▌ღ▬◄تقويم تاريخ اسلام(محرم)►▬ღ▐

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

تقويم تاريخ اسلام(محرم)

سلام و عرض ادب

دوستان فرهیخته و بزرگوار

آگاهی و آشنایی با اتفاقاتی که به مرور ایام حول محور اسلام و ارزشهای آن
رخ داده است ،سبب می شود که اهمیت این محور و صلابت آن را
بیش از پیش در یابیم. و سیر در تاریخ ،علاوه بر تماشای گذشته ،
اسباب عبرت را هم فراهم می آورد.


مولای متقیان در وصیت خویش به فرزندشان چنین می فرمایند:
... " فـرزنـدم‌! اگـر چـه‌ عـمـر من‌ هـمچـون‌ كسـاني‌ كـه‌ پـيش‌ از مـن‌ بـودند درازنبود،
اما با همـان‌ مهلت‌ كوتـاه‌، بديده‌ كـاوشگري‌ در كارشان‌ نگريستم‌
و در چندو چون‌ كار و اخبار و سرگذشت‌ زندگيشـان‌ انديشه‌ كردم‌
و در احوال‌ و اوضاع‌ بازماندگانشان‌، مط‌العـه‌ نمودم‌ و چنان‌ در اين‌ بحر
مستغرق‌ بودم‌ كه‌ دريافتم‌ خودم‌ هم‌ يكي‌ از آنها هستم‌ بلكـه‌ ـ فراتر از اين‌ ـ
در سير تاريخ‌ و چگونگي‌ زندگيشـان‌ چنان‌ با آنها اميختم‌ ،
كـه‌ احسـاس‌ كردم‌ بـا اولين‌ و آخرينشـان‌ زندگي‌ كرده‌ام‌!
آنگاه‌ پـاكي‌ دنيـا را از نـاپـاكيش‌ و سودش‌ را از خسرانش‌ باز شناختم‌.





به همین سبب بر آن شدم که تقویم تاریخ اسلام را
(بر اساس ماه هایی که سال قمری را رقم می زند
که اولینش با محرم الحرام شروع می شود)
مروری بنماییم.

باشد که در این واگویه حوادث‌ و رويدادهـايي‌ كـه‌ بر اسلام و ارزشهایش گذشتـه‌،
عبرتی برای نفس و توشه ای برای روزگار تنهایی فراهم آوریم.

من الله التوفیق و التکلان

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

-1-

يورش ابرهه به مكه معظمه براي نابودي كعبه - 53 سال پيش از هجرت




ابرهة بن صباح، از فرماندهان نظامي حبشه در سرزمين يمن بود، كه با پشتيباني هاي مستقيم كشور حبشه و حمايت هاي غير مستقيم امپراتوري روم شرقي در آن سرزمين، زمامداري مي كرد و دين مسيحيت را تبليغ مي نمود.

وي، در يمن فشار سنگيني بر اهالي اين منطقه اعمال مي كرد و بسياري از مخالفان خود را از هستي ساقط و بسياري ديگر را دستگير و به عنوان برده به فروش مي رسانيد و به سرزمين هاي حبشه، شمال افريقا و امپراتوري روم منتقل مي كرد.

ابرهه، در "صنعا" پايتخت يمن، كليساي مجلل و زيبايي ساخت و نام آن را "قليس" گذاشت و طي دستورالعملي، به تمامي عرب ها و ساكنان جزيرة العرب فرمان داد كه براي زيارت و عبادت خداوند متعال به اين كليسا رفته و از بت خانه ها و ديگر اماكن مذهبي، از جمله كعبه ] خانه خدا [ دست بردارند. در غير اين صورت با مجازات سنگيني روبرو خواهند شد.


اهالي يمن از ترس جنايت كاري هاي وي، به فرمانش گردن نهادند وليكن ساير عرب هاي جزيرة العرب، به آن اعتنايي نكرده و به عبادت گاه هاي خويش اهميت مي دادند. مردي از طايفه "بني فقيم" و يا "بني مالك" جهت بي اعتبار كردن كليساي قليس، از سوي برخي از عرب هاي متعصب، ماموريت يافت كه به صنعا رفته و با نجس كردن محيط اين كليسا، بر آن بي حرمتي نمايد و از اعتبارش در نزد مردم بكاهد.

ابرهه، كه براي خون ريزي و انتقام جويي به دنبال بهانه مي گشت، سوژه مهمي يافت و با اين رفتار تحقير آميز عرب ها، خشمگين شد و در صدد انتقام بر آمد. وي، لشكري آراست و به قصد تخريب خانه خدا ] كعبه معظمه [ راهي مكه شد و در سر راه خويش به قتل و غارت پرداخت و وحشت عظيمي در آن ناحيه پديد آورد و همين كه وارد اراضي اهالي مكه گرديد، چهار پايان آنان، اعم از شتر، اسب و گوسفند را غارت كرد. از جمله دويست شتر، متعلّق به عبدالمطلّب را به تاراج برد.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

وي، به اهالي مكه پيام فرستاد كه قصد نابودي كعبه را دارد، اگر مردم مكه به دفاع برخيزند، تمامي آنان را قتل عام و زنان و فرزندانشان را به اسيري خواهد گرفت.


مردم مكه، به گفت و گو و مشورت پرداختند و در آغاز تصميم به دفاع گرفتند، ولي با استدلال ها و مصلحت انديشي هاي عبدالمطلب از اين تصميم منصرف شده و به توصيه وي، به كوه ها و درّه هاي اطراف مكه پناهنده شده و خود را از رويارويي با سپاهيان حبشي دور نگه داشتند.


عبدالمطلب، مهتر و بزرگ قريش و جدّ پيامبر خدا(ص) كه با اين تدبير و دور انديشي، خدمتي بزرگ به مكه و مكيان كرد، معتقد بود كه صاحب خانه، از خانه خويش دفاع و پاسداري خواهد كرد و بيني متجاوزان و سركشان را به خاك خواهد ماليد.


با اين حال، عبدالمطلب به همراه چند تن از بزرگان قريش به نزد ابرهه رفت و او را از تخريب خانه خدا بازداشت و از او خواست كه به ديار خود برگردد و اموالي كه از مردم غارت كرده است، به آنان برگرداند. ولي ابرهه، به هيچ وجه راضي به بازگشت بدون دستيابي به مقصودش نبود و اصرار بر تخريب خانه خدا داشت.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

عبدالمطلب پس از گفت و گو با ابرهه، به مسجدالحرام برگشت و در كنار خانه خدا به نماز و مناجات پرداخت و سپس حلقه در خانه خدا را گرفت و با سرودن شعري حماسه اي از خداي منان درخواست كرد كه شرّ ابرهه را به خودش برگرداند و نگذارد آن نابكار، آسيبي به كعبه وارد سازد.


ابرهه، پس از آن كه از عدم مقاومت مردم اطمينان حاصل كرد، دستور پيش روي و تخريب خانه خدا را صادر كرد و در اندك مدتي، هزاران نفر از سپاهيان فيل سوار حبشي به سوي خانه خدا به راه افتادند و با سر و صداي خويش و نعره اسبان و نفير شتران و فيل هاي خود وضعيت عجيبي پديد آوردند.


ولي هنوز به كعبه نزديك نشده بودند، كه يك باره مشاهده كردند فوجي پرنده از سمت دريا پديدار شده و بر بالاي سرشان به پرواز درآمدند و آنان را از آسمان سنگ باران كردند. هر پرنده اي بر منقار و پاهاي خود، چند عدد سنگريزه حمل كرده و هر يك از آن ها را بر سر يكي از سپاهيان ابرهه مي انداخت و او را از هستي ساقط مي كرد.


سپاهيان ابرهه، مات و مبهوت شده و به يكديگر پناهنده و سپس پراكنده مي شدند و هر كدام به جانبي پناه مي آوردند، ولي نمي توانستند از حملات بي امان پرندگان سنگ انداز رهايي يابند. در اندك مدتي، سپاهيان ابرهه متلاشي گرديد و تعداد زيادي از آنان به هلاكت رسيدند و عده اي اندك موفق به فرار شده و به سوي يمن عقب نشيني كردند.


ابرهه نيز از جمله فراريان بود كه با بدن زخمي و خون آلود، به سوي يمن برگشت و در آن جا حالش وخيم تر شد و قلبش در سينه اش بشكافت و با سرافكندگي تمام به هلاكت رسيد.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

بدين گونه، همان طوري كه عبدالمطلب پيش بيني كرده بود، صاحب كعبه از خانه خود محافظت كرد و گردنكشان و جباران را درس فراموش نشدني آموخت و معجزه اي بزرگ را آشكار ساخت، تا دليلي بر وحدانيت آفريننده جهان باشد.


اين واقعه، چون اهميت به سزايي در نزد عرب ها داشت، آن را مبدا تاريخ خود قرار داده و آن سال را "عام الفيل" ناميدند.


در آن هنگام، حضرت محمد(ص) در رحم مادرش حضرت آمنه(س) بود و پس از دو ماه و هفده روز بعد، ديده به جهان گشود و بدين جهت، سال تولد آن حضرت را، نخستين سال عام الفيل بر شمرده اند. (1)

خداوند متعال در قرآن كريم به ماجراي ابرهه و فيل سواران حبشه، اشاره كرد و سوره ويژه اي با نام "سورة الفيل"، نازل فرمود. (2)


به راستي داستان اصحاب فيل، عبرتي براي تمامي هواپرستان و دنيا طلباني است كه براي چند صباحي زندگي ظالمانه و ستمگرانه خويش، هر ارزشي را زير پا نهاده و به هر عمل ننگيني اقدام مي كنند. 1



پی نوشت ها:

- نك: بحارالانوار (علامه مجلسي)، ج 65، ص 230؛ تاريخ ابن خلدون، ج1، ص 64؛ مجمع البيان (علامه طبرسي)، ج 10-9، ص 820؛ فرازهايي از تاريخ پيامبر اسلام ص (جعفر سبحاني)، ص 46؛ المبعث و المغازي (أبان بن عثمان احمر)، ص 36 اين سوره كوچك، 5 آيه دارد و يكصد و پنجمين سوره قرآن كريم است و در آغاز آن آمده است: اَلَم تَرَكَيفَ فَعَلَ رَبُّكَ باَصحابِ الفيلِ …

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

-2-
دومین واقعه ی محرم ،در سال هفتم هجری رخ داده است

محاصره شدن پيامبر(ص) و بني هاشم در شعب ابي طالب - سال هفتم بعثت




مشركان مكه، به ويژه قريشيان كه بيشترين نفوذ و موقعيت اجتماعي و اقتصادي اين شهر مهم زيارتي و عبادي را بر عهده داشتند، دشمني هاي فراواني با ظهور اسلام و شخص پيامبر اكرم(ص) نموده و زندگي مسلمانان را بسيار سخت و توان فرسا كردند.


بدين جهت، پيامبر خدا(ص) ناچار شد گروهي از مسلمانان را به كشور حبشه، در آن سوي درياي سرخ (بحر احمر) اعزام كند، تا در پناه نجاشي، سلطان بي آزار و رعيت پرور آن قرار گيرند و از آزار و اذيت هاي قريشيان در امان مانند.


هر چه بر تعداد مسلمانان افزوده و زمينه هدايت آنان فراهم مي گرديد، بغض و كينه مشركان افزوده مي شد. به خصوص آن گاه كه حضرت حمزة بن عبدالمطلب و حضرت ابوطالب بن عبدالمطلب، دو تن از عموهاي معروف پيامبر(ص) كه داراي شهرت، اعتبار و قدرت بودند، به آن حضرت ايمان آورده و پشتيباني وي را به طور رسمي و علني بر عهده گرفتند، دهشت بزرگي مشركان قريش را فرا گرفت و آنان را براي حفظ قدرت و شوكت شيطاني خويش به عكس العمل هاي ناجوانمردانه واداشت.


سران قريش در نشستي، در "دارالندوه" ] مجلس أعيان قريش[ موقعيت قوم و قبيله خويش و گسترش روز افزون اسلام را مورد بحث و بررسي قرار داده و سرانجام تصميم به محاصره اقتصادي و اجتماعي پيامبر(ص) و پشتيبانان و پيروانش گرفتند.


آنان، پيمان نامه اي به خط "منصور بن عكرمه" و امضاي صاحب نفوذان و ريش سفيدان طايفه ها و قبيله هاي مهم مكه نوشتند و آن را در داخل خانه خدا ] كعبه معظمه [ آويختند و سوگند ياد كردند كه تا از پاي در آوردن پيامبر(ص) و يارانش، به آن پاي بند باشند.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

مضمون پيمان نامه ظالمانه قريش به شرح ذيل بود:

1- هر گونه معاشرت با مسلمانان و ارتباط با پيامبر(ص) ممنوع است.

2- خريد و فروش كالا و مواد غذايي و هر گونه معاملات اقتصادي با آنان ممنوع است.

3- در تمام رويدادها، بايد از مخالفان اسلام و دشمنان رسول خدا(ص) پشتيباني گردد.


قريش متعصب، با انعقاد اين پيمان نامه، مسلمانان و حاميان آنان را كاملا منزوي كرده و آنان را در تحت فشار اقتصادي و اجتماعي قرار دادند و خطري جدّي براي رسول خدا(ص) به وجود آوردند. حضرت ابوطالب(ع)، عموي پيامبر خدا(ص) كه سيادت و بزرگي طايفه بني هاشم و اولاد و احفاد عبدالمطلب(ع) را بر عهده داشت، از پيمان نامه ننگين قريش ناراحت و شگفت زده شد و ماندن در مكه را به مصلحت پيامبر(ص) و مسلمانان و حاميانشان ندانست و به ناچار دستور داد كه تمامي فرزندان عبدالمطلب و نوادگان وي و افراد طايفه بني هاشم براي حفظ جان رسول خدا(ص) و در امان ماندن از كيد و كين قريش، از مكه خارج شده و در شِعبي كه در ميان بلندي هاي اطراف مكه قرار داشت، نقل مكان كنند.


تمامي بني هاشم و فرزندان عبدالمطلب، چه آناني كه مسلمان شده و چه آناني كه هنوز توفيق اسلام و ايمان نيافته بودند، فرمان ابوطالب(ع) را گردن نهاده و از مكه به شعب، كه بعدها به شعب ابي طالب(ع) معروف گرديد، نقل مكان كرده و با برپايي چادر و خيمه هاي عربي، زندگي جديدي را آغاز كردند.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

در ميان آنان، تنها ابولهب (يكي از عموهاي پيامبر ص) با آنان مخالفت ورزيد و با قريش همراه و هم داستان شد و در مكه باقي ماند و راه خود را از ساير بني هاشم جدا كرد.


وي تا آخر عمر، بر كفر و شرك خود باقي ماند و سوره اي از قرآن مجيد در نكوهش او و همسرش نازل گرديد(1) و سرانجام با خواري و پستي تمام در مكه به هلاكت رسيد. بني هاشم، به مدت سه سال در آن درّه خشك، با نهايت عسرت و تنگدستي به سر بردند و جز در ايّام حج و ماه هاي حرام كه در سراسر حجاز و جزيرة العرب آتش بس و امنيت نسبي بر قرار بود، نمي توانستند از آن شعب خارج شده و با ديگران ارتباط و رابطه اي داشته باشند.


در اين مدت، پيامبر(ص) و همسرش خديجه كبري(س) تمامي دارايي هاي خود را از دست دادند، ولي به راه خويش ادامه داده و در برابر ناجوانمردي هاي قريش، مقاومت نمودند.


سرانجام جبرئيل امين به پيامبر(ص) وحي نمود كه موريانه اي، پيمان نامه قريش را جويده و آن را از بين برده است.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

پيامبر(ص) اين خبر آسماني و مسرت بخش را به اطلاع عمويش ابوطالب(ع) رسانيد و ابوطالب(ع) با خوش حالي از شعب خارج شد و به سوي سران قريش رفت و خبر غيبي برادرزاده اش را به اطلاع آنان رسانيد و آنان را بهت زده كرد.


سران قريش گفتند:

اگر برادرزاده ات راست گفته باشد، ما از آن عهدنامه چشم پوشي كرده و به دشمني با او پايان مي دهيم. آنان، در كعبه را گشوده و پيمان نامه را باز كردند، ولي همان طوري كه رسول خدا(ص) خبر داده بود، جز كلمه "بسمك اللّهم" چيزي از آن باقي نماند و همه صحيفه را موريانه خورده بود.


اين أمر، موجب اختلاف و دو دستگي سران قريش شد. عده اي بر ادامه دشمني اصرار ورزيده و عده اي اظهار پشيماني نمودند، ولي به هر حال، آن پيمان نامه را ملغي كردند و طايفه خوش نام بني هاشم و مسلمانان صبور، پس از سه سال تحمل رنج و سختي، به رهبري پيامبر(ص) از شعب بيرون آمده و راهي خانه و منازل خود شدند.(2)

پی نوشت ها:


1- سوره مَسَد، كه يكصد و يازدهمين سوره قرآن مجيد است.

2- نك: إعلام الوري (علامه طبرسي)، ترجمه عزيز الله عطاردي، ص 71؛ تاريخ ابن خلدون، ج1، ص 397؛ فروغ ابديت (جعفر سبحاني)، ج1، ص 351

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

-3-

سريه ابوسلمه بن عبد الأسد - سال چهارم هجري قمري

طليحه و سلمه، پسران خويلد و از گردنكشان قبيله بني اسد، جنگجويان باديه نشين و مخالفان اسلام را براي نبرد با پيامبر(ص) و مسلمانان مقيم مدينه، تحريك و تطميع نمودند و در حدود 300 تن از آنان را آماده هجوم به مدينه كردند.

ولي پيش از حركت آنان و انجام هر گونه عملياتي، توطئه آنان به اطلاع پيامبر(ص) رسيد و آن حضرت براي خاموش كردن فتنه گردنكشان و كوتاه كردن دست مفسدان و طاغيان، يكي از صحابه دلير خويش به نام "ابو سلمة بن عبد الأسد" را مأمور مبارزه با توطئه گران بني اسد نمود.

ابوسلمه، كه در نبرد اُحد زخمي شده و پس از درمان و مراقبت هاي لازم، بهبودي يافته بود، بار ديگر خود را براي نبردي بزرگ در سايه پرچم اسلام آماده كرد. وي، در نخستين روز ماه محرم الحرام، سال چهارم هجري در رأس سپاهي به استعداد يكصد و پنجاه رزمنده عازم محل تجمع مفسده جويان اسدي شد.

سپاه اسلام در مكاني به نام "قطن" در ناحيه "فيد" با مشركان روبرو شد و ميان طرفين درگيري آغاز گرديد و يك تن از مشركان و يك تن از مسلمانان به نام مسعود بن عروه كشته شدند و تعدادي از مشركان زخمي گرديدند.

ولي دشمنان، در برابر اراده و ايمان قوي مسلمانان قادر به ادامه نبرد نشدند و به ناچار متفرق شده و شكست و عقب نشيني را پيشه نمودند ولي چندين نفر از آنان به دست مسلمانان اسير و مابقي پراكنده گرديدند. سپاه اسلام، اسيران و غنيمت هاي به دست آورده را با پيروزي و سر بلندي به مدينه آورده و به پيامبر اكرم(ص) تحويل دادند. (1)

1- المغازي (واقدي)، ج1، ص 341