتن زاد و توشه و اسلحه و مشکلات دیگری که فرد را از حضئر در جهاد بازمی دارد.بنابراین «خِفَافاً»و«ثِقَالاً» یعنی در هر حال و با هر شرایط و وضعیت به هنگام فرمان جهاد باید حرکت کرد و قدم در راه خدا گذاشت.
کسانی همچون ابو ایوب انصاری، مقداد، ابو طلحه، در سن پیری، وقتی آمادۀ جنگ می شدند، به آن ها گفته می شد، شما سالخورده اید! در پاسخ، این آیه را تلاوت می کردند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

جهاد فراگیر « بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ »



در برابر دشمن، باید ایستادگی و مقاومت کرد و با چنگ و دندان جنگید.
جهاد، باید همه جانبه و با جان و مال باشد. اگر کسی توانمند بوده و قدرت مالی هم دارد، باید با جان و مال کمک کند؛ اگر فقط توانمند است و ثروت ندارد، باید از جان خود، مایه بگذارد و اگر توان جنگیدن ندارد، یا مانعی برای جهاد او است، باید از مالش در جهت پیشبرد دین استفاده کند.



فقط برای خدا « فِي سَبِيلِ اللّهِ »


باید با اخلاص به جهاد رفت، نه برای کسب عنوان، یا مقام، یا به دست آوردن غنیمت. اگر شرکت در جهاد، با اخلاص باشد، عنایت الهی شامل حال جهادگران خواهد شد.

«وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ» {عنکبوت: 69}



«آن ها که در راه ما[با خلوص نیت] جهاد کنند، قطعا به راه هایمان هدایتشان خواهیم کرد و خداوند، با نیکوکاران است».

سعادت بندگان


خداوند، به همه چیز آگاه است و بر بندگانش رحمت دارد. در هر یک از دستورهای الهی، مصالحی است که مایۀ نجات و سعادت بندگان است. به این ترتیب، بندگان مؤمن، همۀ این دستورات را داروهای شفابخش می دانند و با جان و دل پذیرای آن هستند، گرچه گاه به ظاهر ناخوشایند باشد.

« وَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ » {بقره :216}


«چه بسا چیزی را خوش نداشته باشید، حال آن که خیر شما در آن است و چه بسا چیزی را دوست داشته باشید، حال آن که شر شما در آن است و خدا می داند و شما نمی دانید».

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

پیام های این آیۀ کریمه

1 . در برابر فرمان بسیج عمومی برای جهاد، هیچ بهانه ای قابل قبول نیست « انْفِرُواْ خِفَافًا وَثِقَالًا ».


2 . گاهی بسیج همۀ مردم برابر دشمن، ضروری است؛ گرچه تجهیزات نظامی کم باشد « انْفِرُواْ خِفَافًا وَثِقَالًا ».


3 . مکتب، از مال و جان با ارزش تر است؛ همه چیز فدای مکتب است «جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ ».


4 . بر فقیران جهاد با جان و بر اغنیا، جهاد با مال و جان واجب است «جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ ».


5 . ملاک ارزش اعمال اخلاص است « فِي سَبِيلِ اللّهِ ».



برگرفته از کتاب تفسیرهمراه چاپ اوقاف