تفسیر مجمع البيان
آشنايى با اين سوره به لطف حق در آستانه يكصد و هشتمين سوره قرآن ايستادهايم. بجاست پيش از هر چيز به شناسنامهاش بنگريم: 1 - نام اين سوره نام بلند و جاودانه اين سوره، «كوثر» به معنى «خير فراوان» آمده است. آيا اين خير فراوان و پايانناپذير، شهرى است در بهشت، يا حوضى است در محشر، يا عبارت است از فرزندان بسيار، يا مقام والاى رسالت و نبوت، يا نعمت دانش و حكمت، يا كتاب پرشكوه خدا، قرآن، و يا همه اينها و ديگر مواهب و نعمتها، هر چه هست خدا آن را به بنده برگزيدهاش ارزانى داشته است. نام اين سوره نيز يادآور اين نعمت گران است و از آيه نخست اقتباس شده است. 2 - فرودگاه آن از ديدگاه بيشتر مفسران و محدثان و مورخان اين سوره در سال اول بعثت، در مكه بر قلب مصفاى محمد(ص) فرود آمده است؛ اما به باور پارهاى در صلح «حديبيه». برخى نيز آن را در شمار سورههاى مدنى آوردهاند. 3 - شمار آيههاى آن اين سوره، از سه آيه، 10 واژه و 43 حرف شكل گرفته، و با اين وصف از معجزههاى بزرگ قرآن است. اين آيات اميدآفرين در پاسخ بدانديشىها و عيبجويىهاى خودكامگان و اصلاحناپذيران - كه پيامبر آزادى و برابرى را با واژههاى خشن و ظالمانه مارك مىزدند و آماج دورغ مىساختند - فرود آمد، و بدين وسيله به نيكانديشان اميد بخشيد، و بدانديشان را نوميد و سر افكنده ساخت. 4 - پاداش تلاوت آن از پيامبر گرامى آوردهاند كه فرمود: من قرأها سقاهالله من انهار الجنة، واعطى من الاجر بعدد كل قربان قرّبه العباد فى يوم عيد و...(317) هر كس اين سوره را تلاوت كند و در آن بينديشد، خدا او را از نهرهاى بهشت سيراب مىسازد و به شمار هر قربانى كه مردم با ايمان و يا شركگرا در روز عيد قربان به بارگاه خدا و يا بتها مىبرند به او پاداش خواهد داد. از امام صادق آوردهاند كه: من قرأ «انّا اعطيناك الكوثر» فى فرائضه و نوافله سقاه الله يوم القيامة من الكوثر و كان محدثه عند محمد (ص).(318) هر كس سوره «كوثر» را در نمازهاى واجب و مستحب خود بخواند، خدا او را در روز رستاخيز از حوض كوثر سيراب مىسازد، و جايگاهش نزد محمد(ص)، در زير درخت «طوبى» خواهد بود. 1 - به يقين ما به تو [اى پيامبر!] خير فراوان داديم؛