جایگاه صدیقه طاهره فاطمه زهرا در ایه تطهیر از نگاه اهل سنت
بر اساس منابع تفسیری و حدیثی اهل‌سنت، تقریباً صد و سی و پنج آیه در چهل و نه سوره به نوعی درباره حضرت فاطمه(س) است. البته این تعداد غیر از آیاتی است كه در منابع شیعه ذكر شده است. دو سوره، یعنی دهر و كوثر هم به‌طور كامل در شأن فاطمه(س) نازل شده است.
همه آیات و سوره‌های نازل شده در این باره در چهار دسته جای می‌گیرد:
1. اسباب نزول: یعنی آیاتی كه حضرت فاطمه(س) سبب نزول آن بوده است.
2. شأن نزول: یعنی آیاتی كه در شأن آن حضرت نازل شده است.
3. جری و تطبیق: یعنی آیاتی كه حضرت فاطمه(س) به عنوان مصداقی از آن اراده شده است.
4. بطن: یعنی آیاتی كه حضرت فاطمه(س) به عنوان باطن آن مورد نظر است.
سوره‌ها و آیات متعددی درباره حضرت فاطمه(س) نازل شده كه بنده به ترتیب انها را بیان می كنم
1. آیه تطهیر
انما یرید الله لیذهب عنكم الرجس اهل البیت و یطهركم تطهیراً؛(1)
جز این نیست كه خداوند می‌خواهد پلیدی را از شما اهلبیت(ع) دور كند و شما را به‌راستی پاك سازد.
بر اساس روایات بسیار از فریقین، كه از صحابه و تابعین به حد تواتر رسیده است، آیه تطهیر در شأن اصحاب كساء نازل شده است. بررسی روایات فریقین نشان می‌دهد كه فاطمه(س) سبب نزول این آیه است. این آیه بر طهارت و عصمت اصحاب كساء دلالت تام دارد.
ابوسعید خدری از ام‌سلمه چنین روایت كرده است:
آیه تطهیر در خانه من نازل شد. من بر در خانه نشسته بودم. گفتم: ای رسول خدا، من از اهلبیت(ع) نیستم؟ فرمود: تو بر خیر و نیكی هستی، تو از همسران پیامبر هستی. گفت: و در منزل، رسول خدا، علی، فاطمه، حسن و حسین بودند. (2)
سبب نزول عبدالله بن‌جعفر می‌گوید: رسول خدا به رحمت الهی كه از آسمان می‌آمد نظر كرد و سپس دستور داد اهلبیت(ع)، یعنی علی، فاطمه، حسن و حسین را جمع كردند. سپس كسای خویش را بر آنان افكند و دعا كرد و سپس آیه تطهیر نازل شد. حاكم نیشابوری سپس می‌گوید: «هذا حدیث صحیح الاسناد؛(3) این حدیث صحیح‌السند است.»
روایات دیگری نیز از صحابه، همچون عمر بن‌ابی سلمه(4) ابو سعید خدری،(5) و دیگران نقل شده كه آیه تطهیر در خانه ام‌سلمه در شأن پنج تن آل عباg نازل شده است.
رفتار پیامبر پس از نزول آیه
ابن‌عباس نقل می‌كند:شهدنا رسول الله تسعه اشهر یاتی كل یوم باب علی‌بن‌ابی طالب عند وقت كل صلاة فیقول: السلام علیكم و رحمة الله». انما یریدالله لیذهب عنكم الرجس اهل البیت و یطهركم تطهیراً» الصلاة یرحمكم الله. كل یوم خمس مرات؛(6)
ما دیدیم كه رسول خدا نه ماه تمام، هر روز وقت هر نمازی در خانه علی‌بن‌ابی طالب می‌آمد و می‌فرمود: درود و رحمت و بركات خدا بر شما اهلبیت(ع) باد. نماز! خداوند شما را مشمول رحمت خویش قرار دهد. این عمل را پیامبر هر روز پنج بار تكرار می‌كرد.
همین مضمون با اندكی تفاوت توسط انس بن‌مالك،(7) ابی‌برزه،(8) ابی‌الحمراء(9) و ابوسعید خدری نقل شده است(10)
برخی از بزرگان كه این حدیث را نقل كرده‌اند، عبارت‌اند از:
ابن‌عباس(11)، انس‌بن مالك،(12) ابوسعیدخدری،(13) ابودرداء(14) ابوهریره(15)ابی‌الحمراء،(16) ابی‌برزه،(17)ابی‌لیلی(18)براء‌بن عازب،(19) ثوبان (غلام پیامبر)، (20)جابر‌بن عبدالله انصاری،(21)زیدبن ارقم،(22) سعد‌بن ابی‌وقاص(23)سلمان فارسی(24)صبیح (غلام ام‌سلمه)، (25)صفیه بنت‌شیبه،(26)عبدالله‌بن جعفر طیار(27)عمربن ابی‌سلمه،(28) عطیه(29)معقل‌بن سیار(30) واثله‌بن اسقع،(31) ام‌المؤمنین ام‌سلمه،(32) ام‌المؤمنین ام‌سلیم،(33) ام‌المؤمنین زینب،(34) ام‌المؤمنین عائشه(35) و ام‌المؤمنین صفیه. (36)
احتجاج كنندگان به آیه تطهیر در حق اصحاب كساء
1. امام علی(ع) در شورا برای خود به آیه تطهیر احتجاج كرد(37)
2. امام حسنائمه(ع) دو مرتبه به آیه تطهیر احتجاج نمود. (38) روز ضربت خوردن خودش بالای منبر رفت و به این آیه احتجاج نمود. بعد از شهادت امام علی(ع) نیز بالای منبر رفت و به آیه احتجاج نمود. (39)
3. امام حسین(ع). (40)
4. امام زین العابدین(ع) با مرد شامی. (41)
5. امام رضا(ع). (42)
6. ابن‌عباس برابر گروهی به این آیه احتجاج نمود(43) . سعد‌بن ابی‌وقاص بر معاویه احتجاج نمود. (44)
8. واثلة‌بن اسقع در برابر گروهی كه امام علی(ع) را دشنام می‌دادند، به این آیه احتجاج كرد. (45)
9. ام سلمه در حق اصحاب كساء به آیه تطهیر احتجاج نمود(46)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. احزاب: 33.
2. محمدبن جریر طبری، جامع البیان، بیروت، دارالفكر، 1988م، ج12، ص7؛ سیوطی، الدر المنثور، ج6، ص604.
3. حاكم نیشابوری، المستدرك، ج3، ص148.
4. احمد طحاوی، مشكل الاثار، بیروت، دارالكتب العلمیة، 1955م، ج1، ص229؛ احمد طبری، ذخائر العقبی، ص21.
5. سیوطی، همان، ح6، ص604؛ عبدالرحمن‌بن ابی حاتم، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، 1999م، ج9، ص313.
6. احمد مراغی، تفسیر المراغی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1985م، ج24، ص7؛ سیوطی، الدرالمنثور، ج6، ص606.
7. محمدبن جریر طبری، همان، ج12،ص6؛ حاكم حسكانی، شواهد التنزیل، ج2، ص11.
8. نورالدین هیثمی، مجمع الزوائد، ج9، ص169.
9. احمدبن مرودیه، المناقب، قم، دارالحدیث، 1380ش، ص304 ـ 305؛ ابن اثیر، اسدالغابة، ج5، ص66.
10. احمدبن مردویه، همان، ص304.
11. محمد شوكانی، فتح القدیر، بیروت، دارالمعرفه، 1996م، ج4، ص339؛ احمد مراغی، تفسیر المراغی، ج24، ص7.
12. محمدبن جریر طبری، همان، ج12، ص6.
13. عبدالرحمن‌بن ابی حاتم، همان، ج6، ص3132.
14. محمد باقر محمودی، تاریخ دمشق (ترجمة الامام علی‌بن ابی‌طالب)، بیروت، مؤسسة المحمودی، 1980م، ج2، ص440.
15. ابن كثیر، همان،ج3، ص492؛ نورالدین هیثمی، همان، ج9، ص169.
16. محمدبن جریر طبری، همان، ج12، ص6.
17. نورالدین هیثمی، همان، ج9، ص169.
18. الموسوعة الحدیثیة، 44، ص119؛ موفق‌بن احمد خوارزمی، المناقب، ص23.
19. حاكم حسكانی، همان، ج2، ص16.
20. نورالدین هیثمی، همان، ج9، ص173.
21. حاكم حسكانی، همان، ج2، ص16.
22. سیوطی، همان، ج6، ص605.
23. احمد طحاوی، همان، ج1، ص227.
24. سلیمان قندوزی، ینابیع المودة، قم، منشورات مكتبة بصیرتی، 1966م، ص15.
25. نورالدین هیثمی، همان، ج9، ص169.
26. مسلم‌بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، بیروت، دارالقلم، 1978م، (ج15، ص203، شرح نووی).
27. حاكم نیشابوری، همان، ج3، ص148.
28. عبدالرحمن مباركفوری، تحفة الاحوزی، بیروت، دارالفكر، 1994م، ج10، ص343؛ احمد طحاوی، همان، ج1، ص229.
29. ابن كثیر، همان،ج3، ص413.
30. محمدبن سوره، سنن الترمذی، ج5، ص466.
31. عبدالرحمن‌بن ابی حاتم، همان، ج9، ص3132.
32. همان.
33. اسباب النزول، ص205.
34. ابراهیم جوینی، فرائد السمطین، بیروت، مؤسسة المحمودی، 1978م، ج2، ص19.
35. مسلم‌بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، (شرح نووی)، ج15، ص203.
36. حاكم نیشابوری، همان، ج3، ص148.
37. موفق‌بن احمد خوارزمی، مناقب، ص224.
38. نورالدین هیثمی، همان، ج9، ص179، عبدالرحمن‌بن ابی حاتم، همان، ج6، ص3132.
39. حاكم نیشابوری، همان، ج3، ص172.
40. سلیمان قندوزی، همان، ص127.
41. ابن كثیر، همان؛ محمدبن جریر طبری، همان، ج112، ص8.
42. سلیمان قندوزی، همان، ص126.
43. نسائی، خصائص نسائی، ص53.
44. همان، ص34.
45. ابن كثیر، همان،ج3، ص429.
46. احمد شاكر، حمزة‌الدین، المسند للامام احمدبن حنبل، قاهره، دارالحدیث، 1995م، ج18، ص258 و ج29، ص264.
نقل قول
