ایا فطرت خدا جو وجود دارد؟

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

و اما دلایل شهودی برای اثبات فطرت خداجو :


در اینجا به دو دلیل از ادله شهودی اشاره می کنیم:


الف- یکی از خصوصیات فطریات، قابل تجربه درونی بودن،آنهااست . مثلا وقتی ما احساس یا گرایش «خود» به زیبائی یا حقیقت‏ جوئی یا میل به کمال را بدون این که هیچ منشاء بیرونی داشته باشد در درون خود تجربه می‏کنیم، در می‏ یابیم که این گرایش‏ها «فطری‏» است ، فطرت خداشناسی و خداجوئی انسان نیز قابل تجربه است،انسان با تامل می‏تواند در کنار شناخت ‏خود، ربط وجودی خود به خداوندرا در یابد، و همراه با این علم، به علم حضوری به خداوند برسد .

ما به راحتی می‏توانیم با علم حضوری، به خودمان متوجه و آگاه شویم ، اگر همین علم را ادامه دهیم و عمیق‏ تر کنیم، متوجه علم حضوری به خداوند خواهیم شد.




البته فطرت خداشناسی انسان مانند بعضی فطریات دیگر بالقوه و ضعیف است و در شرایطخاصی بالفعل و قوی می‏شود، همان طور که حتی غرایزی مانند غریزه جنسی نیز بالقوه است و در شرایط خاصی بالفعل و قوی می‏شود و در شرایطی نیز خاموش یا سرکوب می‏شود، درمورد فطرت خداشناسی، تعلقات انسان به دنیا و امور مادی و جسم خودش، حجاب‏هایی است که مانع بالفعل شدن، شکوفائی و رشد این فطرت می‏شود

(ملا صدرالدین شیرازی، الحکمه المتعالیه، ج 9، ص 124.)


گاهی غفلت ‏به حدی است که شخص منکر این فطرت می‏شود . اما اگر شخص اختیارا یا اضطرارا از این وابستگی‏ها جدا شود، خداوند را به روشنی می‏یابد . کسی که با ریاضت‏های شرعی ودستورات عرفانی، به تصفیه درون می‏پردازد، اختیارا خود را از این وابستگی‏ها جداکرده است و کسی که در شرایطی قرار گرفته که امیدش از اسباب مادی قطع شده، و خود رابی ‏پناه و ناامید یافته است، بی اختیار حجاب‏ها از روی فطرت اصیل و خداشناس او کنارمی‏رود و ارتباط وجودی خود را با ذات مبداء متعال می‏یابد


(محمدتقی مصباح یزدی، معارف قرآن، مؤسسه در راه حق، قم، چاپ نخست، 1367، ج 1-3، ص 29.)

پس یافت و شهود خداوند نیز دلیلی بر وجود این گرایش و شناخت است . و چون این یافت غیراکتسابی است، پس فطری است.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

شخصی به حضرت امام جعفر صادق ( علیه السلام) عرض کرد:

« بحث‏ها و مجادله ‏ها درباره وجود خداوند مرا متحیّر کرده است . مرا به خداوند راهنمایی کنید، حضرت فرمود:

آیاهرگز سوار کشتی شده‏ ای؟
پاسخ داد: بله، فرمود: آیا پیش آمده که کشتی تو بشکند و هیچ راه نجاتی برای تو نباشد؟
پاسخ داد: بله،
فرمود: آیا در آن هنگام قلب تو به چیزی که قادر بر نجات تو باشد تعلق نگرفت؟
پاسخ داد: آری، قلبم به موجودی که قادر بر نجاتم باشد، تعلق گرفت .
فرمود: همان موجود خداوندی است که وقتی هیچ نجات دهنده‏ ای نباشدهم قادر بر نجات تو است»

(محمد بن علی بن الحسین بابویه قمی (شیخ صدوق)، التوحید، مکتبه الصدوق،تهران، 1387، ص 231. )


این حدیث، صحنه قطع همه تعلقات دنیائی راتصویر می‏کند که هر کسی حتی منکر خدا هم در آن لحظه، متوجه فطرت الهی‏ اش می‏شود وخدا را می ‏یابد.

[مولاتی یا فاطمه الزهرا(س)]

ب-دلیل شهودی دوم : میل انسان به کمال مطلق است.

ما می‏توانیم به راحتی این گرایش را در خود تجربه کنیم که همواره در همه زندگی، متوجه و مایل به کمال هستیم که همه فعالیت‏های انسان در این راستا قرار دارد، اما غالبا در اثر انس با اشیاء مادی ومحدود، کمال را در اشیاء محدود تصور می‏کنیم و آن را هدف و غایت ‏خود می‏ پنداریم وپس از رسیدن به آن متوجه می‏شویم که کمال خواهی ما اشباع نشده و به آرامش نرسیده ‏ایم:

از اینرو کمال را در مرتبه بالاتری می ‏بینیم و آن را هدف غایی قرارمی‏دهیم و پس از رسیدن به آن باز هم متوجه می‏شویم که کمال خواهی ما ارضاء نشده است و خواهان کمال بالاتری هستیم و این سلسله ادامه دارد .

پس نتیجه می‏گیریم که انسان همواره به دنبال کمال مطلق و منبع و مبداء همه کمالات یعنی ذات باری تعالی است . وفطرتا متمایل به آن سرچشمه است و تا به آن نرسد، تشنه و طالب است; اما در مصداق آن اشتباه می‏کند


سال‏ها دل طلب جام جم از ما می‏کرد آنچه خود داشت زبیگانه تمنا می‏کرد
گوهری کز صدف کون و مکان بیرون بود طلب از گمشدگان لب دریا می‏کرد



و چون این میل هیچ عاملی جز آفرینش ندارد و غیر اکتسابی است نتیجه می‏گیریم که انسان دارای فطرت خداجویی است

.
(امام خمینی، شرح چهل حدیث، حدیث فطرت، و همچنین ر . ک: محمدعلی شاه آبادی،رشحات البحار، کتاب الانسان و الفطره، نهضت زنان مسلمان، تهران، 1360، ص 35- 37.)



این نکته حایز اهمیت است که اگر چه این فطرت عامل گرایش و شناخت‏ خداست، اما انسان را ازعقل و تفکر و پیامبر(ص) و تذکر دهنده بی ‏نیاز نمی‏کند


(مرتضی مطهری، مجموعه آثار، صدرا، تهران، چاپ ششم، ج 6، ص 908، و همچنین ر.ک: محمدتقی مصباح یزدی، آموزش عقاید، سازمان تبلیغات اسلامی)

از این رو قرآن نیز بر تفکر و تدبر و تعقل تاکید کرده است و همچنین بدون وجود پیامبر(ص)، حجت را برانسان تمام شده نمی‏داند و استضعاف فکری را از جمله عوامل به ثمرنرسیدن فطرت می‏داند.

با تشکر از پایگاه اطلاع رسانی حوزه(با تصرف و تلخیص)

[سابحات]

شخصی به حضرت امام جعفر صادق ( علیه السلام) عرض کرد:

« بحث‏ها و مجادله ‏ها درباره وجود خداوند مرا متحیّر کرده است . مرا به خداوند راهنمایی کنید، حضرت فرمود:

آیاهرگز سوار کشتی شده‏ ای؟
پاسخ داد: بله، فرمود: آیا پیش آمده که کشتی تو بشکند و هیچ راه نجاتی برای تو نباشد؟
پاسخ داد: بله،
فرمود: آیا در آن هنگام قلب تو به چیزی که قادر بر نجات تو باشد تعلق نگرفت؟
پاسخ داد: آری، قلبم به موجودی که قادر بر نجاتم باشد، تعلق گرفت .
فرمود: همان موجود خداوندی است که وقتی هیچ نجات دهنده‏ ای نباشدهم قادر بر نجات تو است»

(محمد بن علی بن الحسین بابویه قمی (شیخ صدوق)، التوحید، مکتبه الصدوق،تهران، 1387، ص 231. )


این حدیث، صحنه قطع همه تعلقات دنیائی راتصویر می‏کند که هر کسی حتی منکر خدا هم در آن لحظه، متوجه فطرت الهی‏ اش می‏شود وخدا را می ‏یابد.

اشاره به آیه شریفه :

هُوَ الَّذِي يُسيرُكمْ في الْبرِّ وَ الْبَحْرِحَتي إِذَا كُنتُمْ في الْفُلْكِ وَ جَرَيْنَ بهِمْ بِرِيحٍ طيِّبَةٍ وَ فَرِحُوا بهَا جَاءَتهَا رِيحٌ عَاصِفٌ وَ جَاءَهُمُ الْمَوْجُ مِن كلّ‏ِ مَكانٍ وَ ظنُّوا أَنهُمْ أُحِيط بِهِمْدَعَوُا اللَّهَ مخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ لَئنْ أَنجَيْتَنَا مِنْ هَذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشكِرِينَ‏(22)یونس


او كسي است كه شما را در صحرا و دريا سير مي‏دهد ، چون به كشتي سوار باشيد ، و بادي ملايم و فرح بخش آنها را به طرف مقصد ببرد خوشحال مي‏شوند ( و چون ناگهان ) بادي سهمگين بر آن كشتي بوزد ، و موجهاي هولناك از هر سو به طرف كشتي حمله كند ، بطوري كه سرنشينان بپندارند كه هلاك خواهند شد آن زمان خدا را از روي اخلاص عقيده مي‏خوانند كه اگر ما را از اين ورطه نجات دهي بطور قطع از شكرگزاران خواهيم بود ( 22 ) .