▐◄*► ▐انا انزلناه في ليلة القدر(ويژه نامه ليالي نوراني قدر)▐◄*► ▐

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

ويژه نامه ليالي نوراني قدر

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
بنام خداوند بخشنده مهربان

إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ
ما قرآن‌ را در شب قدر نازل کردیم!

وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَیلَةُ الْقَدْرِ
و تو چه می‌دانی شب قدر چیست؟!

لَیلَةُ الْقَدْرِ خَیرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
شب قدر بهتر از هزار ماه است!

تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ
فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان
برای تقدیر هر کاری نازل می‌شوند.

سَلَامٌ هِی حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ
شبی است سرشار از سلامت و برکت و رحمت تا طلوع سپیده!

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

شب قدر است و قدر آن بدانیم
نماز و جوشن و قرآن بخوانیم


به درگاه خدا غفران و توبه
به شرطی که سر پیمان بمانیم


برای پاکی نفس و سعادت
همیشه بهر خود شیطان برانیم


شب تقدیر و ثبت سرنوشت است
دعا بر مومن و انسان بخوانیم


برای صیقل روح و روان ها
به دل دریائی ازایمان رسانیم


برای اولین مظلوم عالم
بسی خون دل از چشمان چکانیم


هزاران لعنت و نفرین بسیار
به قاتلهای مولامان رسانیم


در این شبها تو مهدی(عج) را صدا کن
چو یوسف غایب است حیران چنانیم


دعای اول و آخر ظهور است
که بیش از این در این هجران نمانیم


مسافر؛ را بگو ایمان قوی دار
که تا وصلی به این دامان امانیم

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

شب قدر از خم توحید شرابم دادند
تشنه لب بودم آب از می نابم دادند

العطش گفتم و نوشیدم از آن باده ناب
تا نجات از عطش روز حسابم دادند

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

شب قدر ٬شب خدا


شب قدر شبی است که به شهادت قرآن افضل از هزار ماه است و بلکه با جمله «و ما ادریک» بسیار برتر از آن معرفی شده است. جمله «و ما ادریک» در چند جای قرآن آمده است. هر جا که خداوند اراده کرده عظمت غیر قابل وصف یک امر آخرتی و یا یک امر معنوی بزرگ، که با عبارات دنیایی قابل وصف نیست را، برای آدمی بگوید، این عبارت را آورده است:

«و ما ادریک مالقارعه»؛

تو چه دانى كه قارعه چیست؟

«و ما ادریک ما الحاقه»؛

و تو چه مى ‏دانى آن روز واقع شدنى چیست؟

«و ما ادریک ماالطارق»؛

و تو چه مى ‏دانى كوبنده شب چیست؟

«و ما ادریک ما لیلةالقدر»، نشان می‌دهد که سخن از واقعه بزرگی است همچون قارعه، حاقه و طارق، که عظمت و حقیقت واقعی آن برای انسان، لااقل تا زمانی که جهان آخرت را درک نکرده و حجابها از برابر دیدگان او کنار نرفته است، قابل درک نیست. ظاهرا شب قدر فقط از جنس زمان نیست بلکه یک واقعه عظیم است که جنبه زمانی هم دارد. در این واقعه بزرگ، جهان زیر و رو می‌شود و حوادث یک سال بنابر شهادت قرآن طبق حکمت الهی تعیین می‌شود.

«فِیها یُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِیم»؛

در آن شب هر فرمانى بر حسب حكمت صادر مى ‏شود.

(دخان/ 4، ترجمه آیتی)


در شب قدر هر سال، همه امور آن سال كه باید تا سال بعد جریان یابد تقدیر مى‏شود، چه خیر و چه شر، چه اطاعت و چه معصیت، و چه مولودهایى كه باید به عرصه وجود قدم بگذارند، و چه اجلها و رزق‌ها. پس هر چه كه در آن شب براى آن سال تقدیر شود، و قضایش رانده شود، آن قضاء حتمى است، ولى در عین حال مشیت خداى تعالى در آن دخل و تصرف دارد.

(ترجمه المیزان، ج‏18، ص، 203)


از ابن عبّاس نقل است: كه می‌بینى شخصى در بازارها راه می‌رود در حالى كه نامش جزء مرده‏ها ثبت شده است.
اما نقطه عطفی در پرونده عظیم شب قدر وجود دارد که دلهره‌ها را به امید تبدیل می‌کند و موجب بیشترین تلاش انسان برای بندگی و عبادت می‌شود. آن نقطه عطف که از بزرگترین عنایات و رحمات الهی است، این است که انسان می‌تواند با درک شب قدر و کوشش در آن شب، در تعیین مقدرات خود تاثیرگذار باشد؛ بلایی را بگرداند، یا نعمتی را به سمت خود جذب کند.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

پنهان بودن شب قدر

البته شب قدر در بین شبهای دیگر مستور است و از ظاهر روایات چنین برمی‌آید که در زمان اهل بیت (علیهم‌السلام) و حتی زمان پیامبر نیز یک شب مشخص به عنوان شب قدر وجود نداشته بلکه احتیاطا چند شبی را به جهت رعایت قطعی شب قدر احیاء می‌گرفتند .


زراره مى‏ گوید: امام باقر(علیه‌السلام) فرمود:

هنگامى كه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) از عرفات بازگشت و به سوى منا حركت كرد، وارد مسجد شد. مردم بر گرد او جمع شدند و در باره شب قدر از او سؤال كردند. پیامبر(صلی الله علیه و آله) براى خطبه بپاخاست و پس از ثناى خدا فرمود:


«امّا بعد، كدام یك از شما در باره شب قدر از من سؤال كردید؟ من آن را از شما پنهان نكرده ‏ام، زیرا بدان آگاه نیستم.



اى مردم، بدانید كه هر كس ماه رمضان بر او برسد و سالم و تندرست باشد، پس روزها را روزه بگیرد و پاسى از شب را به عبادت برخیزد و مراقب نماز خویش باشد و به نماز جمعه رهسپار شود و در نماز عید فطر حاضر گردد، قطعا شب قدر را درك كرده و به جایزه پروردگار رسیده است.» (ثواب الاعمال، ترجمه انصاری، فضیلت ماه رمضان و ثواب روزه آن، ص، 127)


البته محدوده زمانی برای آن معرفی شده است که در بین شبهای مشکوک، در بین شیعیان، شب نوزدهم، بیست و یکم و شب بیست و سوم معتبرتر است. بلکه اخبار بیش از همه به شب بیست و سوم اشاره دارد. از حضرت صادق(علیه‌السّلام) روایت كرده، فرمود مردى از طایفه جهنیه حضور پیغمبر اكرم(صلّى الله علیه و آله و سلّم) شرفیاب شد عرض كرد اى رسول خدا منزل من تا مدینه دور است تقاضا دارم راهنمایى فرمایید مرا به شب قدر تا در آن شب مدینه آیم و در حضور شما مشغول عبادت شوم. پیغمبر اكرم بیست و سوم ماه رمضان را براى او تعیین فرمود و از این جهت آن شب معروف شد به شب جهنیه. (تفسیر جامع، ج‏7، ص، 455)

در خصوص مستور بودن شب قدر بیش از همه این مسئله گفته شده که شاید بدان جهت که بندگان خدا فقط به شب قدر اکتفا نکنند بلکه شبهای دیگر را هم به احیاء بپردازند، شب قدر مستور است.



اما شاید هم بعید نباشد که بگوییم خصوصیات خود آن شب موجب عدم تعیین دقیق آن شده است. شاید آماده شدن جهان برای تحمل معنویات آن شب، امکان این که یک شب بخصوص را به عنوان شب قدر معرفی کنیم را ضعیف می‌کند.



جهان در شب قدر همچون هوایی که بعد از بارش یک باران بهاری شستشو داده شده و بیماریها و موجودات موذی و میکروب‌های آن کشته می‌شوند، تحت تاثیر باران رحمت الهی قرار می‌گیرد تا جایی که زمین در اثر فرود آمدن فراوان فرشته‌ ها تنگ می‌شود تنزل الملائکه والروح پس از فضایی پر از خیر و برکت و سلامتی روحی برخوردار می‌شود؛ «سلام هی حتی مطلع الفجر.»

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

قرآن در قلب شب قدر

اما از بزرگترین دلائل شرافت شب قدر، فرود آمدن حقیقت قرآن در آن شب به یکباره است. «انا انزلناه فی لیلة القدر.» قرآن بنابر اخبار از لوح محفوظ به آسمان اول و از آنجا دفعتا به قلب پیامبر نازل شد البته این امر منافاتی با نزول تدریجی و تفصیلی قرآن در طول 23 سال و به صورت کلمات عربی بر آن حضرت ندارد.



به هر حال قرآن در شب قدر از مقام بسیار بالایی که خدا از آن خبر دارد بخاطر هدایت بندگان در شب قدر نزول یافته و در زمین که جایگاه خونریزی و عهد شکنی است جای گرفته است که خود نشانه بزرگی از لطف و رحمت الهی بر همه زمینیان است .


پناه بردن به خود قرآن که دارای مقام و منزلت بالایی نزد پروردگار است در این شب، برای دفع عذاب الهی و تقدیر بد و جذب رحمت، بسیار سودمند است.


علاوه بر آن اگرچه هر عبادتی در شب قدر مستحب و نیکو است اما تنگی وقت، انتخاب را ضروری می‌سازد به همین جهت عبادات، دعاها و ذکرهایی که بیش از همه یاد خدا را در فضای معنوی ما جاری سازند اولی‌ترند.


جوشن کبیر دعایی است که ضمن داشتن هزار اسم از اسامی و صفات الهی، مکررا نجات از عذاب آتش را که بدترین سرنوشت برای هر انسانی می‌تواند باشد را از خدا می‌طلبد و به موازات تاثیر بر قلب و جان آدمی، بر مقدرات و پرونده اعمال او نیز تاثیر می‌ گذارد.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

چرا شب قدر را احیا می کنیم؟

لیلة القدر شب نزول کاملترین کتاب آسمانی یعنی قرآن است پس باید آن شب را احیاء نمود تا از فیض و برکات معنوی و بی حد و حصر نزول کلام خدا بر آسمان دنیا برخوردار شویم و آن را بر سر نهیم و زیر سایه قرآن با توسل به ائمه (س) از خدا طلب آمرزش و مغفرت نموده و آیات نورانی آن را دائما در اندیشه و فکر خود داشته و در آن شب عزیز با حالت خضوع و خشوع تصمیم بگیریم دستورات عالیه آن را واقعا در زندگانی با تمام روح و روان خود عملا پیاده کنیم.

شب قدر؛ شبی است که گفته شده عبادت در آن شب اگر خالصانه باشد برابر است با بیش از سی هزار شب.

شب قدر؛ شبی است که اگر بیدار بمانیم طاعتی افزون تر از شب های دیگر بنماییم، و در آن هنگام فرشتگان فوج فوج تا صبح بر مومنین و مومنات در حال عبادت سلام و درود و رحمت می فرستند و خود شاهد و ناظر رکوع و سجود متواضعانه اشرف مخلوقات هستند تا بدینوسیله اشرفیت و خلیفه اللهی انسان بر فرشتگان تفسیر گردد و رمز سجده ملائک در برابر آدم را بیابند.

شب قدر؛ شبی است که آدمی راه طولانی سیرالی الله را یکشبه طی می نماید و در این شب آدمی بهتر می تواندبه تهذیب نفس بپردازد چرا که در این شب شیاطین در اسارتند وانسانها از شر وسوسه های او تا صبح در امانند مگر اینکه انسان خود نعوذ با ا لله با اعمال نا شایست درآن شب بند از پای شیطان باز نهد.

شب قدر؛ شبی است که مقدرات یکساله هر انسان و سرنوشت همه موجودات جهان در آن رقم زده می شود.

شب قدر؛ شبی است که حضرت مهدی(عج) مقدرات یکساله هر انسانی را به امضاء می رساند وشب شناخت آن انسان عظیم الشان، «امام عصر» است وشب قدر انسان کامل است.
شب قدر؛ شبی است که لیله الاسراء ومعراج رسول الله در آن واقع شده است.
شب قدر؛ شبی است که اگر نبود ونیامده بود شب تیره، بد بختی انسان به پایان نمی رسید و بامداد، نیک بختی او طلوع نمی کرد، و از بند اسارت اقویا و استعمار گران آزاد نمی گشت.

حال با این تفاضیل آیا شایسته است که انسان مسلمان خود را از برکات و فیوضات چنین شبی محروم سازد! لذا بر هر مسلمان پاس داشت واحیاءاین شب ضروری می نماید.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

اجابت دعا در شبهاي قدر

برای اجابت دعا در شب قدر باید کارهایی کرد و به کسانی متوسل شد که خداوند به ما نگاه کند و دعاهایمان را اجابت نماید از جمله آنها عبارتند از:

الف ـ تأكید بر دعا در شب قدر

الإقبال ـ به نقل از حمّاد بن عثمان ـ :شب بیست و یكم ماه رمضان ، خدمت امام صادق علیه السلام وارد شدم. به من فرمود:
«اى حمّاد! غسل كرده اى؟»
گفتم: آرى ، فدایت شوم.
پس ، حصیرى طلبید. سپس فرمود:«كنار من بیا و نماز بخوان».
امام علیه السلام همواره نماز مى خواند و من نیز كنار او نماز مى خواندم ، تا آن كه از همه نمازهایمان فارغ شدیم. سپس شروع كرد به دعا كردن.
من نیز دعاى او را آمین مى گفتم ، تا آن كه سپیده دمید. اذان و اقامه گفت و بعضى از فرزندان نوجوان خود را صدا زد.
ما پشت سرش ایستادیم و او جلو رفت و براى ما نماز صبح را به جماعت خواند. 1

ب - دعاهاى شب قدر

المعجم الأوسط ـ به نقل از عبد اللّه بن یزید ـ عایشه گفت: اى پیامبر خدا! اگر شب قدر را درك كردم ، از خدا چه بخواهم؟
پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «از او عافیت بخواه » . 2
الإقبال ـ در بیان دعاى امام حسن مجتبى علیه السلام :
«اى آن كه در آشكارى اش پنهان است! اى آن كه در نهان بودنش آشكار است! اى پنهانى كه نهان نیست! اى آشكارى كه دیده نمى شود!
اى آن كه هیچ توصیفگرى به حقیقتِ هستى اش نمى رسد و به حدّى محدود نیست! اى غایبى كه گم شده نیست!
اى حاضرى كه دیده نمى شود : طلبش مى كنند و به او مى رسند ؛ آسمان ها و زمین و آنچه میان آنهاست ، حتّى چشم بر هم زدنى ، تهى از او نیست ؛ نه به چگونگى، درك مى شود و نه به كجایى ، جایى براى او بیان مى گردد! تو فروغ فروغ ها و پروردگار پروردگارانى. تو بر همه چیز ، احاطه دارى.
منزّه است آن كه چیزى همچون او نیست ، و او شنواى بیناست. منزّه است آن كه این گونه است و جز او چنین نیست.»3
سپس هر چه خواستى دعا مى كنى و از او مى خواهى.

ج ـ واسطه قرار دادن قرآن

امام باقر علیه السلام: « در سه شب از ماه رمضان ، قرآن را [ به دست] مى گیرى ، باز مى كنى و جلوى روى خود قرار مى دهى و مى گویى:
« خداوندا! تو را به كتابِ نازل شده ات مى خوانم و به آنچه در آن است ـ و نام بزرگ تر و نام هاى نیكوتر تو و آنچه مایه بیم و امید است ، ـ كه مرا از آزادشدگانِ خودت از آتش قرار دهى» و براى هر نیازى كه به نظرت مى رسد ، دعا مى كنى» 4

د ـ واسطه قرار دادن قرآن و اهل بیت علیهم السلام

الإقبال ـ به نقل از امام صادق علیه السلام ـ :قرآن را بگیر و آن را بر سرت بگذار و بگو :
«خداوندا! به حقّ این قرآن و به حقّ آن كه او را با قرآن مبعوث كردى و به حقّ هر مؤمنى كه در قرآن او را ستوده اى و به حقّى كه بر آنان دارى ـ و هیچ كس به حقّ تو ، آشناتر از خودت نیست ـ ، تو را قسم مى دهم ، به خودت ، اى خداوند! (ده بار) سپس مى گویى :
«به حقّ محمّد (ده بار) ،
به حقّ على (ده بار) ،
به حقّ فاطمه (ده بار) ،
به حقّ حسن (ده بار) ،
به حقّ حسین (ده بار) ،
به حقّ على بن حسین(ده بار) ،
به حقّ محمّد بن على (ده بار) ،
به حقّ جعفر بن محمّد (ده بار) ،
به حقّ موسى بن جعفر (ده بار) ،
به حقّ على بن موسى (ده بار) ،
به حقّ محمّد بن على (ده بار) ،
به حقّ على بن محمّد (ده بار) ،
به حقّ حسن بن على (ده بار) ،
به حقّ حجّت (ده بار) »
و سپس حاجت خویش را مى طلبى .

امام علیه السلام در حدیث خود فرموده است كه دعاى دعاكننده ، مستجاب و حاجت هایش برآورده مى شود.5
امام كاظم علیه السلام: قرآن را در دستت بگیر و آن را بالاى سرت ببر و بگو:
« خداوندا! به حقّ این قرآن ، و به حقّ آن كه او را با قرآن به سوى بندگانت فرستادى ، و به هر آیه اى كه در قرآن است و به حقّ هر مؤمنى كه او را در قرآن ستوده اى و به حقّ او بر تو ـ كه هیچ كس به حقّ او داناتر از تو نیست ، اى سرورم ، اى سرورم ، اى سرورم! خداوندا ، خداوندا ، خداوندا! (ده بار) و به حقّ محمّد (ده بار) و به حقّ هر امام (ده بار) و امامان را مى شمارى تا به امام زمانت برسى.» به یقین ، از جاى خود بر نمى خیزى ، مگر آن كه حاجتت برآید و كارت برایت آسان شود !6

ه - زیارت امام حسین (علیه السلام)

امام صادق علیه السلام: « هر گاه شب قدر شود ـ كه در آن ، هر كار حكمت آمیزى فیصله مى یابد ـ ، آن شب، منادى از دل عرش بانگ بر مى آورد كه: «خداوند ، هر كس را امشب به زیارت قبر حسین علیه السلام آمد ، آمرزید».7

پي نوشت :
1- الإقبال : ج 1 ص 366 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 157 ح 4 .
2- المعجم الأوسط : ج 3 ص 66 ح 2500 ؛ مستدرك الوسائل : ج 7 ص 458 ح 8654 نحوه .
3- الإقبال : ج 1 ص 382 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 165 ح 5 وفیه «دعاء علیّ بن الحسین علیهماالسلام» .
4- الإقبال : ج 1 ص 346 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 146 و ج 97 ص 4 ح 5 .
5- الإقبال : ج 1 ص 346 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 146 .
6- الإقبال : ج 1 ص 347 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 146 .
7- تهذیب الأحكام : ج 6 ص 49 ح 111 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 166 ح 5 .
تهیه و تنظیم: گروه دین و اندیشه تبیان

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

5 عمل برای درک بهتر شب قدر

از جمله اعمالی که برای رسیدن به درک شب قدر باید انجام دهیم تا بتوانیم بهره کامل از این شب ببریم ،بدین شرح است:

1. توسل به ولایت ائمه هدى
با توجه به آیه شریفه كه مى فرماید:
یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و ابتغوا الیه الوسیلة ؛(1)

اى ایمان آورندگان ! از خدا پروا نموده و وسیله اى براى رسیدن به او بجویید.
(در لغت به آنچه كه توسط آن به چیزى توصل و تقرب جویند، ((وسیله )) مى گویند.)

در شب مبارك قدر وسیله اى مطمئن تر از ائمه هدى (علیهم السلام ) براى انسان وجود ندارد،

پس باید به ایشان توسل جست ،
مخصوصا به مولى الموحدین ، على بن ابى طالب (علیه السلام ) كه ((لیالى قدر)) مصادف با شهادت مظلومانه آن امام متقین است و نیز با تمسك به زیارت ابا عبدالله الحسین (علیه السلام ) به درگاه حضرت احدیت به استغاثه پرداخت .