مزيت ها و قابليت هاي استان آذربایجان غربی

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

استان اذربايجان غربي

در شمال غرب كشور و حدفاصل ْ35 و َ58 تا ْ39 و َ 46 عرض شمالي و ْ44 و َ3 تا

ْ 47 و َ 23 طول شرقي واقع است .

تنها استان كشور كه با 3 كشور خارجي ( اذربايجان تركيه عراق ) مرز مشترك دارد. موقعيت خاص ژئوپولتيكي دارد.

از شرق به اذربايجان شرقي و زنجان و از مغرب به كردستان منتهي مي شود.

وسعت بدون احتساب درياچه ي اروميه بالغ بر 37614 كيلومتر مربع (3-2 % مساحت كشور ) داراي 14 شهرستان و 36 بخش و 109 دهستان و 35 شهر و 3723 ابادي است.

شهرستان هاي تابعه : اروميه ‚ اشنويه ‚ بوكان ‚ پيرانشهر ‚ تكاب ‚ چالدران ‚ خوي ‚ سردشت ‚ سلماس ‚ شاهيندژ ‚ ماكو ‚ مهاباد ‚ ميان دواب و نقده.

اقليم تحت تاثير مديترانه اي با ريزش جوي 400-300 ميليمتر در سال و دماي ْ38 تا 30- متغيير است. رژيم بارندگي پائيزه و زمستانه است.

جمعيت 2843000 در سال 82 تقريبا 3/4 % كل جمعيت كشور ( تراكم نسبتا بالاي جمعيت كه رقمي بالغ بر 73 نفر در هر كيلومتر مربع است)

مزيت ها و قابليت هاي شهرستان هاي استان:

اروميه

مزيت ها و قابليت ها

1) موقعيت جغرافيايي منحصر به فرد شهرستان و همجواري با دو كشور تركيه و عراق

2) ظرفيت هاي مطلوب توليدي در زمينه محصولات كشاورزي باغي و دامي

3) دارا بودن 2 گمرك فعال (اروميه و سرو )

4) وجود قطب توريستي اروميه ( شامل طبيعت زيبا ‚ باغات ميوه ‚ مزارع فشرده ‚ رودخانه ها و دره ها )

5) قطب گردش گري ساحل درياچه اروميه ( سواحل زيبا و جزايرجاذب و بكر موجود در درياچه اروميه)

6) وجود موجودات ابزي ( آرتميا ) در درياچه اروميه

7) خاك حاصلخيز و مراتع گسترده

مهاباد

1) وجود جاذبه هاي توريستي در منطقه از جمله غار سهولان و سد مخزني مهاباد

2) دارا بودن شرايط آب و هوايي مساعد جهت گسترش كشاورزي و جلب توريست

3) وجود اب هاي سطحي مهار شده و اب كافي تحت الارضي جهت كشاورزي

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

سردشت

1) وجود طبيعت زيبا ‚ جنگل هاي غني در حواشي جاده و رودخانه هاي دائمي زاب كه در طول جاده جريان دارد

2) وجود تاكستان وسيع انگور در سطح شهرستان

3) امكان اجراي طرح هاي دامداري ‚ زنبورداري و پرورش ابزيان با توجه به شرايط اقليمي شهرستان

4) امكان توليد نيروي برق ابي و صدور برق به كشورهاي همجوار با وجود رودخانه دائمي زاب

چالدران

1) وجود مراتع نسبتا وسيع و مرغوب

2) خاك هاي زراعي تكامل يافته ولي با مساحت محدود

3) وجود تعداد محدود از مراكز فرهنگي و توريستي

تكاب

1) وجود منابع غني معدني بويژه معدن طلاي زره شوران و اق دره

2) وجود زمينه هاي مناسب جهت توسعه صنعت گردش گري ‚ از جمله اثر تاريخي تخت سليمان و اب هاي گرم
اشنويه

1) وجود منابع اب كافي جهت گسترش كشاورزي

2) وجود اراضي مناسب كشاورزي از نظر شيب و ارتفاع و نوع خاك و اب و هواي مساعدبراي كشاورزي

3) وجود مراتع خوب جهت گسترش دامپروري و فعاليت هاي وابسته

4) قابليت استقرار صنايع تبديلي كشاورزي و صنايع غذائي و دامي بعلت گسترش فعاليت هاي كشاورزي و دامي در منطقه

پيرانشهر

1) شرايط مساعد براي فعاليت هاي كشاورزي و دامداري

2) ميزان بارندگي بالا ‚ چشمه ها و رودخانه هاي دائمي براي بهره يرداري اقتصادي از جمله پرورش ابزيان و توليد برق ابي

3) وجود منابع غني و با ارزش سنگ هاي تزئيني سخت

خوي

1) اراضي زراعي نسبتا وسيع و حاصلخيز با توانايي زياد در توليد انواع محصولات زراعي

2) شرايط مطلوب اقليمي ( از نظر تعداد و طول روزهاي افتابي ) كه زمينه مساعد را براي حداكثر رشد نباتات مختلف فراهم مي كند

3) موقعيت جغرافيايي مساعد براي توسعه از نظر سهولت دستيابي به مراكز با پتانسيل اقتصادي بالا

4) مردم سختكوش ‚ نقدينگي ( عمدتا تجاري ) كلان ‚ از پتانسيل هاي مهم شهرستان است .

5) تنوع معادن غني تحت بهره برداري ‚ تعدد معادن شناسايي شده

6) وجود شبكه راه هاي ارتباطي
مياندواب

1) وجود دو رودخانه پراب زرينه رود و سيمسنه رود

2) وجود دشت حاصلخيز براي كشت محصولات كشاورزي و جلب گردشگر

3) وجود اثار باستاني مانند پل ميزا رسول و مسجد طاق

4) وجود امكانات بالقوه جهت توسعه شيلات ‚ مخصوصا در منطقه فسندوز

سلماس

1) بالا بودن سطح فرهنگ عمومي

2) اراضي مستعد كشاورزي و آب فراوان

3) دسترسي به خط آهن سراسري كشور

شاهيندژ

1) وجود رودخانه پراب زرينه رود و رودخانه اجرلو جهت ابياري مناطق حاصلخيز شهرستان

2) وجود مراتع و ييلاقهاي متعدد از جمله ييلاق سليم خان ‚ قرمزي يورد ‚ شاه يوردي و اغ داش جهت توسعه دامپروري

3) وجود منابع غني در منطقه بخصوص معادن لازم جهت ايجاد كارخانجات توليد سيمان

4) گسترش صنايع دستي ‚ خصوصا توليد فرش افشار كه از قابليت صادراتي خوبي برخوردار مي باشد

نقده

1) وجود سد مخزني حسنلو با گنجايش حدود 110 ميليون متر مكعب ذخيره اب

2) غني بوده شهرستان از نظر مواد معدني بالاخص سنگ هاي ساختماني و تزئيني

3) وجود منابع بالقوه اب و خاك و زمين هاي حاصلخيز جهت توسعه كشاورزي

ماكو

1) دارا بودن موقعيت خاص جغرافيائي و مناسب بودن منطقه براي ايجاد صنايع صادراتي و ايجاد منطقه ازاد تجاري

2) غني بودن شهرستان از نظر معادن زيرزميني مانند سنگ هاي تزئيني تراورتن و مرمريت

3) برخورداري از رودخانه هاي پراب و سدها و شبكه هاي ابرساني مناسب

4) وجود بازارچه هاي مرزي نيز گمرك فعال بازرگان

5) دارا بودن دشت هاي وسيع مستعد بهره برداري

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

عملكرد بخش هاي اقتصادي

كشاورزي و دامداري

زمين هاي زراعي ( اعم از آبي و ديمي ) 6/26 درصد مساحت استان را تشكيل مي دهد

تعداد بهره برداران از اين زمينها 148028 واحد است كه متوسط زمين انها 6 هكتار است . 2/59 درصد از بهره برداران كمتر از 5 هكتار زمين دارند. 1/19 درصد انها ‚ بين 50- 5

هكتار و 7/0 درصد از انها بيشتر از 50 هكتار زمين زراعي در اختيار دارند.

مساحت اراضي ابي تحت پوشش شبكه هاي سنتي 71 درصد و بقيه تحت سيستم ابياري مدرن و نيمه مدرن است‚ ابياري 61 درصد از اراضي كاملا به نزولات سالانه بستگي دارد.

در سال 1378 مجموع سطح زير كشت محصولات سالانه در زير بخش زراعت 449823 هكتار و ميزان توليد ان 1746649 تن بوده است در مقايسه با سال 1377 ‚ بعلت استمرار و به علت خشكسالي ‚ 8/30 درصد در سطح زير كشت و 23 در ميزان توليد اين زير بخش كاهش اتفاق افتاده است . مجموع توليد در زير بخش باغباني عليرغم 2 درصد كاهش ‚ 298033 تن بوده است در سال 1378‚ در زير بخش دام و طيور ‚ تعداد 3/8 ميليون واحد دام ( سبك و سنگين ) در شرايط روستائي و عشايري ‚ و 46547 راس ( دام سبك و سنگين ) در واحدهاي صنعتي ( توليد شير و گوشت ) ‚ 7667092 قطعه مرغ ( اعم از گوشتي ‚ تخم گذار ‚ مادر و ... ) در هر دوره ‚ در 439 واحد صنعتي و تعداد 323107 باب كندو ( اعم از بومي و مدرن ) در سطح استان نگهداري ‚ پرورش و تحت بهره برداري بوده است . ارزش ريالي توليدات اصلي اين زير بخش بر اساس متوسط قيمت هاي سال 1378 حدود4/ 1545424 ميليون ريال بوده است.

پتانسيل ابي استان از محل ريزش هاي سالانه جوي حدود 2/18 ميليارد متر مكعب است كه 1/8 ميليلرد متر مكعب ان به صورت جريان ابهاي سطحي است كه از ان حدود 1 ميليلرد متر مكعب پشت سدهاي ( مهاباد ‚ بوكان ‚ ماكو ) ذخيره مي گردد.

4/2 ميايارد متر مكعب از مجموع پتانسيل ابي استان ( اعم از اب هاي سطحي - تحت الارضي ) با حدود 36 درصد راندمان ابياري به مصرف كشاورزي مي رسد.

در زير بخش منابع طبيعي ‚ از مجموع 2516584 هكتار مراتع استان حدود 850000 تن علوفه خشك توليد شده است كه توانسته حدود 2 ميليون واحد دامي را در سطح استان تعليف نمايد.

از مشكلات عمده فصل كشاورزي استان مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1 ) تامين اب و ابرساني مزارع و باغات

2 ) مشكلات بعد از توليد ‚ از جمله بازاريابي محصولات
صنعت و معدن

عمده فعاليت صنعتي استان در گروه صنايع مواد غذائي و اشاميدني مي باشد. پس از ان صنايع توليد محصولات كاني غير فلزي و صنايع توليد منسوجات در مقام دوم و سوم قرار دارند.

صادرات

موقعيت جغرافيائي منحصر به فرد استان به دليل همجواري با 3 كشور خارجي ( تركيه ‚ عراق و جمهوري نخجوان ) يكي از ويژگي هاي استان در حوزه بازرگاني خارجي مي باشد.

قرار گرفتن استان در مسير جاده ابريشم ( محور ترانزيتي شمال غرب ) سابقه تاريخي بازرگانان اين منطقه در امر تجارت همراه با وجود گمرك فعالي چون بازرگان ‚ اروميه و گمرك ترانزيتي سرو و استقرار 7 بازارچه مشترك در نقاط صفر مرزي ‚ زير ساخت هاي لازم را براي توسعه صادرات بطور نسبي فراهم اورده است .

در كنار عوامل فوق ‚ اين مسير به عنوان نتها مسير ارتباط با كشور با داشتن كمتر از 2 كيلومتر فاصله با جمهوري ارمنستان پل ارتباطي ايران با اروپا و اسياي ميانه مي باشد . به اين ترتيب اذربايجان غربي قادر است يك نقش فراملي را در حوزه بازرگاني ايفا نموده و به عنوان يكي از محورهاي مهم مبادلاتي و قطب هاي توسعه صادرات مطرح گردد.

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

گردشگري

قابليت توريستي

قابليتهاي توريستي ‚ جاذبه هاي متنوع پارك ملي ‚ توان بالقوه اين ذخيره گاه بين المللي را از نظر جلب توريسم به حدي رسانده كه امكانات موجود جوابگوي سيل متقاضيان بازديد از اين مجموعه زيبا نيست و در صورت فراهم نمودن تسهيلات رفاهي و تدارك وسايل ارتباطي و حمل و نقل مي تواند به يكي از قطبهاي مهم توريستي كشور و حتي جهان تبديل شود زيرا در كمتر جايي ممكن است بازديد كننده بتواند همه خواسته هاي تفرجي و سياحتي خود را يكجا پيش رو داشته باشد يعني در گلوگاه يا مراكز اموزشي اداري رشكان خشكي را ترك نموده و پاي به عرصه كشتي بر پهنه درياچه اي با خصوصيات منحصر بفرد بگذارد كه علاوه بر تنوع وسيله مسافرتي ‚ هزاران پرنده رنگين بال را در اسمان و اب نيلگون درياچه مشاهده نمايد.

جاذبه هاي طبيعي

درياچه اروميه

جزاير

درياچه مارميشو

چشمه هاي معدني مهم استان:

چشمه اب معدني زندان سليمان

چشمه معدني ايو اوغلي

چشمه معدني ويشليق

چشمه شور بولاغ بيلوار

چشمه معدني زارعان ( زواران )

چشمه استخر بوكان

چشمه گراوان

چشمه هاي معدني زنبيل

چشمه معدني دسته در

چشمه معدني ابگرم ايستي سو

آب گرم شوط اباد

آب گرم باش كندي

چشمه معدني عرب ديزج

آب گرم سيه چشمه

چشمه هاي متفرقه

تالاب ها

تالاب ها بين المللي

تالاب حسنلو

تالاب يادگارلو

تالاب درگه سنگي

تالاب قوبي بابا علي

تالاب هاي عادي

تالاب گرده قيط و مميند

تالاب كاني برازان

تالاب اغگل

تالاب ياريم قيه

تالاب كينكور

تالاب پير احمد كندي

تالاب بورالان

تالاب گروس

تالاب چنگيز گولي

تالاب سلدوز

آبشارها

آبشار شلماش سردشت

آبشار قلعه جوق ماكو

شكارگاهها

شكارگاه ازاد خوي

شكارگاه آغ گول

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

موقعيت جغرافيايي در ياچه اروميه

پارك ملي درياچه اروميه در غرب ايران و در حد فاصل استان هاي اذربايجان غربي و شرقي واقع و با شهرستان اروميه 18 كيلومتر فاصله دارد.اين پارك بين 37 درجه و 4 دقيقه تا 38 درجه و 17 دقيقه عرض

شمالي و 45 درجه تا 46 درجه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ واقع شده است و از نظر تقسيمات كشوري قسمتي از ان در محدوده اذربايجان غربي و قسمت ديگر ان در اذربايجان شرقي قرار دارد ولي از نظر مديريت و سيستم تشكيلاتي ‚ درياچه اروميه زير نظر اداره كل حفاظت محيط زيست اذربايجان غربي اداره مي شود . طول درياچه اروميه به طور معمول از شمال به جنوب بين 130 تا 140 كيلومتر است و عرض ان در كم عرض ترين مكان (جزيره اسلامي ) بين 15 تا 48 كيلومتر و در پهن ترين مكان ( امتداد جزيره اشك ) در مواقع پر ابي حدود 60 كيلومتر است.

راههاي ارتباطي

پارك ملي درياچه اروميه داراي سه راه اصلي و يك ورودي فرعي به شرح ذيل مي باشد:

الف) مركز تجمع بازديد كنندگان رشكان واقع در كيلومتر 30 جاده اسفالته مهاباد كه كليه فعاليت هاي اداري پارك و قسمتي از برنامه پژوهشي و اموزشي وتفريحي از اين طريق صورت مي گيرد.

بندر گلمانخانه واقع در 18 كيلومتري شرق اروميه كه قسمت اعظم بازديد هاي اقشار و صنوب چه جنبه تفرجي داشته باشد يا اموزشي با استفاده از كشتي هاي اداره بنادر و كشتيراني از ااين بندر انجام مي شود.

ج) بندر شهيد عطائي ‚ واقع در بزرگراه شهيد كلانتري با فاصله 32 كيلومتر از اروميه و 100 كيلومتر از تبريز عمدتا مورد استفاده بازديد كنندگان استان اذربايجان شرقي كه قصد ديدار پارك را داشته باشند قرار مي گيرد.

د ) بندر متروكه رحمانلو يا قبادلو در فاصله 70 كيلومتري تبريز و 12 كيلومتري جزيره كبودان كه در وضعيت هاي استثنائي مورد استفاده قرار مي گيرد. بعلاوه كليه شهر هاي اطراف پارك از طريق شبكه اي از راههاي روستايي و بين مزارع با سواحل درياچه اروميه مرتبط مي باشند.

جزاير پارك ملي درياچه اروميه

كليات (اسامي تعدادي از جزاير پارك ملي درياچه اروميه) در ابهاي درياچه اروميه 102 جزيره بزرگ و كوچك ( به طور عمده صخره هاي سنگي ) وجود دارد كه مساحت كل ان سي و سه هزارو 486 هكتار براورد شده است . در اين ميان مساحت پنج جزيره اسلامي ‚ كبودان ‚ اشك ‚ اسپير و ارزو در مجموع 32640 هكتار است يعني جزاير مذكور 5/97 درصد كل مساحت 102 جزاير درياچه اروميه را به خود اختصاص داده اند.

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

جزاير :

جزيره اسلامي

واقع در ضلع شرقي درياچه اروميه ‚ تنها جزيره مسكوني و بزرگترين جزيره از مجموعه جزاير اين درياچه به شمار مي رود.

در 70 كيلومتري جنوب غربي شهرستان تبريز واقع شده ‚ منطقه اي است كاملا كوهستاني و صخره اي و در بعضي نقاط صعب العبور و نتها در بخشي از دامنه ها تپه ماهور مي باشد.

هر چند اراضي نه چندان وسيعي نيز به صورت كم شيب و نسبتا هموار در اطراف جزيره و خطالقعر ارتفاعات وجود دارد ولي بدليل وسعت كم اين اراضي تاثير قابل توجهي در سيماي كاملا اين منطقه بوجود نياورده است.

اين جزيره قلعه هاي متعددي دارد كه با اختلاف ارتفاع ناچيزي از يكديگر تقريبا در محدوده مركزي منطقه قرار دارند.

مرتفع ترين ان قله چپقلر() ارتفاع 2175 متر مي باشد اهالي 7 ابادي اين جزيره به كشاورزي و دامداري اشتغال دارند اب مورد نياز روستائيان از قنات و چشمه هاي متعدد اين جزيره تامين مي شود 7 روستا به نامهاي : اغ گنبد ‚ پوراچالو ‚ بهرام اباد ( خورالو ) ‚ تيمور لو ‚ سراي ده ‚ قپچاق و گميچي ‚ مساحت اين جزيره نزديك به 25670 هكتار است .براساس سرشماري سال 75 در دهستان جزيره اسلامي 1105 خانوار با جمعيتي معادل 4815 نفر در 913 واحد مسكوني زندگي مي كنند.

يكي از اثار باارزش تاريخي ‚ قلعه تاريخي بنام هلاكو است. اين قلعه در بالي يكي از ارتفاعات جزيره كه بين اق گنبد و گميچي بنام كوه قلعه مشهور است واقع شده است و موقعيت استقرارش كه بغير از معبر قلعه كه در سراشيبي تندي واقع شده از بقيه مكان ها به علت وجود صخره هاي بلند امكان دسترسي زميني وجود ندارد . اين قلعه را به هلاكو خان مغول موسس سلسله ايلخانيان كه مركز حكومتش در مراغه بود منتسب نموده اند.

جزيره كبودان

اين جزيره با وسعتي حدود 3125 هكتار بزرگترين جزيره غير مسكوني در ياچه اروميه و زيستگاه مناسبي براي قوچ و ميش ارمني مي باشد . بلندترين نقطه ان نقطه زرزا به ارتفاع 1590 متر از سطح درياي ازاد است . از دره هاي جزيره مي توان به قوچ دره سي اشاره كرد كه بدليل وجود چشمه شكاربان محل تجمع قوچهاي مسن مي باشد. دره جن با انشعابات كوتاه و متعدد خود و نيز كنار بودن از مسير حركت شناورها و دوري از محل ساختمان ها يكي از نقاط امن براي وحوش است.دره حسن اقا به علت نزديكي به چشمه دامدامه و پوشش گياهي نسبتا خوب از محل هاي تجمع وحوش به شمار مي رود . گل دره با ارتفاع 1500 متر به سبس وجود منابع اب سنگ ابها و سهولت دسترسي به چشمه دامدامه اكثرا مورد استفاده ميش و بره هاي جوان قرار مي كيرد. با توجه به وسعت جزيره كبودان دشتي بنام كهريز در انتهاي قوچ دره و حسن اقا درسي وجود دارد.

منابع اب جزيره كبودان : چشمه دامدامه و چشمه مجاور ان با ابدهي 3 يا 4 هزار ليتر در شبانه روز در ارتفاعات مشرف به تاسيسات جزيره واقع است .

چشمه شكاربان( محيط بان) كه با ابدهي حدود 200 ليتر در شبانه روز در مبدا دره مهم و حساس قوچ دره واقع و بيشتر مورد استفاده قوچ هاي مسن و محتاط قرار مي گيرد.

كهريز يا قنات قديمي در منتهي اليه شرقي جزيره با ابدهي 4 يا 5 هزار ليتر در شبانه روز مي باشد . اين سه منبع عمده اب شيرين در مجموع با ابدهي 7700 تا 9700 ليتر در شبانه روز نياز جانداران اين جزيره را تامين مي كند.

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

جزيره اشك

مساحت جزيره حدود 2150 هكتار با تشكيلات اهكي مي باشد . از نظر وسعت در بين جزاير درياچه اروميه مقام سوم را دارد.

زاغه ديكي (1499 متر ) ‚پالان توكن (1482 )‚ جلمان(1477) ‚ باي گوش (1462 ) از قلل معروف اين جزيره مي باشد.

دره هاي مهم اين جزيره عبارتند از :

زرشك دره با دو انشعاب كوتاه كه ان را به بلندي هاي مسطح و خاكي پاشادامي ‚ اشك كوچك و نيز عراقي لار متصل مي نمايد.

كت دره سي كه اين دره عميق در دامنه بلندترين قلعه مرتفع جزيره اشك يعني زاغه ديكي واقع و بلنديهاي حساس عراقي لار ان را از زرشك دره جدا مي نمايد. دره ديگر داغداغان ‚ واقع در ضلع شرقي جزيره با انشعابات پوشش گياهي مطلوب از ديگر نقاط حساس جزيره است.دره شور دره لار واقع در ضلع شرقي جزيره و دامنه دو قله مرتفع جزيره يعني پالان توكن و زاغه ديكي و نيز مجاورت با دره هاي فوق الذكر از ديگر زيستگاه هاي قابل ذكر است.

دره امير خان در سمت غربي جزيره واقع و به دليل نزديكي به پاشادامي و زرشك دره از اهميت نسبتا زيادي برخوردار است.دره باي گوش كه انشعابات سه گانه اين دره كه در ذيل قله باي گوش واقع شده از يك طرف به عنوان منطقه قشلاقي جزيره و از طرف ديگر بصورت مسير مهاجرت به جزيره اسپير مورد استفاده گوزن ها قرار مي گيرد.

با توجه به وسعت جزيره اشك دشت كفي بزرگ و كفي كوچك در منتهي اليه شمال جزيره اشك در حد فاصل قله باي گوش و جلمان وجود دارد. تنها منبع تامين اب جزيره اشك چشمه اشك است كه با ابدهي 1 تا 2 هزار در ليتر در شبانه روز اب مصرفي را تامين مي نمايد.براي بالا بردن ضريب اطمينان و جبران نوسانات اب چشمه منبعي جهت ذخيره سازي ابشخورهايي به منظور استفاده گوزن ها در كنار چشمه احداث گرديده است كه با شروع موسم گرما و خشك شدن اب سنگ ابها با استفاده از شيرهاي برداشت ويژه در ابشخورها به مصرف گوزن ها مي رسد.

جزيره اسپير

اين جزيره 1150 هكتاري عموما تپه ماهوري و داراي دو نقطه ارتفاعي دامدامه ( ساري تپه ) با 1422 متر و قله مشرف به اسكله و كت دره سي مي باشد . منابع تامين اب اين جزيره چشمه اسپير با ابدهي اندك 100 الي 200 ليتردر شبانه روز تنها منبع طبيعي اب جزيره به شمار مي رود كه درمنتهي اليه ضلع شرقي ان به طرف شمال و در داخل غار كم عمق قرار گرفته است كه بيشتر مورد استفاده پرندگان و تعداد انگشت شماري از گوزن هاي زرد و مهاجر قرار مي گيرد.

منبع 50 متر مكعبي اب نزولات اسماني واقع در دره مشرف به اسكله جزيره كه با ايجاد ابشخورها و سيستم اتوماتيك برداشت اب ( نصب شيرهاي فلوتر ) مي تواند مورد استفاده قرار گيرد.

جزيره ارزو

اين جزيره با مساحتي بالغ بر 700 هكتار ‚ چهارمين جزيره از نظر وسعت از مجمع الجزاير پارك ملي درياچه اروميه بوده و در قسمت شمالي و در فاصله كمي از جزيره كبودان قرار گرفته است .

ارتفاع اين جزيره از سطح درياي ازاد 1350 متر بوده كه با توجه به اينكه منابع اب شيرين در اين جزيره وجود ندارد‚ هيچگونه حيات وحشي موجود نمي باشد.از نظر پوشش گياهي اين جزيره به طور پراكنده داراي پوشش جنگلي بوده و اكثر گياهان ان را گياهان مرتعي از خانواده هاي () و در حاشيه گياهان شور پسند از گروه ()ها تشكيل مي دهند.

جزاير نه گانه (دوقوزلار)

تعداد 9 جزيره با وسعت هاي نه چندان زياد در ضلع جنوبي درياچه اروميه واقع شده اند.

اين جزاير با توجه به موقعيت مناسب از نظر نزديكي به رودخانه سيمينه رود و زرينه رود همه ساله پذيراي دهها هزار پرنده مثل : فلامينگو ‚ پليكان و كفچه نوك است و اين جزاير محل تخم گذاري فلامينگوها و پليكان هاي سفيد مي باشد.

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

پوشش گياهي پارك ملي

پوشش گياهي پارك ملي و فرم هاي حياتي مهم جزاير را ميتوان در چهار گروه تقسيم بندي نمود :

1)درختان و درختچه هاي پهن برگ خزان كننده از قبيل بنه و داغداغان

2 ) سوزني برگان شامل سرو كوهي و ارس

3 ) گراسها گونه هاي علفي و شيرابه دار

4 ) گونه هاي خشبي و چوبي

كه مجموعا انها در 149 جنس و 55 تيره شناسائي شده بطور كلي جامعه گياهي جزيره استيپي بوده گونه هاي غالب رويش هاي پارك پوشيده از خانواده مركبان كه فركانس يا انتشار ان در حد خوب و انبوهي ان 4 الي 5 بوته در متر مربع است.

ارجنگ از جامعه درختچه اي و بنه از پوشش درختي را مي توان نام برد.

پوشش گياهي كبودان تحت تاثير فعاليت هاي انساني قبل از حفاظت منطقه و نيز تراكم جمعيت قوچ وميش لطمه زيادي ديده بطوريكه پوشش درختي غالب ان كه منحصر به درخت بنه ( پسته وحشي ) مي باشد به صورت تنك در دامنه ها و خط القعر دره هاي مركزي جزاير باقي مانده است ولي از ويژگي هاي مهم اين جزيره وجود جامعه اي از درختان سوزني برگ بنام سرو كوهي يا ارس مي باشدكه قسمتي از دامنه ارتفاعات شمالي جزيره را بصورت نيمه انبوه اشغال كرده است .

با اينكه جزيره اشك از يك رشته كوه طويل و كم عرض تشكيل و نزولات اسماني بدليل شيب زياد ان كمتر در خاك نفوذ مي نمايد با اين همه از پوشش گياهي نيمه انبوه و با طراوت و شادابي زيادي برخوردار است البته در نقاطي مانند كفي بزرگ يا شرق ات اولان ‚ دوز دامي و بلنديها و دره هاي غربي خرمن تپه لار فاقد پوشش درختي مي باشد .

پوشش جنگلي جزيره اسپير كه از بدو حفاظت بصورت بكر و دست نخورده باقي مانده است باستثناي باريكه شمالي ان تقريبا بصورت نيمه انبوه درامده است

بعلاوه در جزيره ارزو نيز احيا جزيره كاملا مشهود است.

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]

حيات وحش پارك ملي

پستانداران پارك ملي

پستانداران مهم پارك ملي ( جزاير ) منحصر به يك راسته از زوج سمان ‚ از دو خانواده گاوسانان و گوزن ها يعني گوسفند وحشي نژاد ارمني و گوزن زرد ايراني مي باشد.

قوچ و ميش ارمني يكي ديگر از گونه هاي خالص گوسفندان وحشي ايران بوده كه در فصل تابستان با موهاي كوتاه و رنگ بدن قهوهاي روشن ‚ زير شكم سفيد و موهاي كوتاه سينه و گلو سياهرنگ است.

در فصل زمستان بعضي ها داراي خال بسيار بزرگي از موهاي سفيد و خاكستري در پهلوها مي باشند كه الا كمر خوانده مي شوند. در نرها شاخ داراي پيچش بطرف گردن و مقطع عرضي ان مثلثي است.

شاخ در ميش ها كمتر ديده مي شود. قوچ ارمني حدود 140 سانتيمتر طول 75 تا 80 سانتيمتر ارتفاع بدن از ناحيه شانه و بين 40 تا 60 كيلوگرم وزن دارد.

فصل جفت گيري از نيمه دوم اذرماه شروع و ماده ها در ارديبهشت سال بعد 1 الي 3 بره بدنيا مي اورند . كه تا 4 ماهگي از شير مادر تغذيه مي كنند اين حيوان نيازهاي تغذيه خود را با مصرف علوفه هاي كوتاه و اندامهائي از گياهان مختلف تامين مي كند از نظر ظاهري گوسفندان كبودان نسبت به مناطق ازاد و منطقه مراكان داراي جثه كوچكتري هستند كه مي تواند ناشي از يكنواختي منطقه محدود و بدون گونه هاي خوش خوراك عدم امكان مهاجرت به مناطق ييلاقي و عدم دسترسي به مناطق غذائي مطلوب و بالاخره شرايط اب و هوائي يعني گرما و كمبود اب باشد.

گوزن زرد بزرگترين پستاندار پارك بوده است

خزندگان پارك ملي

اكوسيستم هاي كوهستاني به لحاظ موقعيت خاص و نيز صعب العبور بودن داراي بافت و مجموعه كاملتري نسبت به ساير اكوسيسبم ها هستند كه در ان زيستمندان مختلفي توانسته اند يك تعادل اكولوژيكي خاص برقرار كنند .در يك اكوسيستم متعادل حتما خزندگان نيز جايگاه خاص خود را دارند كه از يك طرف با تغذيه خود تعادل جمعي از موجودات راكنترل مي كنند و از طرف ديگر خود مورد تغذيه عده اي ديگر از جانوران واقع مي شوند.

بر اين اساس در جزاير درياچه اروميه كه خود از اكوسيستم هاي نسبتا پايدار تشكيل يافته اند خزندگان مختلفي از جمله افتاب پرست ‚ مارمولك ‚ انواع مارهاي سمي و نيمه سمي از جمله افعي و مار اتشين يافت مي شوند.

جزيره اشك از نظر تنوع گونه مارها و كثرت انها داراي بيشترين تعداد مي باشد‚ به طوريكه واحد سرم سازي حصارك تعدادي از مارهاي جزيره اشك را براي تهيه واكسنهاي مورد نياز جمع اوري كرده اند . خزندگان جزيره همرنگي فوق العاده اي با محيط پيدا كرده اند به طوريكه كاملا در فاصله 2 متري قابل تشخيص نيستند.

دوزيستان پارك ملي

در جزاير پارك ملي يك نوع دوزيست از خانواده وزغمشاهده شده است.

[عاشورا* خادمه چشم براه گل نرگس*]