تفسير سوره مباركه ماعون
بسم الله الرحمن الرحمن
أَرَأَيْتَ الَّذِي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ (1) فَذَلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيمَ (2) وَلَا يَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ (3) فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ (4) الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ (5) الَّذِينَ هُمْ يُرَاؤُونَ (6) وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ (7)
ترجمه آیات
به نام خداوند بخشایشگر و مهربان
آيا كسى كه روز جزا را پيوسته انكار مىكند ديدى؟ «1»
او همان كسى است كه يتيم را با خشونت مىراند، «2»
و [ديگران را] به اطعام مسكين تشويق نمىكند! «3»
پس واى بر نمازگزارانى كه... «4»
در نماز خود سهلانگارى مىكنند، «5»
همان كسانى كه ريا مىكنند، «6»
و ديگران را از وسايل ضرورى زندگى منع مىنمايند! «7»
تفسیر آیات
این سوره تهدید کسانی است که خود را مسلمان معرفی کردهاند ولی متخلق به اخلاق منافقینند، از قبیل سهو از نماز، و ریا کردن در اعمال، و منع ماعون، که هیچ یک از اینها با ایمان به روز جزا سازگاری ندارد. و این سوره هم احتمال دارد مکی باشد و هم مدنی.
ارایت الذی یکذب بالدین کلمه رؤیت هم میتواند به معنای دیدن با چشم باشد، و هم به معنای معرفت.
و خطاب در این آیه شریفه به رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسل �م) است، بدان جهت که فردی شنونده است، نه بدان جهت که پیامبر است، در نتیجه خطاب به عموم شنوندگان دنیا خواهد بود.
و مراد از دین، جزای یوم الجزاء است، پس کسی که دین را تکذیب کند منکر معاد است.
ولی بعضی گفتهاند: مراد از دین، همان معنای معروفش یعنی کیش و ملت است.
فذلک الذی یدع الیتیم کلمه دع به معنای رد کردن به زور و به جفا است، و حرف فاء در کلمه فذلک برای توهم معنای شرط است، و تقدیر کلام أرأیت الذی یکذب بالجزاء فعرفته بصفاته، فان لم تعرفه فذلک الذی ... است، یعنی آیا آن کس را که
روز جزا را تکذیب میکند، از راه صفاتی که لازمه تکذیب است شناختی؟ اگر نشناختی پس بدان که او کسی است که یتیم را به زور از در خانه خود میراند، و او را جفا میکند، و از عاقبت عمل زشتش نمیترسد، و اگر روز جزا را انکار نمیداشت چنین جرأتی را به خود نمیداد، و از عاقبت عمل خود میترسید، و اگر میترسید به یتیم ترحم مینمود.
و لا یحض علی طعام المسکین کلمه حض به معنای تحریک و تشویق است، و در کلام مضافی حذف شده، تقدیرش و لا یحض علی اطعام طعام المسکین است، یعنی مردم را به اطعام طعام مسکین تشویق نمیکند.
بعضی از مفسرین گفتهاند: اگر تعبیر به طعام کرد، نه به اطعام، برای این بود که اشاره کرده باشد به اینکه مسکین گویا مالک زکات و صدقه است و احتیاج ندارد به اینکه کسی به او اطعام کند، وقتی طعام را که حق خود او است به او بدهند او خودش میخورد، همچنان که در جای دیگر فرموده: و فی اموالهم حق للسائل و المحروم. بعضی دیگر گفتهاند: طعام در آیه به معنای اطعام است.
و اگر تعبیر به تشویق به طعام کرد، و نه به خود عمل (اطعام) برای این بود که حض هم شامل تشویق عملی یعنی خود عمل اطعام میشود، و هم شامل تشویق زبانی.
فویل للمصلین الذین هم عن صلاتهم ساهون یعنی آنهایی که از نمازشان غافلند اهتمامی به امر نماز ندارند، و از فوت شدنش باکی ندارند چه اینکه به کلی فوت شود و چه اینکه بعضی از اوقات فوت گردد، و چه اینکه وقت فضیلتش از دست برود و چه اینکه ارکان و شرایطش و احکام و مسائلش را ندانسته نمازی باطل بخوانند.
در آیه شریفه تکذیبگر روز جزا به چنین نمازگزارانی تطبیق شده، چون حرف فاء که بر سر جمله آمده میفهماند جمله مزبور نتیجه تکذیب روز جزا است و میرساند چنین نمازگزارانی خالی از نفاق نیستند، چون تکذیب روز جزا تنها به این نیست که به کلی آن را منکر شود، کسی هم که تظاهر به ایمان میکند و نماز مسلمانان را میخواند، اما طوری میخواند که عملا نشان میدهد باکی از روز جزا ندارد، او نیز روز جزا را تکذیب کرده.
نقل قول
نوشته اصلی توسط هديه فاطمي
