▌ღ▬◄ فَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ ►▬ღ▐

[نیایش*خادمه یوسف فاطمه(س)*]

قانون كلى نجات



در اينجا قرآن به يك اصل كلى و عمومى ، اشاره كرده مى گويد:

آنچه ارزش دارد واقعيت و حقيقت است ، نه تظاهر و ظاهرسازى ،
در پيشگاه خداوند بزرگ ايمان خالص و عمل صالح پذيرفته مى شود

كسانى كه به پيامبر اسلام ايمان آورده اند و همچنين يهوديان و نصارى
و صابئان (پيروان يحيى يا نوح يا ابراهيم ) آنها كه ايمان به خدا و روز
قيامت آورند و عمل صالح انجام دهند پاداش آنها نزد پروردگارشان ثابت است

(ان الذين آمنوا و الذين هادوا و النصارى و الصابئين من آمن بالله و
اليوم الاخر و عمل صالحا فلهم اجرهم عند ربهم ).

و بنابراين ((نه ترسى از آينده دارند و نه غمى از گذشته ))
(و لا خوف عليهم و لا هم يحزنون )

[نیایش*خادمه یوسف فاطمه(س)*]

اين آيه(62 سوره بقره که در بالا ذکر شد )
تقريبا با همين عبارت در سوره مائده آيه 69 آمده ، و با
تفاوتى بيشتر در سوره حج آيه 17 آمده است .


مطالعه آياتى كه بعد از اين در سوره مائده آمده است
نشان مى دهد كه يهود و نصارى به خود مى باليدند كه دينشان
از اديان ديگر بهتر است و بهشت را دربست منحصر به خود مى دانستند.

شايد همين تفاخر ميان جمعى از مسلمانان نيز بود، آيه
مورد بحث مى گويد: ايمان ظاهرى مخصوصا بدون انجام عمل صالح
چه از مسلمانان باشد و چه از يهود و نصارى و پيروان اديان ديگر
بى ارزش است ، تنها ايمان واقعى و خالص به خدا و دادگاه بزرگ
قيامت كه با كار نيك و عمل صالح و تواءم باشد در پيشگاه خدا ارزش
دارد، تنها اين برنامه موجب پاداش و جلب آرامش و امنيت مى گردد.

يك سؤ ال مهم

بعضى از بهانه جويان آيه فوق را دستاويزى براى افكار
نادرستى از قبيل صلح كل و اينكه پيروان هر مذهبى بايد به مذهب
خود عمل كنند قرار داده اند، آنها مى گويند بنابراين آيه لازم نيست
يهود و نصارى و پيروان اديان ديگر اسلام را پذيرا شوند، همين
قدر كه به خدا و آخرت ايمان داشته باشند و عمل صالح انجام دهند كافى است .

پاسخ : به خوبى مى دانيم كه آيات قرآن يكديگر را تفسير مى كنند،
قرآن در آيه 85 سوره آل عمران مى گويد:
و من يبتغ غير الاسلام دينا فلن يقبل منه :
((هر كس دينى غير از اسلام براى خود انتخاب كند پذيرفته نخواهد شد)).

[نیایش*خادمه یوسف فاطمه(س)*]

الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَلَهُمْ فى سبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ لا يُتْبِعُونَ مَا أَنفَقُوا مَنًّا وَ لا أَذًى

لَّهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ

(بقره آیه 262)

كسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مى كنند، سپس به دنبال انفاقى
كه كرده اند، منت نميگذارند و آزارى نميرسانند، پاداش آنها نزد پروردگارشان
(محفوظ) است ،و نه ترسى دارند، و نه غمگين مى شوند

[نیایش*خادمه یوسف فاطمه(س)*]

در ایه 262 سوره بقره که در بالا ذکر شد مى فرمايد:




((كسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مى كنند سپس به دنبال انفاقى
كه كرده اند منت نميگذارند و آزارى نميرسانند پاداش آنها، نزد پروردگارشان است ))

از اين آيه به خوبى استفاده مى شود كه انفاق در راه خدا در صورتى در
پيشگاه پروردگار مورد قبول واقع مى شود كه به دنبال آن منت و
چيزى كه موجب آزار و رنجش نيازمندان است نباشد.

بنابراين كسانى كه در راه خداوند بذل مال مى كنند ولى به دنبال آن منت ميگذارند
يا كارى كه موجب آزار و رنجش است مى كنند در حقيقت با اين عمل ناپسند
اجر و پاداش خود را از بين مى برند.

آنچه در اين آيه بيشتر جلب توجه مى كند اين است كه قرآن در واقع
سرمايه زندگى انسان را منحصر به سرمايه هاى مادى نمى داند، بلكه
سرمايه هاى روانى و اجتماعى را نيز به حساب آورده است .

كسى كه چيزى به ديگرى مى دهد و منتى بر او ميگذارد و يا با آزار خود
او را شكسته دل مى سازد، در حقيقت چيزى به او نداده است زيرا اگر
سرمايهاى به او داده سرمايهاى هم از او گرفته است و چه بسا آن تحقيرها
و شكستهاى روحى به مراتب بيش از مالى باشد كه به او بخشيده است .

بنابراين اگر چنين اشخاصى اجر و پاداش نداشته باشند كاملا طبيعى و
عادلانه خواهد بود بلكه مى توان گفت چنين افراد در بسيارى از موارد بدهكارند
نه طلبكار زيرا آبروى انسان به مراتب برتر و بالاتر از ثروت و مال است .

نكته ديگر اينكه منت گذاردن و اذيت كردن در آيه با كلمه ((ثم )) كه معمولا
براى فاصله بين دو حادثه (و به اصطلاح براى تراخى ) است ذكر شده
بنابراين معنى آيه چنين مى شود كسانى كه انفاق مى كنند و بعدا منتى
نميگذارند و آزارى نميرسانند پاداش آنها نزد پروردگار محفوظ است .

و اين خود ميرساند كه منظور قرآن تنها اين نيست كه پرداخت انفاق مؤ دبانه
و محترمانه و خالى از منت باشد بلكه در زمانهاى بعد نيز نبايد با يادآورى
آن منتى بر گيرنده انفاق گذارده شود، و اين نهايت دقت اسلام را
در خدمات خالص انسانى مى رساند.

بايد توجه داشت كه منت و آزارى كه موجب عدم قبول انفاق مى شود
اختصاص به مستمندان ندارد بلكه در كارهاى عمومى و اجتماعى از قبيل
جهاد درراه خدا و كارهاى عام المنفعه كه احتياج به بذل مال دارد
نيز رعايت اين موضع لازم است

[نیایش*خادمه یوسف فاطمه(س)*]

جمله ((لهم اجرهم عند ربهم )) به انفاق كنندگان اطمينان مى دهد كه پاداششان
نزد پروردگار محفوظ است تا با اطمينان خاطر در اين راه گام بردارند زيرا
چيزى كه نزد خدا است نه خطر نابودى دارد و نه نقصان ، بلكه تعبير
((ربهم )) (پروردگارشان ) ممكن است اشاره به اين باشد كه خداوند
آنها را پرورش مى دهد و بر آن مى افزايد.


جمله ((و لا خوف عليهم و لا هم يحزنون ،)) اشاره به اين است كه آنها هيچ
نوع نگرانى نخواهند داشت ، زيرا خوف ، همانگونه كه در سابق هم اشاره شد
نسبت به امور آينده است ، و حزن و اندوه ، نسبت به امور گذشته ، بنابراين با
توجه به اينكه پاداش انفاق كنندگان در پيشگاه خدا محفوظ است ، نه از آينده خود
در رستاخيز ترسى دارند و نه از آنچه در راه خدا بخشيده اند،
اندوهى به دل راه مى دهند.

بعضى نيز گفته اند آنها ترسى از فقر و كينه و بخل و مغبون
شدن ندارند و نه غمى از آنچه انفاق كرده اند.

در حديثى از پيغمبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) مى خوانيم :
من اسدى الى مؤ من معروفا ثم آذاه بالكلام او من عليه فقد ابطل صدقته :

((كسى كه به فرد با ايمانى نيكى عطا كند، سپس او را با سخنى آزار
دهد، يا منتى بر او بگذارد، به يقين انفاق خود را باطل كرده است )).

ولى آنها كه چنين نكرده اند، بيمى از باطل شدن انفاقها به خود راه نميدهند

اسلام در اين زمينه به قدرى دقيق است كه بعضى از علماء پيشين گفته اند:

((هر گاه انفاقى به كسى كنى و بدانى كه سلام كردن تو به او، بر
او سخت و گران است و يادآور خاطره بخشش ، بر او سلام نكن )).

[نیایش*خادمه یوسف فاطمه(س)*]

الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَلَهُم بِالَّيْلِ وَ النَّهَارِ سِرًّا وَ عَلانِيَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ

وَ

لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ


آنها كه اموال خود را، شب و روز، پنهان و آشكار، انفاق مى كنند،

مزدشان نزد پروردگارشان است ، نه ترسى بر آنهاست ، و نه غمگين مى شوند.


سوره بقره آیه 274

[نیایش*خادمه یوسف فاطمه(س)*]

شان نزول :



در احاديث بسيارى آمده است كه اين آيه درباره على (عليه السلام ) نازل
شده است زيرا آن حضرت چهار درهم داشت ، درهمى را در شب و درهمى
را در روز و درهمى را آشكارا و درهمى را در نهان انفاق كرد و اين آيه نازل شد.

ولى مى دانيم نزول آيه در يك مورد خاص ، مفهوم آن را محدود
نمى كند، و شمول حكم را نسبت به ديگران ، نفى نمى نمايد.

انفاق به هر شكل و صورت مطلوب است
باز در اين آيه سخن از مساله ديگرى در ارتباط با انفاق در
راه خدا است و آن كيفيات مختلف و متنوع انفاق است ، مى فرمايد:

آنها كه اموال خود را در شب و روز، پنهان و آشكار، انفاق مى كنند
پاداششان نزد پروردگارشان است

(الذين ينفقون اموالهم بالليل و النهار سرا و علانية فلهم اجرهم عند ربهم ).

[نیایش*خادمه یوسف فاطمه(س)*]

وَ قَالُوا لَن يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلا مَن كانَ هُوداً أَوْ نَصرَى تِلْك أَمَانِيُّهُمْ
قُلْ هَاتُوا بُرْهَنَكمْ إِن كنتُمْ صدِقِينَ(111)

آنها گفتند هيچكس جز يهود يا نصارى هرگز داخل بهشت نخواهد شد،
اين آرزوى آنها است ، بگو اگر راست مى گوئيد دليل خود را (بر اين موضوع ) بياوريد.

بَلى مَنْ أَسلَمَ وَجْهَهُ للَّهِ وَ هُوَ محْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِندَ رَبِّهِ
وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يحْزَنُونَ(112)

آرى كسى كه در برابر خداوند تسليم شود و نيكوكار باشد، پاداش او
نزد پروردگارش ثابت است ، نه ترسى بر آنها است و نه غمگين خواهند شد
(بنا بر اين بهشت خداوند در انحصار هيچ طايفهاى نيست ).


آیه های 111و112 سوره بقره هم اشاره به این موضوع دارد:


يكى ديگر از ادعاهاى پوچ و نابجاى گروهى از يهوديان و مسيحيان كرده و
سپس پاسخ دندانشكن به آنها مى گويد:

((آنها گفتند: هيچكس جز يهود و نصارى داخل بهشت نخواهد شد))
(و قالوا لن يدخل الجنة الا من كان هودا او نصارى )

در پاسخ ابتدا مى فرمايد: ((اين تنها آرزوئى است كه دارند))
(و هرگز به اين آرزو نخواهند رسيد) (تلك امانيهم ).
بعد روى سخن را به پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلم ) كرده مى گويد:

((به آنها بگو هر ادعائى دليلى مى خواهد چنانچه در
اين ادعا صادق هستيد دليل خود را بياوريد))

(قل هاتوا برهانكم ان كنتم صادقين ).

پس از اثبات اين واقعيت كه آنها هيچ دليلى بر اين مدعى ندارند
و ادعاى انحصارى بودن بهشت ، تنها خواب
و خيالى است كه در سر ميپرورانند،

معيار اصلى و اساسى ورود در بهشت را به صورت
يك قانون كلى بيان كرده ، مى گويد:

آرى كسى كه در برابر خداوند تسليم گردد و نيكوكار
باشد پاداش او نزد پروردگارش ثابت است

(بلى من اسلم وجهه لله و هو محسن فله اجره عند ربه ).

و بنا بر اين چنين كسانى نه ترسى خواهند داشت و نه غمگين مى شوند

(و لا خوف عليهم و لا هم يحزنون ).

خلاصه اينكه بهشت و پاداش خداوند و نيل به سعادت
جاودان در انحصار هيچ طايفه نيست ، بلكه از آن كسانى است
كه واجد دو شرط باشند:

در مرحله اول تسليم محض در مقابل فرمان حق و ترك تبعيض
در احكام الهى ، چنان نباشد كه هر دستورى موافق منافعشان است
بپذيرند و هر چه مخالف آن باشد پشت سر اندازند، آنها به طور كامل تسليم حقند.

و در مرحله بعد آثار اين ايمان در عمل آنها به صورت انجام كار نيك
منعكس گردد، آنها نيكوكارند، نسبت به همگان و در تمام برنامه ها.

در حقيقت قرآن با اين بيان مساءله نژاد پرستى و تعصبهاى نابجا را
بطور كلى نفى مى كند و سعادت و خوشبختى را از انحصار
طايفه خاصى بيرون مى آوردضمنا معيار رستگارى
را كه ايمان و عمل صالح است ، مشخص مى سازد.

[نیایش*خادمه یوسف فاطمه(س)*]

فَرِحِينَ بِمَا ءَاتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضلِهِ وَ يَستَبْشرُونَ بِالَّذِينَ
لَمْ يَلْحَقُوا بهِم مِّنْ خَلْفِهِمْ أَلا خَوْفٌ عَلَيهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ

آنها بخاطر نعمتهاى فراوانى كه خداوند از فضل خود به آنها
بخشيده است خوشحالند و بخاطر كسانى كه (مجاهدانى كه )
بعد از آنها به آنان ملحق نشدند (نيز) خوش وقتند
(زيرا مقامات برجسته آنها را در آن جهان مى بينند و ميدانند)
كه نه ترسى بر آنها است و نه غمى خواهند داشت .


سوره ال عمران آیه 170



دراین آيه به گوشه اى از مزايا و بركات فراوان زندگى برزخى
شهيدان اشاره كرده و مى فرمايد: آنها بخاطر نعمتهاى فراوانى كه
خداوند از فضل خود به آنها بخشيده است خوشحالند.

فرحين بما اتيهم الله من فضله :

خوشحالى ديگر آنها بخاطر برادران مجاهد آنها است
كه در ميدان جنگ شربت شهادت ننوشيده اند و به آنها
ملحق نشده اند زيرا مقامات و پاداشهاى آنها را در
آن جهان به خوبى مى بينند و از اين رو مستبشر و
شاد مى شوند، همانطور كه قرآن مى گويد:

و يستبشرون بالذين لم يلحقوا بهم من خلفهم .

و به دنبال آن مى افزايد: شهيدان احساس مى كنند كه برادران مجاهد آنها،
پس از مرگ ، هيچگونه اندوهى نسبت به آنچه در دنيا گذارده اند ندارند
و نه هيچگونه ترسى از روز رستاخيز، و حوادث وحشتناك آن

الا خوف عليهم و لا هم يحزنون

[نیایش*خادمه یوسف فاطمه(س)*]

قُلْ يَأَهْلَ الْكِتَبِ لَستُمْ عَلى شىْءٍ حَتى تُقِيمُوا التَّوْرَاةَ وَ الانجِيلَ
وَ مَا أُنزِلَ إِلَيْكُم مِّن رَّبِّكُمْ وَ لَيزِيدَنَّ كَثِيراً مِّنهُم مَّا أُنزِلَ إِلَيْك مِن
رَّبِّك طغْيَناً وَ كُفْراً فَلا تَأْس ‍ عَلى الْقَوْمِ الْكَفِرِينَ(68)

إِنَّ الَّذِينَ ءَامَنُوا وَ الَّذِينَ هَادُوا وَ الصبِئُونَ وَ النَّصرَى مَنْ ءَامَنَ
بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الاَخِرِ وَ عَمِلَ صلِحاً فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يحْزَنُونَ(69)



68 - اى اهل كتاب ! شما هيچ موقعيتى نداريد مگر اينكه تورات و انجيل و
آنچه بر شما از طرف پروردگارتان نازل شده است بر پا داريد ولى آنچه
بر تو از سوى پروردگارت نازل شده (نه تنها مايه بيدارى آنها نميگردد بلكه )
بر طغيان و كفر بسيارى از آنها ميافزايد بنابر اين از اين
قوم كافر (و مخالفت آنها) غمگين مباش .

69 - آنها كه ايمان آورده اند و يهوديان و صابئان و مسيحيان
هر گاه ايمان به خداوند يگانه و روز جزا بياورند و عمل صالح انجام
دهند نه ترسى بر آنها است و نه غمگين خواهند شد.

آيه 68 - 69سوره مائده



تمام اقوام و ملتها و پيروان همه مذاهب بدون استثناء اعم از مسلمانان و يهوديان
و صابئانو مسيحيان در صورتى اهل نجات خواهند بود، و از آينده خود وحشتى
و از گذشته غمى نخواهند داشت كه ايمان به خدا و روز جزا داشته باشند
و عمل صالح انجام دهند

(ان الذين آمنوا و الذين هادوا و الصابئون و
النصارى من آمن بالله و اليوم الاخر و عمل صالحا
فلا خوف عليهم و لا هم يحزنون ).

اين آيه در واقع پاسخ دندانشكنى است به كسانى كه نجات را در پناه مليت
خاصى مى دانند و ميل دارند ميان دستورات انبياء تبعيض قائل شوند،
و دعوتهاى مذهبى را با تعصب قومى بياميزند، آيه مى گويد:
راه نجات منحصرا در كنار گذاشتن اينگونه سخنان است .

افراد با ايمان و مسلمان - و همچنين يهود و نصارى و صابئان بشرط اينكه
ايمان بياورند و اسلام را بپذيرند و عمل صالح كنند - همگى اهل نجات و
رستگارى خواهند بود و سوابق مذهبى افراد هيچگونه اثرى در
اين قسمت نخواهد داشت و راه به روى همگى باز است (دقت كنيد).