عزاداری و فقه عاشورایی از دیدگاه امام خمینی (ره)

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

عزاداری و فقه عاشورایی از دیدگاه امام خمینی (ره)

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

در ارزیابی قیام عاشورا ، برخی اساساً منکر وجود صبغه سیاسی برای قیام عاشورا شده اند و این تحلیل را تا آنجا پیش برده اند که اصولاً دخالت در چنین امور در شان انبیا و اولیا (ع) که برای هدایت خلق آمده اند نیست.

برخی نیز اهدافی در مرتبه دوم و سوم اولویت را جزء علل و انگیزه های اصلی قیام ذکر نموده اند.

بعضی نیز نتوانستند میان سیاسی بودن حرکت به انگیزه به دست گرفتن حکومت را با آگاهی حضرت (ع) از فرجام کار وفق دهند و راه انکار آگاهی تفصیلی حضرت (ع) به سرنوشتی که جز شهادت نیست را در پی گرفته اند .

صاحب جواهر (رض) این قیام را حرکتی اسرار آمیز می داند که نمی توان تفسیری بر اساس ملاکهای جاری در فقه بر آن گذارد.

در نگاه آنان که تنها راه باقیمانده برای حضرت (ع) را همین می دانند و الا دچار سرنوشتی بدتر و دردناکتر می شد انگیزه اصلی را باید در این شمرد که حضرت (ع) برای نجات ازآن وضعیت فجیح تر ،‌ از باب اهم و مهم این را برگزید؛ راهی که البته توانست ثمرات دیگری را نیز چون افشای ماهیت دشمن به همراه داشته باشد.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

آنچه حضرت امام خمینی (قده) برآن تاکید ورزیده و درعمل خویش نیز به وضوح نشان داد ، بسیار فراتر و متقاوت با تحلیل های انجام شده است ، چه در حوزه فقه و استنباط و چه در حیطه مسایل اجتماعی و کلامی.


ساختار تحلیل فقهی – اجتماعی امام مبتنی بر عناصر مهم زیر است :

1- حرکت امام (ع) یک حرکت کاملا سیاسی و حساب شده در جهت برپایی حکومت اسلامی وبه عنوان ادای یک تکلیف بود.

2- آگاهی امام (ع) به شهادت ،‌مانع این حرکت نبود، یعنی امام (ع) درعین علم به شهادت خود به سرنوشت قیام به انگیزه یاد شده حرکت نمود.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

3- مصالح عالیه و پراهمیت اسلام درهیچ شرایطی نادیده گرفته نمی شود و عسر و حرج و ضرر، موجب رفع تکلیف نمی گردد.

خسارت وضرر جانی را نیز باید برای چنین اموری پذیرفت و این یک تکلیف شرعی است.


4- این قیام و اقدام امام (ع) کاملا قابل تاسی و به عنوان یک الگو، برای همیشه و برای همه مسلمانان است.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

با عنایت به اصول یاد شده به راحتی می توان از وجهه تحلیل و دیدگاه حضرت امام (قده) به ارزیابی و پاسخ نظراتی که گذشت پرداخت.

امام راحل (قده) از دیرزمان و به مناسبتهای مختلف درموضع یک فقیه بزرگ و مرجع تقلید و به عنوان راهبرد جامعه اسلامی،‌عناصر یاد شده را در سخنان و نوشته های خویش آورده است و حرکت و مبارزات خود را نیز با همین جانمایه به سرانجام رساند.

آنچه از آن بزرگوار در پی می آید ، اصول یاد شده را به گونه ای روشن بیان می کند.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

عاشورا ،‌ الگویی برای همه

هر چه درتحلیل بزرگانی چون فقیه نامی شیخ محمد حسن نجفی ، صاحب کتاب عظیم جواهر الکلام ،‌قیام سید الشهدا(ع) به عنوان تکلیفی ویژه آمده است که جزء اسرار الهی به شمار می رود و با قواعد وظواهر ادله همخوانی ندارد .

از این رو نمی تواند به عنوان یک مستند فقهی مطرح گردد ولی این تحلیل از نظر گاه فقهی بزرگانی چون علامه حلی، شهید ثانی، محقق ثانی، صاحب ریاض و درنهایت، حضرت امام خمینی نمی تواند پذیرفته باشد.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

اگر پذیرفتیم که قیام حضرت (ع) درچارچوب قواعد و ادله موجود فقهی قابل تحلیل و تفسیر می باشد ، قهراً نباید آن را تکلیفی ویژه حضرت (ع) دانست .

علاوه بر این که دلایل بسیاری نیز در دست است که به وضوح نشان می دهد حرکت وقیام سید الشهدا(ع) یک مصداق کامل از ادله و قواعد عامی است که در متون اسلامی ما موجود است و خود به عنوان یک الگو وحجت شرعی برای دیگران به شمار می رود.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

طبعاً درمحدوده این بحث جای پرداختن تفصیلی به همه این موارد نیست.

اما ذکر مواردی چند، می تواند شاهدی برمدعای یاد شده باشد و دستمایه ای برای بررسی بیشتر و طبعاً ااگر حضرت امام خمینی ، به روشنی تمام و با تاکید زیاد، بارها براین حقیقت پای فشرده اند که حرکت سیدالشهدا(ع) یک الگو و حجت به شمار می رود، از جمله بر اساس همین نمونه هاست.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

امام خمینی قیام سید الشهدا(ع) را یک اسوء تمام عیار می داند که از نقطه نظر فقهی و عمل به وظایف و تکلیف دینی، کاملاً باید سرمشق قرار گیرد.

امام نه تنها فلسفه قیام و شهادت سید الشهدا(ع) را قابل درک و منطبق برموازین جاری درفقه می داند ،‌بلکه به عنوان یک" حجت بالغه شرعی" می شمارد که باید ملاک عمل اجتماعی مسلمانان قرار گیرد و از همین رو است که تبلیغ و هدایت جامعه به این حجت شرعی را وظیفه متولیان ارشاد و هدایت جامعه می شمارد:


" آنچه که سید الشهدا(ع) عمل کرد و آن ایده ای که او داشت و آن راهی که اول وقت و آن پیروزی که بعد از شهادت برای او حاصل شده و برای اسلام حاصل شده ، (روحانیون ) به (برای) مردم روشن کنند و بفهمانند به همه که مساله مجاهده درراه اسلام است آن است که اوکرد، می دانست که با یک عده قلیل ‌، کمتر از صد نفر، نمی شود ‌مقابله با یک همچون ظالمی دارای همه چیز کرد."(1)

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

و در جایی دیگر می فرماید:

" مگر نه آن است که دستور آموزنده " کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا" باید سرمشق امت اسلامی باشد . قیام همگانی درهر روز و درهر سرزمین عاشورا قیام عدالت خواهان با عددی قلیل و ایمانی و عشقی بزرگ درمقابل ستمگران کاخ نشین و مستکبران غارتگر بود ودستور آن است که این برنامه ،‌سرلوحه زندگی درهر روز و درهر سرزمین باشد".(2)


درالگو سازی و معرفی حرکت سید الشهدا(ع) به عنوان یک سرمشق ،‌اگر نبود جز حجم بسیار وسیع و متنوعی از روایات و رهنمودهایی که در جهت احیا و زنده داشتن نام و قیام حضرت (ع) و برائت جستن از کسانی که در مقابل وی ایستادند یااو را یاری نکردند ‌،از طرف اولیای دین، صلوات الله علیهم ‌، وارد شده است، همین امر درالگو بودن و قابل احتجاج بودن قیام سید الشهدا(ع)کفایت می کرد.


تنها مروری اجمالی بر فهرست رهنمودها ، دستورالعملها و تاکیداتی که از جانب آن بزرگواران درزمینه های مختلف موضوع کربلا وقیام سید الشهدا(ع) در کتابهای حدیثی وارد شده و از نظر گذراندن آن همه ارزش، پاداش و ثوابهای که برای انواع زیارت ،‌ گریه و عزاداری و تربت کربلا و حتی آبی فرات ،‌بیان شده است ونگاهی کوتاه به محتوای متونی که به عنوان زیارت حضرت (ع) نقل شده ‌،همه وهمه ،‌به خ وبی گواه بر حقیقتی است که حضرت امام خمینی بارها برآن تاکید ورزید و آن را مبنای حرکت خویش درانقلاب اسلامی قرار داد.