انسان در سختی رشد می کند
از جمله نصایح حضرت علی علیه السلام این است:
اِذا اراد اللهُ سبحانَه صَلاحَ عبدٍ: الهمَّه قِلَّهُ الکَلامِ، وَ قِلَّه الطَعامِ، وَ قِلَّهَ المَنامِ. هرگاه خدا صلاح بنده ای را بخواهد به او سه چیز الهام می کند: کم گفتن، و کم خوردن و کم خفتن.(1)
از نگاه حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام انسان هرچه بیشتر سختی می کشد تحملش در برابر فشارهای زندگی و حوادث غیرمترقبّه بیشتر است. معمولاً فرزندان رفاه که بر روی ناز بالش ها بزرگ شده اند و تا عطسه ی کرده اند چندین نفر به آنها محبت کرده و با گفت: عزیز من، جان من، قربانت گردم، الهی بلایت بسرم بخورد و ... از این نوع کلمات در گوش او خوانده اند هرگز اینگونه اطفال نتوانسته اند از دخمه ای عبور کنند و یا قدمی را بسوی کمال بردارند و اگر هم هنری داشته اند تعدادشان بسیار اندک و انگشت شمارند نمونه اش را در کشور عزیز ما ایران اسلامی دیدم از سال 1359 تا سال 1367 شمسی که هشت سال جنگ عراق علیه این کشور تحمیل شد و کلیه دشمنان انقلاب اسلامی به رئیس حکومت عراق یعنی صدام کمک کردند از زمین و هوا و دریا از مخرب ترین سلاحهای شیمیایی گرفته تا هواپیماهای جنگنده و اسلحه های کشتار جمعی را در اختیار او گذاشتند تا بتواند مردم غیور ایران اسلامی را از پای درآورد اما خداوند متعال حسرت پیروزی بر این امّت مقاوم و سلحشور را در دلهای آنها باقی نهاد و در نهایت با خفّت و خواری مغلوب گردیدند همه اینها نشانه قدرت بی نظیر مردم سختی کشیده و رنجدیده ایران اسلامی بود.
گر بسیجی های ما و مدافعان غیور اعم از نیروهای هوایی و دریایی و ارتش و سپاه و سایر مردم، سختی ها و رنج را تجربه نکرده بودند چگونه قادر بودند در برابر دشمنان تا دندان مسلّح آنگونه دلاورانه ایستادگی کنند که تعجب دوست و دشمن را برانگیزانند؟ اگر امام خمینی رحمه الله مشقت ها را از کودکی تمرین نکرده بود چگونه می توانست منادی مقاومت در فرماندهی کلّ قوا باشد؟
کجا فرزندان رفاه و آسایش توان مقابله با دشمنان بی رحم را داشتند؟ دشمنانی که قسم خورده بودند یکهفته طول نخواهد کشید، ایران را مغلوب کرده و یا لااقل خوزستان را از ایران جدا خواهند ساخت! علّت اینکه این نکته را در این بحث یادآور شدم بخاطر این است که خوانندگان عزیزی که این اوراق را مطالعه می کنند بدانند که آدمی در سختی ها رشد می کند نه در رفاه.
اکنون زمان آن رسیده که از کلام گوهربار مولای متقیان علی علیه السلام بهره مند شویم که فرمود: اَلا وَ اِنَّ اِمامَکُم قَد اکتَفی مِن دُنیاهُ بِطِمرَیه، وَ مِن طُعمِهِ بِقُرصَیهِ، آگاه باشید! امام شما از دنیای خود به دو جامه کهنه و دو قرص نان رضایت داده است. [نهج البلاغه، نامه 45].
روی سخن ما در این بحث با پدران و مادرانی است که فرزندانی را می پرورانند و بپای آنان رنج می کشند و آرزوهایی دارند. به آنها که تمام عمرشان را صرف پرورش نهال های زندگی خود می کنند تا فردای بهتری نصیب آنها شود. با همه علاقه و عشقی که به فرزندان خود دارند عرض می کنم لااقل این سفارش حضرت علی علیه السلام را نصب العین خویش قرار دهند و تنها یک بُعدِ زندگانی فرزندان خود نیندیشند بلکه همه ابعاد وجودی آنان را مدّ نظر قرار دهند، تنها غصّه نخورند که چرا این آشفته بازار زندگی فرزندانشان همانند فرزندان فلان خویشاوند و فلان همسایه نیست و مانند آنها نمی پوشند و نمی خورند و امثال اینها، ای پدران و ای مادران! نرسیدن به آرزوهای مادّی و اقتصادی غصه ندارد، اگر غصه می خورید در مورد رفتار و اخلاق آنها غصه بخورید، کفش و لباسشان مطابق ذوق و میل آنها نیست. کسانیکه در گوشه و کناره های این مملکت پهناور هستند که آرزو دارند حتّی به اندازه نیمی از زندگی شما یا یکصدم اوضاع و احوال اقتصادی شما را داشته باشند که ندارند ولی عمده ترین اندوه شما باید بالاتر از این باشد، نکند خدای نکرده، فرزند دلبند شما گرفتار دوستی نااهل، یا شیطانی حیله گر و امثال آنها باشد که خلاصی از چنگال چنان نااهلانی هم برای او دشوار است هم برای شما، بگذارید طعم تلخ ناکامی ها و ناداری ها را گاهی بچشند و بدانند که این دنیا اگر بلندی دارد پستی هم دارد، اگر خوشی دارد، ناخوشی هم دارد و اگر ثروت و دارایی دارد، فقر و ناداری هم دارد، اگر سیری دارد گرسنگی ها دارد. به همین دلیل است که حضرت علی علیه السلام فرمود: درخت های بیابانی چوبشان محکمتر است چرا برای آنکه ممکن است ماهها حتی یک قطره آب هم به آنها نرسد امّا شدت حرارت آفتاب و سرماها و گرماهای تند بیابان را تحمل نموده، از این جهت هم چوبش محکم تر و هم آتشش پردوام تر است. یعنی:
اندر بالای سخت پدید آید
فضل و بزرگ مردی و سالاری