◆۩◆۩◆ مهارت حفظ قران ◆۩◆۩◆

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

مقالات خواندني - روش هاي حفظ قرآن

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

مقدمه :



قرآن، كلام خدا، نور و مايه هدايت و رحمت بندگان است. هر كس با قرآن باشد و آن را تلاوت كرده، در آيات آن بينديشد، از نور قرآن بهره گرفته، نوراني و سعادت‌مند مي‌شود. عمل كردن به آيات الهي و احاديث اهل‌بيت(ع) (كه شارحان واقعي قرآن‌كريم‌اند) زمينه‌اي مناسب براي رشد، ترقي و صعود به اوج كمالات انساني و اخلاقي را فراهم مي‌آورد و انسان را در تقرب به پروردگار ياري مي‌رساند حفظ قرآن كريم ارزش برجسته‌اي است و آثار دنيوي هم‌چون تقويت حافظه و‌... و اخروي هم‌چون ثواب و‌... دارد و توفيقي براي مداومت در قرائت قرآن است.

بر اساس روايات متعددي، انسان وظيفه دارد توجه و عنايت فراواني به قرآن داشته باشد آن را تلاوت كرده، در آيات آن تفكر و تدبر نمايد. هم‌چنين بر اساس رواياتي كه از امام صادق(ع) نقل شده، ثواب كسي كه به سختي و مشقت، قرآن را مي‌آموزد و حفظ مي‌كند، دو چندان است .

نيز از امام صادق(ع) روايت شده كه فرمود:

«هر كس سوره‌اي از قرآن را فراموش كند، آن سوره در بهشت به شكل زيبا و در جايگاهي والا، تجسّم مي‌يابد. مي‌گويد: تو كيستي؟ اي كاش از آنِ من بودي! سوره در پاسخ مي‌گويد: مرا نمي‌شناسي؟! من فلان سوره‌ام. اگر فراموش نمي‌كردي، تو را به اين درجه و مقام، بالا مي‌آوردم».

وظيفه ما در برابر قرآن بسيار سنگين و حساس است. در روايتي از پيامبر اسلام(ص) نقل شده است:

يجيئ يوم القيـمه ثلاثةٌ يَشْكون: المصحفُ و المسجدُ و العترة;
روز قيامت سه چيز براي شكايت از مردم به صحنه مي‌آيند:
قرآن، مسجد، عترت رسول‌اكرم(ص).

براي حفظ قرآن، هيچ زماني دير نيست. در ميان حافظان شمار كساني كه قرآن را در سنين بالا به خاطر سپردند، اندك نيست.

حضرت آيت‌الله مكارم شيرازي ، در درس خارج فقه مي‌فرمود:

مرحوم آيت‌الله خويي ـ قدس سره ـ در دوران پيري به حفظ قرآن مشغول شدند .بنابراين، در هر سن و موقعيتي مي‌توان به حفظ قرآن روي آورد. البته در كودكي ذهن براي فراگيري معلومات آمادگي بيش‌تري دارد. و بايد آن‌را بهترين زمان حفظ قرآن به شمار آورد.

رسول خدا (ص) مي‌فرمايد:

« آموختن در كودكي چون نقشي است كه بر سنگ حك شده باشد؛ و آن‌كه در بزرگسالي مي‌آموزد چون كسي است كه بر آب مي‌نويسد .


بيش‌تر قاريان مشهور جهان چون استاد عبدالباسط، محمد صديق منشاوي، راغب مصطفي غلوش و ابوالعينين شعيشع از كودكي به حفظ قرآن روي آوردند و در شمار حافظان كل قرآن جاي دارند.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

روش حفظ آيه ها :

آيه هايي را (نصف صفحه يا كمتر) در نظر گرفته ، چند بار از روي قرآن تلاوت كنيد ; سپس كلمه به كلمه تكرار كرده ، آنها را به خاطر بسپاريد .

روزهاي بعد ، آيه هاي جديد را حفظ و آيه هاي حفظ شده را تا ده روز تكرار كنيد .

بعد از ده روز ، تكرار روزانه لازم نيست ; بلكه تكرار هفته اي يك بار كافي است .

با زياد شدن آيه هاي حفظ شده ، هر روز مقداري از آنها را تلاوت كنيد تا در طول هفته همه آيه هاي حفظ شده مرور شود .


روش حفظ شماره آيه ها :

ابتداي آيه ها را در يك طرف كاغذ و شماره آيه ها را در مقابل آن بنويسيد .

همان طور كه ترجمه لغت ها را حفظ مي كنيد ، شماره آيه ها را نيز به خاطر بسپاريد .

حفظ قرآن با شماره آيه ، هر چند مشكل است ، امّا فوايدي نيز دارد ، مثلاً: اگر حافظ قرآن در حين تلاوت ، آيه اي را فراموش كند ، با به ياد آوردن شماره آيه ، متن آيه نيز به خاطر خواهد آمد .

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

چه زماني براي حفظ قرآن مناسب است ؟





اگر بخواهيم تمركز حواس و كيفيت حفظ خود را بالا ببريم بايد به اين نكات توجه كنيم : در حالات نامناسب روحي به حفظ قرآن نپردازيم.

مثلاًاين موارد زمان مناسبي براي حفظ كردن نيست .
در هنگام خواب آلودگي يا بيماري،
در هنگام گرسنگي وتشنگي ،
سيري بيش از حد،
درحال عصبانيت،
اوقاتي كه بيش از حد ناراحت يا خوشحال هستيم،
زماني كه مسئله اي به طور كامل ذهن ما را به خود مشغول داشته است،
وقتي كه حوصله نداريم،
بعد از يك فعاليت ذهني سنگين و ....

درحقيقت زماني را بايد براي حفظ انتخاب كرد كه هيچگونه عامل تشويش ذهن وبر هم زننده تمركز حواس وجود نداشته باشد يا در حداقل باشد.

بديهي ست وقتي ما عصباني باشيم يا مسئله ديگري ذهن ما را به خود مشغول كرده باشد نمي توانيم يك كار ذهني جدي را آغاز كنيم.به عبارتي حواسمان پرت است،با حواس پرتي هم نمي توان كار كرد مخصوصاًكارهاي ذهني.پس بايد اين مسائل مورد توجه يك حفظ كننده قرآن باشد

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

چه اوقاتي از شبانه روز را به حفظ قرآن اختصاص دهيم؟


مي توان گفت اين موضوع بيشتر به خود فرد بستگي دارد كه چه وقتي از روز يا شب را بهتر مي تواند حفظ كند.

مثلاًبعضي عادت دارند صبح ها حفظ كنند،يا عده اي شب را براي فعاليت هاي ذهني ترجيح مي دهند.به هر حال بسته به عادتتان بايد كشف كنيد كه كدام زمان از شبانه روز آمادگي بيشتري جهت حفظ قرآن داريد.

نكته ديگري كه مي تواند مد نظر قرار بگيرد اين است كه بعضي از ساعات شبانه روز را ساعات بهتري براي كارهاي ذهني وبه خصوص حفظ قرآن دانسته اند.


از استنباطي كه از اظهار نظر برخي روان شناسان بدست مي آيد ونيز تجربيات ديگران وهمچنين از بعضي روايات،چنين بر مي آيد كه اوقاتي در شبانه روز هستند كه براي كارهاي حفظي مناسب ترند

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

مثلاًاول صبح.حال اگر شما بخواهيد در چنين زمان هايي حفظ كنيد،اگر با عادتتان جور باشد كه مشكلي نيست وگرنه بايد عادت خود را عوض كنيد.

به عنوان مثال كسي كه هميشه عادت داشته است صبح ها بخوابد يا شب ها تا دير وقت بيدار باشدنمي تواند اول صبح با روحيه خوبي به حفظ قرآن بپردازد واگر مي خواهد اول صبح حفظ كند بايد عادات و ساعت خواب خود را تغيير دهد،مثلاًشب ها زودتر بخوابد وسعي كند چند روز به طور تمريني صبح ها نخوابد و وقتي كه به اين روش عادت كرد آن موقع مي تواند صبح به حفظ قرآن بپردازد.

حال با اين مقدمه ساعاتي را كه گفته شده است براي حفظ قرآن مناسب تر است ذكر مي كنيم

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

1) سحرگاهان :

اينطوري كه از روايات برمي آيد يكي از اوقاتي كه براي قرآن خواندن مناسب است،ثلث آخر شب وهنگام سحر است وبعضي گفته اند براي حفظ هم يكي از بهترين ساعات است.

البته به نظر ما اين ساعت براي از رو خواندن قرآن و دوره آيات از روي مصحف(يكي از برنامه هاي دوره اين است كه هر از گاهي آيات محفوظه از رو خوانده شود)بهتر است،

مگر اينكه كسي كاملاًعادت كرده باشد در چنين ساعتي حفظ كند.به هرحال سروكار داشتن با قرآن در چنين ساعاتي ثواب فراوان دارد

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

2) ساعات اوليه صبح :

مخصوصاًبين الطلوعين يعني بين اذان صبح تا طلوع آفتاب،كه اكثر حافظان وكساني كه در اين زمينه صاحب نظرند اين ساعت را بهترين وقت براي حفظ قرآن دانسته اند.

از روايات متعدد هم چنين بر مي آيد كه اولاًبين الطلوعين بهترين ساعت شبانه روز است،و همچنين براي حفظ قرآن ساعت بسيار مناسبي است واگر كسي موفق شود به طور مستمر در اين ساعت به حفظ قرآن بپردازد بسيار عالي است .

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

بحثی پیرامون تأثیر زمان معین در حفظ قرآن

اگر می خواهی د بازده حفظ بیشتر باشد و کمتر احساس خستگی کنید بهتر است در ساعت یا ساعات مشخصی از شبانه روز به حفظ قرآن بپردازید.

از محاسن این کار یکی عادت کردن به وقت مشخصی برای حفظ است به طوری که پس از مدتی به طور ناخود آگاه به ساعت حفظ خود عادت می کنید.

با این کار تمرکز حواس نیز بیشتر می شود و همچنین احساس کسالت و بی میلی که گاهی در برنامه های زمانی نامنظم روی می دهد کمتر می شود.

برای این کار بهتر است ساعتی را که تا حد زیادی مطمئن به عدم تغییر آن هستید انتخاب کنید و کمی هم برای آن مجال بگذارید مثلا از پنج و پنج ونیم صبح تا شش و شش و نیم، تا اگر یک روز نتوانستید سر ساعت پنج حفظ کنید طبق برنامه تا پنج ونیم برای شروع کار وقت داشته باشید.البته باید سعی شود تا آنجا که می شود ساعت حفظ دقیقتر باشد.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

ج: مکان مناسب

در مورد مکان حفظ چند نکته کلی باید مد نظر قرار بگیرد.اینکه درچه مکان هایی به حفظ بپردازیم که بیشترین بازده را داشته باشد خود مسئله در خور توجهی است،اما شاید در ابتدا لازم باشد بدانیم در چه مکان هایی نباید کارهای ذهنی وبخصوص حفظ را انجام داد.در اصل می توان از این نگاه مکان ها را به سه دسته تقسیم کرد:


1-مکان هایی که برای حفظ مناسب نیست:این هم به دو دسته تقسیم می شود ،یکی مکان هایی که از لحاظ معنوی برای حفظ شایسته نمی باشند و خوب نیست انسان در آن مکان ها به حفظ قرآن بپردازد که واضح است و نیاز به توضیح بیشتری ندارد.

همچنین طهارت وپاکیزگی وغصبی نبودن مکان و همچنین لباس حافظ نیز می تواند یکی از عوامل موثرمعنوی جهت موفقیت در حفظ قرآن باشد.دوم مکان هایی که تمرکز حواس انسان را به هم می زنند.بدیهی است در مکان های شلوغ - پر سر وصدا - سرد - بیش از حد گرم ویا هر مکانی که به نحوی انسان را دچار مشکل کند وتمرکز حواس را به هم بزند ،نمی توان به حفظ قرآن پرداخت.