بررسی شبهات آیه تطهیر
وَ قَرْنَ في بُيُوتِكُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِيَّةِ الْأُولى وَ أَقِمْنَ الصَّلاةَ وَ آتينَ الزَّكاةَ وَ أَطِعْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً –احزاب آیه 33
و در خانههاى خود بمانيد، و همچون دوران جاهليّت نخستين (در ميان مردم) ظاهر نشويد، و نماز را برپا داريد، و زكات را بپردازيد، و خدا و رسولش را اطاعت كنيد خداوند فقط مى خواهد پليدى و گناه را از شما اهل بيت دور كند و كاملًا شما را پاك سازد.
در این آیه ادعا شده است که این جمله:
{ إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً } خداوند فقط مى خواهد پليدى و گناه را از شما اهل بيت دور كند و كاملًا شما را پاك سازد.
مطابق جمله ما قبلش درباره زنان پیامبر است
جواب:
1- ضميرهايى كه در جمله{ وَ قَرْنَ في بُيُوتِكُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِيَّةِ الْأُولى وَ أَقِمْنَ الصَّلاةَ وَ آتينَ الزَّكاةَ وَ أَطِعْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ} آمده است عموما به صورت ضمير" جمع مؤنث" است، در حالى كه ضمائر اين قسمت از آيه (إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً) همه به صورت" جمع مذكر" است، و اين نشان مى دهد این قسمت از آیه درباره زنان پیامبر نیست
2-در تفاسیر اهل سنت هم این آیه اشاره به پنج تن دارد
عَنْ جُمَيْعِ بْنِ عُمَيْرٍ قَالَ انْطَلَقْتُ مَعَ أُمِّي إِلَى عَائِشَةَ فَسَأَلَتْهَا أُمِّي عَنْ عَلِيٍّ. قَالَتْ: مَا ظَنُّكِ بِرَجُلٍ- كَانَتْ فَاطِمَةُ تَحْتَهُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ ابْنَيْهِ، وَ لَقَدْ رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص الْتَفَّ عَلَيْهِمْ بِثَوْبِهِ- وَ قَالَ: اللَّهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلِي أَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِيراً.
جميع بن عمير گفت: با مادرم نزد عايشه رفتم، مادرم از او در باره على پرسيد، او گفت: چه گمان مى برى در باره كسى كه فاطمه همسر او و حسن و حسين دو پسر او بودند؟ و من پيامبر خدا را ديدم كه با لباس خود آنان را پوشانيد و گفت: خدايا اينان اهل بيت من هستند پليدى را از آنان ببر و آنان را پاكيزه كن، (كشف الأسرار و عدة الأبرار، ج8، ص: 45)
روایات زیادی است که هم از شیعه و هم از سنی نقل شده و همه این نکته را بیان می کنند که این آیه در شان پنج تن نازل شده
حدیث ام سلمه در بسیارى از کتب معروف نقل شده، از جمله در صحیح ترمذى آمده است که وقتى پیامبر (صلى الله علیه وآله) على و فاطمه و حسن و حسین (علیهم السلام) را در کسا پوشانید عرضه داشت: «اَللّهُمَّ! هؤُلاَءِ اَهْلُ بَیتى فَاَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِیراً»: «خداوندا! اینها اهل بیت من هستند، پلیدى را از آنها دور کن و آنها را پاکیزه بدار»
ام سلمه. گفت: «وَ اَنَا مَعَهُم یَا نَبِىَّ اللهِ؟»: «آیا من هم با آنها هستم اى پیامبر» پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «اَنْتِ عَلى مَکَانِکِ وَ اَنْتِ عَلى خَیْر»: «تو در جاى خود باش، و تو بر خیر و نیکى هستى»(صحیح ترمذى، جلد 5، کتاب تفسیر القرآن، باب 34، حدیث 3205، صفحه 351)
--------------------------------
بعضی از اهل سنت اشکال به آیه تطهیر را به نوعی دیگر مطرح می کنند که:
کلمه"اهل بیت"که در آیه تطهیر به کار رفته است شامل پیامبر و زنانش می شود چرا که زنان پیامبر هم به نوعی اهل بیت و اهل خانه پیامبر محسوب می شوند
و این آیه هم وقتی نازل شده است كه عايشه با پيغمبر زندگي مي كرده (ضمن این که حضرت زهرا و امام علي در خانه مستقلي با حسنين زندگي مي كردند)
پس زماني كه اين آيه نازل شد قطعا شامل زنان پيغمبر مي شود.چرا که زنان پیامبر هم جزء اهل بیت و اهل خانه پیامبر بودند
پاسخ:
زنان پیامبر در خانه های مختلفی زندگی می کردند.دلیل ما بر این ادعا آیه ای از قرآن است که در اول آیه تطهیر می فرماید"وَ قَرْنَ في بُيُوتِكُنَّ" اى زنان پيغمبر در منازل خود قرار گيريد به امور خانه مشغول باشيد(احزاب آیه 33)
و لذا اگر قرار باشد آیه تطهیر شامل زنان پیامبر بشود باید می گفت"اهل البیوت" و حال آن که کلمه"اهل البیت"آمده است
--------------------------
توضیحاتی درباره آیه تطهیر:
إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً(احزاب آیه 33)خداوند فقط مى خواهد پليدى و گناه را از شما اهل بيت دور كند و كاملًا شما را پاك سازد
کلمه"انما"در این آیه به معنای تاکید و حتمیت است و معنى فقط و اين است جز اين نيست، مي دهد(قاموس قرآن ج 1 ص 129)
جمله" يريد الله" با توجه به این که این کلمه"یرید"مضارع است و فعل مضارع دلالت بر استمرار فعل می کند یعنی همانا فقط اراده خداوند پیوسته بر این است که ...
معنای"یرید الله"اشاره به اراده تکوینی خدا دارد
اراده تکوینی الهی به اراده ای می گویند که تخلف ناپذیر و حتمی است و به طور حتم و یقین انجام باید شود
در مقابل اراده تشریعی خداوند به اراده ای می گویند که از طریق امر و نهی به مردم می رسد مثلا"نماز بخوان,روزه بگیر و گناه نکن..."
یرید اشاره به اراده تكوينى خداوند دارد,نه اراده تشریعی چرا که اراده تشریعی یعنی لزوم پاکداشتن نفس از گناه، انحصارى به خاندان پيامبر (ص) ندارد، و تمام مردم وظیفه دارند از گناه اجتناب کنند
نکته دیگر:
اراده تکوینی که در آیه گفتیم به معنای جبر نیست
معصومين (ع) به علت اراده قوى به مقام مصونيت كامل از گناه يعنى عصمت رسيدهاند اما اين موهبت خدادادى، ناشى از قابليت و شايستگى ارادى آنان است.
این آیه دلالت بر عصمت اهل بیت دارد
کلمه "رجس" در آیه یعنی پلیدی و گناه,یعنی خدا می خواهد انواع پلیدی و بدی را از شما دور کند
مفهوم كلمه رجس، مفهومى کلی ,عام و فراگير است، و همه انواع پليديها را به حكم اينكه الف و لام در اينجا به اصطلاح" الف و لام جنس" است شامل مى شود(تفسير نمونه، ج17، ص: 293)یعنی جنس پلیدی و بدی از اهل بیت دور است.به تعبیر دیگر اهل بیت معصوم هستند
آيا «يُطَهِّرَكُمْ» به معناى آن نيست كه اهل بيت عليهم السلام آلودگى داشتهاند و خداوند آنان را تطهير كرده است؟
پاسخ: شرط تطهير آلودگى نيست، زيرا قرآن دربارهى حوريان بهشتى كلمه «مُطَهَّرَةٌ» را به كار برده در حالى كه هيچ گونه آلودگى ندارند. به عبارت ديگر «يُطَهِّرَكُمْ» به معناى پاك نگهداشتن است نه پاك كردن از آلودگى قبلى